Фаъолият

Бахшида ба Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумита 3-юми октябри соли равон конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар ҳифзи асолати забон ва меъёрҳои он» дар бинои Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» баргузор намуд, ки дар он зиёда аз 70 нафар намояндагони вазорату идораҳо, пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ, донишгоҳу донишкадаҳо, кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва намояндагони воситаҳои ахбори омма иштирок доштанд.

Конференсияи мазкур бо дарназардошти рисолату мақоми таърихии забони тоҷикӣ дар соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникӣ, инчунин, мушкилоти ҳалталаби он дар тамоми самти қишри ҷомеа ва баҳри рушду густариши он дар татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон, алалхусус, амалӣ намудани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба вазорату идораҳо, донишгоҳу донишкадаҳо ва ташкилоту муассисаҳо новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ чунин тавсиянома қабул кард:

1) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби олимони забоншинос Қоидаҳои имлои забони тоҷикиро дар таҳрири нав таҳия намуда, барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд.

2) Аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби барномасозон ва забоншиносон Барномаи навтарини тафтиши имлои забони тоҷикӣ таҳия ва роҳандозӣ карда шавад.

3) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи рушди маҳали назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои соҳавӣ, пажӯҳишгоҳҳо, донишгоҳу донишкадаҳои кишвар, МИМҲД шаҳру ноҳияҳо ва вилоятҳои ҷумҳурӣ масъалаҳои зеринро роҳандозӣ намоянд:

- фароҳам овардани шароити мусоид дар ташкилоту муассисаҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ҷиҳати омӯзиши забони тоҷикӣ;

- назорати ҷиддӣ намудан ба сатҳу сифати забони матни рекламаҳои берунӣ дар ВАО паҳншаванда;

- назорати қатъии матни ҳама гуна навиштаҷоти шиору лавҳаю овезаҳо ва мутобиқ намудани барчаспҳо, нархномаҳои ширкату ташкилотҳои истеҳсолии кишвар, бахусус, номгузории маводи истеҳсолӣ дар ширкатҳо ва лавҳаҳои муваққатии мавсимӣ ва ҳамешагии насбшаванда ва зери назорати қатъӣ гирифтани фаъолияти муассисаҳои табъу нашри хусусӣ тибқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” ва қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ;

- назорати забони ВАО дар ҷумҳурӣ;

- назорати номгузории ташкилоту муассисаҳо, матни шиору овезаҳо;

- дар ҳамкорӣ бо Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон тарғиб намудани омӯзиши забони тоҷикӣ ва донистани ҳатмии он барои муҳоҷирони меҳнатии хориҷӣ;

- дар мувофиқа фаъолият намудани Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муассисаи давлатии Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе оид ба масъалаҳои номгузорӣ, таҳияву насб ва пахши рекламаҳо ба забони тоҷикӣ;

- ба роҳ мондани омӯзиши он-лайн ба забони давлатӣ ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ тариқи шабакаҳои давлатии телевизионӣ;

- назорати ҷиддӣ ҷиҳати пахшу интишори афкори соҳибзабонон ба забони тоҷикӣ тариқи сомонаҳои интернетӣ;

- матнҳои рекламавии берунӣ ва дар ВАО паҳншаванда пеш аз паҳну манзуршавӣ ҳатман бо Кумитаи забон ва истилоҳот мувофиқа карда шаванд.

4) Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар сафҳакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифодабарии компютерӣ» аз 2-юми августи соли 2004, №330 қабул гардидааст, ки сафҳакалидҳои компютерҳои вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо бояд дар асоси он бо шрифти «Times New Roman Tj» ба роҳ монда шавад, вале бо пешрафти технология системаҳои оператсионии навтарини Microsoft Windows 7, 8.1 ва 10 ё ин ки OS Linux, монанди Mageia, Fedora, Ubuntu, OpenSuse, TrueOS (FreeBSD), Mint ва барномаҳои навтарини Microsoft Office 365 ё ин ки LibreOffice 5 ва ғайра бо интерфейси тоҷикӣ, шрифтҳо ва стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар сафҳакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифода пешниҳод шудааст. Бинобар ин зарур аст, ки барои ҳамгун сохтани шакли навишторӣ аз чунин технологияҳои навтарин истифода бурда шавад.

5) Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон бо ҷалби забоншиносон ва мутахассисони Кумитаи забон ва истилоҳот бо мақсади бартараф намудани камбудиҳо ва ғалатҳои ному насабнависӣ ва ҳуҷҷатнигории онҳо ва ҷиҳати дар санадҳои меъёрии ҳуқуқии кишвар ворид намудани тағйиру иловаҳо чораҳои зарурӣ андешанд:

- шаклу қолаб ва матни зодномаю шиносномаҳои тоҷикӣ ба тағйиру илова ниёз дошта, бояд гунаи дурусти ному насабнигорӣ тасдиқ карда шавад.

- пасвандҳои ташаккулдиҳандаи номи падар -“пур” ва “духт” ба моддаи 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи бақайдгирии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” ворид карда шаванд.

- тибқи қарори алоҳида бо мақсади дуруст ба роҳ мондани талаботи моддаи 74-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи бақайдгирии асноди ҳолати шаҳрвандӣ” номҳои ғалату бемантиқи падарӣ ва номи хонаводаги (насаб)-и шикастаи шаҳрвандон бояд дар асоси қонунҳои амалкунанда - тибқи талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ислоҳ карда шаванд, то оянда барои наслҳои баъдина дар ҳуҷҷатнигорӣ монеа эҷод нашавад.

- шаҳрвандон битавонанд тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар санадҳои ҳуқуқии байналмилалӣ тахаллус (лақаб) ё тахаллуси маконӣ (этнонимӣ ё топонимӣ) дошта бошанд (мисол: Сомонзод, Ориёнфар, Заргар, Сӯзанӣ, Зарринфом, Кешрудӣ, Турандод, Фарғонӣ, Бухороӣ, Суғдзод, Зарафшонӣ, Зарафшонфар, Хатлонӣ, Бадахшонӣ, Хуҷандӣ ва ғ.)».

6) Пешниҳоди асосноки Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаи таъсиси воҳиди корӣ дар МИМҲД бо мақсади рушду густариши сиёсати давлатӣ дар бораи забон ва ҳалли масъалаҳои марбут ба ин самт.

7) Ба қайд гирифтани истилоҳоти соҳавии тасдиқнамудаи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун санади меъёрии ҳуқуқӣ дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон.

«Забони тоҷикӣ бо гузашти асрҳо ҳамчун омили ваҳдат ва ифтихори миллӣ дар давлатдории навини мо дар мақоми забони давлатӣ қарор гирифт».

