«Забони тоҷикӣ бо гузашти асрҳо ҳамчун
омили ваҳдат ва ифтихори миллӣ дар
давлатдории навини мо дар мақоми
забони давлатӣ қарор гирифт».
Эмомалӣ Раҳмон

     Забони ҳар миллат яке аз муҳимтарин унсурҳои ҳувият, рамзи истиқлоли маънавӣ ва аз муҳимтарин рукнҳои истиқлоли сиёсии он мебошад. Далели барҷастаи ин андеша дар аксари мавридҳо ҳамсон будани унвони забон бо номи миллат ва қамвият ва дар ниҳоят кишвар аст.
     Забони миллӣ яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ буда, дар пойдорӣ ва таҳкими давлати миллӣ мақом ва нақши муҳим дорад ва ба ҳамин далел забони миллат бунёд ва пояи давлат маҳсуб мешавад. Дар қадим будан ва асолат доштани истилоҳи «тоҷик» ба унвони номи як миллати муаззам ва куҳанбунёд ҳеҷ шакку тардиде нест ва таҳқиқоти пуршумори донишмандони дохиливу хориҷӣ, ки устод Айнӣ аз ин зумра мебошад, ин ҳақиқатро ба суббот расондааст.
 Аз ин рӯ, забон дар ҳама давру замонҳо яке аз сарчашмаҳои асосии Истиқлоли миллӣ ва омили муҳими ташаккули миллат мебошад.
     Ташаккул ва паҳншавии босуръати забони тоҷикӣ на фақат ба инкишофи минбаъдаи халқи тоҷик мусоидат намуд, балки эътибори ин забон гувоҳномаи ҳуввияти миллии тоҷикон гардид. Дар минтақаҳои пайдоиш ва густариши ин забон номи тоҷик низ мақоми таърихӣ пайдо кард ва устувор гардид.

     Бояд қайд намуд, ки сиёсати хирадмандонаи Сарвари давлат буд, ки забони тоҷикӣ ҳамчун забони миллӣ дар даврони Истиқлол дар мақоми забони давлатӣ пазируфта шуда ва он имрӯз ба таври озод дар умури сиёсиву иҷтимоии кишвар мавриди истифода қарор дорад. Дар иртибот дар ин нукта, воқеан миллати мо бо вуҷуди он ҳама офатҳову бадбахтиҳои дар тули таърих дидааш, маҳз бо ҳифзи забони худ ҳамчун миллат зинда мондааст.
     Эҳтироми бепоён ба забони миллӣ доштаи Президенти муҳтарами кишвар Эмомалӣ Раҳмон дар ҳама суханрониҳо ва паёмҳояшон баён мегардад, ки ин ҳама далели арҷгузорӣ ба забони модарӣ – ин ганҷи бебаҳои меросу фарҳанги миллӣ дониста мешавад.
     Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи Нақшаи корӣ а 6-уми январи соли 2023, №3 барои нимсолаи якуми соли 2023 оид ба таҷлили Рӯзи Ваҳдати миллӣ 23-юми июни соли 2023 бо иштироки намояндагони вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шурои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалиро таҳти унвони «Нақши забон дар таҳкими Ваҳдати миллӣ» -ро баргузор намуд.
     Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Олимҷон Муҳаммадҷонзода оѓоз намуда, иштирокдоронро хайрамақдам гуфтанд. Дар Конференсия зиёда аз 10 маърузаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, доктори илмҳои филологӣ, профессор, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Назарзода Сайфиддин, Муҳаммадҷонзода Муҳиба доктори илми фалсафа, профессори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ, доктори илми филология, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Раҳматуллозода Сахидод, Саломиён Муҳаммаддовуд доктори илми филология, профессор, президенти Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, Мирзоев Сайфиддин номзади илми филология, мудири шуъбаи забони Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ, Матробов Матроб сардори шуъбаи ҳуқуқи байналмилалии Маркази қонунгузории назди Президенти ҶТ ва дигарон маъруза намуда, масъалаҳои зерин баррасӣ гардид:
- нақши ваҳдатофарини забони тоҷикӣ дар масири таърих;
- сиёсати давлатии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи забон;
- вазъи иҷтимоии забони тоҷикӣ дар 26 соли Ваҳдати миллӣ.
     Бояд қайд намуд, ки муҳимтарин унсури таъйинкунандаи як миллат забон аст. Давлатҳо ҳам дар пояи миллат вуҷуд доранд, ногузир забон муҳимтарин унсури вуҷуди як давлати миллӣ ҳам ҳаст. Забони тоҷикӣ бошад, ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад.
     Аз ин рӯ, месазад баҳри пешбурди сиёсати давлат оид ба забони давлатӣ ҳамчун забони миллӣ хизматҳои арзанда кард.
     Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо аз ҷониби ҳайати иштирокдорони Конференсия Тавсиянома оид ба рушду инкишофи забони давлатӣ дар таҳкими Ваҳдати миллӣ қабул гардид.