Эмомалӣ Раҳмон

Забони миллӣ яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ буда, дар пойдорӣ ва таҳкими давлати миллӣ мақом ва нақши муҳим дорад ва ба ҳамин далел забони миллат бунёд ва пояи давлат маҳсуб мешавад. Забон дар ҳама давру замонҳо яке аз сарчашмаҳои асосии Истиқлолияти миллӣ ва омили муҳими ташаккули миллат мебошад. Дар ин замина ҳанӯз 1100 сол пеш ба сулолаи Сомониён муяссар шуда буд, ки дар қаламрави Мовароуннаҳру Хуросон бори нахуст дар таърих давлати мутамарказ ва миллии тоҷиконро бунёд намояд.
Ташаккул ва паҳншавии босуръати забони тоҷикӣ дар асрҳои IX-X на фақат ба инкишофи минбаъдаи халқи тоҷик мусоидат намуд, балки эътибори ин забон гувоҳномаи ҳуввияти миллии тоҷикон гардид. Дар минтақаҳои пайдоиш ва густариши ин забон номи тоҷик низ мақоми таърихӣ пайдо кард ва устувор гардид.
Пас аз сукути сулолаи Сомониён, ҳарчанд халқи тоҷик аз давлатдории худ маҳрум гардид, вале забони тоҷикӣ ҳамчун забони давлатӣ мақоми поянда дошт. Тамоми корҳои ташкилу танзими давлатдорӣ, низоми мамлакатдорӣ, идораи девону дафтар, коргузорӣ маҳз бо забони тоҷикӣ сурат мегирифт. Пеш бурдани сафорату тиҷорат, танзими дахлу харҷ, таҳкими пояҳои иқтисоди кишвар, сарварии ҳавзаҳои илмию адабӣ ва ғайра суннати соф тоҷикона дошт.
Таъкид кардан баҷост, ки дар рӯзгори давлати Темуру Темуриён (1369-1585) ва Темуриёни Ҳинд (1526-1587) доманаи корбурд ва густариши ин забон боз ҳам фарохтар гардид. Табиист, ки забони расмии муносибати дипломатӣ байни империяи Темур ва кишварҳои Аврупо ғолибан забони форси тоҷикӣ буд ва як номаи асли боқимондаи Темур ба шоҳи Фаронса Карли VI де Валуа (1380-1422), ки дар таърихи 15-уми июни соли 1403 иншо шудааст, ин воқеиятро таъйид менамояд.
Ҷиҳати танзими истифодаи забони давлатӣ ва муайян намудани вазъи ҳуқуқии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амал мекунад. Боби 6-уми Қонуни мазкур маҳз ба истифодаи забони давлатӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ бахшида шуда, забони гуфтушунидҳо ва мукотибот, забони фаъолияти намояндагиҳои дипломатӣ, муассисаҳои консулӣ ва намояндагиҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давлатҳои хориҷа, созмонҳои байналмилалӣ, минтақавӣ ва байнидавлатӣ, забони шартномаҳои байналмилалӣ ва забони пазироӣ, гуфтушунид ва нишастҳои матбуотӣ бо намояндагони хориҷӣ ба таври дақиқ муайян шудаанд.
Сиёсати давлатӣ дар бораи забон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бар асоси меъёрҳои байналмилалии баробарии забонҳо, новобаста аз мақоми ҳуқуқии онҳо ва шумораи мардумоне, ки ба ин забонҳо гуфтугӯ мекунанд, амалӣ карда мешавад.
Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷонибдори сиёсати давлатӣ дар бораи забон буда, 30-юми июни соли 2012, таҳти рақами 335 «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»-ро тасдиқ намуд. Яке аз вазифаҳои асосии Барнома ин робита бо марказҳои илмии ҷаҳон дар масоили таърихи забони тоҷикӣ ва таҳкими робитаҳои илмӣ бо кишварҳои ҳамзабон мебошад.
Барои ба ин ҳадафҳо расидан Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси банди 48-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 ва банди 1- уми боби VI Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» аз 30-юми июни соли 2012, №335 дар бораи ҳимоя ва рушди забони давлатӣ берун аз марзи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар толори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» бо иштироки намояндагони кишварҳои хориҷӣ - олимону донишмандони ҳавзаҳои форсизабон, давлатҳои муштаракулманофеъ, тоҷикзабонони Осиёи Марказӣ ва Аврупо инчунин, намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалии байналмилалиро таҳти унвони «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» баргузор намуд.
Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа, академики Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Абдуҷаббор Раҳмонзода, раиси Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҷаноби оқои Ҳасан Қарибӣ, устоди Донишгоҳи ҷомеи исломии Деҳлӣ - профессор Қамар Ғаффор, раиси Донишгоҳи «Дунё»-и Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Сайид Махдум Раҳин ва устодони Донишкадаи забони русии Донишгоҳи забонҳои хориҷии шаҳри Пекин ҷаноби Хэ Фан, хонум Сай Хувэй ва намояндаи Анҷумани тоҷикон ва форсизабонони ҷаҳон «Пайванд» Мансур Парҳезгор (Британияи Кабир) ҳамчунин, донишмандон аз кишварҳои Чин, Афғонистон, Олмон дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро дар кишварҳои олам бояд васеъ намуд.
Дар Конференсия 13 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯи «Пешинаи таърихии корбурди забони тоҷикӣ дар мукотиботи байналмилалӣ», - доктори илмҳои филологӣ Мирзо Ҳасани Султон (Бонки миллии Тоҷикистон), «Доир ба иқтибоси истилоҳҳои форсӣ-тоҷикӣ дар забони русӣ» -доктори илмҳои филологӣ Тӯхта Ҷӯраев (Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ), «Омӯзиши забони тоҷикӣ дар дунёи имрӯз» - номзади илмҳои филологӣ Худоёров Раҷабалӣ (Раёсати фарҳанги вилояти Хатлон), «Вазъи дирӯзу имрӯзи забони форсии тоҷикӣ дар муҳити тоҷикони Чин»- профессор Шаҳбоз Кабиров, номзади илмҳои филологӣ Хуршед Кабиров (ДМТ), «Забони тоҷикӣ дар хориҷа»- доктори илмҳои филологӣ Туғрал Шокиров (Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон), «Сайри аносири луғавӣ ва ёвари форсӣ-тоҷикӣ дар бархе аз забонҳои туркӣ»- доктори илмҳои филологӣ Абдуҷамол Ҳасанов (Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б. Ғафуров) ва «Густариши забони тоҷикӣ дар сарзаминҳои дур ва наздик»- раиси Департаменти дарии Донишгоҳи Кобул Азима Маҷид (Ҷумҳурии Исломии Афғонистон) маърӯза намуданд.
Забони тоҷикӣ ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад ва тамоми мардуми форсизабони дунёро бо ҳам мепайвандад. Забони тоҷикӣ-форсӣ дар баробари забони давлатии кишварҳои Афғонистон, Тоҷикистон ва Эрон будан, инчунин, дар як қатор давлатҳои аврупоиву шарқӣ ба монанди Фаронса, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Исроил, Канада, Чехия, Чин, Ҳиндустон, Покистон, Ӯзбекистон, Арманистон, Гурҷистон, Озарбойҷон, Қазоқистон, Қирғизистон, Русия ва ғайра омӯзонида мешавад ва дар ин кишварҳо нашрияҳо бо забони тоҷикӣ-форсӣ табъу интишор мешаванд, ки ин аз густариш ёфтани забони тоҷикӣ-форсӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ дарак медиҳад.
Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо аз ҷониби ҳайати иштирокдорони Конференсия Тавсияномаи он қабул гардида, бо дарназардошти дурнамои таҳқиқи муқоисавии ин забон дар соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникӣ баҳри рушду густариши забони тоҷикӣ-форсӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ ва мақоми он дар ҷомеаи ҷаҳонӣ, таҳкими омӯзиши ин забон дар кишварҳои хориҷӣ ва таъсиси Марказҳои омӯзиши забони тоҷикӣ-форсӣ дар кишварҳои мухталифи ҷаҳон ва ҳамгунсозии истилоҳоти ҳавзаҳои форсизабонон, омӯзиши муқоисавии таърихии забонҳои мардумони эронизабон ва дигар ҳамкориҳо дар ин самт бо баргузории силсилаи анҷуману семинарҳо ба нақша гирифта шуд.

Ҳисобот
дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти
назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
дар соли 2016

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2016 фаъолияти худро баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ҳамчунин, иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда, дар ин замина фаъолиятро дар самтҳои зерин амалӣ намуд:

Назорати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон

«Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.

Мутобиқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30–юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси ҳамоҳангсози Барномаи мазкур муайян гардидааст. Татбиқи Барномаи мазкур аз ҷониби вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди баррасӣ қарор гирифта, аз натиҷаи иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур ҳар сол то 1–уми март ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал пешниҳод карда мешавад.

Кумита дар ҳамкорӣ бо мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи бандҳои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016»-ро ба роҳ монда, мунтазам назорат мебарад.

Қобили зикр аст, ки ҷамъбасти бандҳои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур барои солҳои 2012-2016 1-уми марти соли 2017 буда, аз натиҷаи корҳои амалигардида ва корҳои иҷронашуда ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассал аз ҷониби Кумита пешниҳод карда мешавад.

Кумита дар ҳамкорӣ бо Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон 14-уми июни соли 2016 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар тарабхонаи «Чаманоро»-и Муассисаи давлатии маҷмааи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди cанҷиш қарор дод. Дар рафти санҷиши муқаррароти Қонуни мазкур дар тарабхонаи «Чаманоро» маълум гардид, ки барои кормандони муассиса омӯзиши забони давлатӣ ва забонҳои хориҷӣ ташкил карда нашудааст ва ин хилофи қисми 4 моддаи 3 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.

Компютерҳои тарабхона бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин буда, дар ҳуҷҷатгузорӣ ғалатҳои имлоӣ ва техникӣ ба назар мерасад. Матни муҳри мудаввари тарабхона ба забони русӣ ва тоҷикӣ; «Государственное учреждение гостиничной комплекс испольнительного Аппарата Президента Р.Таджикистан * Ресторан «Чаманоро» – Тарабхонаи «Чаманоро» Муассисаи давлатии маҷмӯи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷ.Тоҷикистон» буда, хилофи моддаи 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.

Шаҳодатномаи директори Тарабхонаи «Чаманоро» бо забонҳои тоҷикӣ ва русӣ мебошад: «ШАҲОДАТНОМАИ №342 Норбоев Ё. Государственное учреждение гостиничной комплекс испольнительного Аппарата Президента Республики Таджикистан * Ресторан «Чаманоро» – Тарабхонаи «Чаманоро» Муассисаи давлатии маҷмӯи меҳмонхонаҳои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон»

Аз маводу санадҳое, ки директори тарабхона ба гурӯҳи корӣ пешниҳод намуд, маълум гардид, ки аксар фармону аризаҳо, дафтарчаҳои меҳнатии кормандон, китобҳои қайди ҳуҷҷатҳои вурудию судурӣ ва ғ., ба забони русӣ буда, хилофи моддаҳои 5, 16, 17 ва 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошанд. Аз ҷумла:

1. Приказ с 1 июня 2016г. № 3;
2. Заявление Холназарова М., с 1- января 2014 год;
3. Трудовая книжка №0037249 Ашуров У, 1 ноябри соли 2009;
4. Главная книга ГУГКИАП РТ Чаманоро 2015-2016:
5. Книга учёта заработной платы ГУГКИАП РТ Чаманоро 2014г – 2015-2016г.

Дар асоси Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми июни соли 2016, №53 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои банди 15-и боби IV-и «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе бо намояндагӣ аз прокуратураи ноҳияҳои шаҳри Душанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе», Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гурӯҳи кории муштарак таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ танҳо дар ин давраи соли равон номгузории ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии зерин дар ҳудуди ноҳияҳои Шоҳмансур, Сино, Фирдавсӣ ва Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе, инчунин, Ҷамоати деҳоти Россияи ноҳияи Рӯдакӣ дар иртибот ба муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Чунончи (Номи ташкилоту муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):

Ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе:

1. Ателе ЛАСТОЧА ПАРАСТУ, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
2. Дукони дузандагии «Парасту», воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
3. Қаҳвахонаи «Бомазача», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
4. Тарабхонаи ISTANBUL, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 75.
5. Мағозаи excluzive, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 62.
6. Мағозаи “georgio armani”.
7. Дӯкони дӯзандагии “Ателъе”.

Ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе:

1. Қаҳвахонаи «АЛАЗ», воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 122.
2. ҶДММ МХ «Интернешнл Групп», воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 118.
3. COFFEE REPUBLIC, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
4. Қаҳвахонаи ЛАВАЗЗА, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
5. COFFEE TAPIOCA, воқеъ дар кӯчаи Бохтар 3.
6. Информационное сети «АЗИЯ», воқеъ дар кӯчаи Бохтар 3.
7. Маркази савдо «Суғдиёна» Супермаркет, воқеъ дар к.Бохтар 3.
8. Мағозаи интернетӣ Dushanbe express арзон ва тез, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
9. Маркази букмекерӣ «Profit» (ҶДММ Лайв Бет), воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 64.
10. Мағозаи «МАРАШ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 56.
11. «MILA VITSA» модная коллекция, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
12. Мағозаи компютери ASUS, воқеъ дар кӯчаи Ш. Шоҳтемур 25.
13. Мағозаи либосҳо AVESTO, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
14. Фурӯши бозичаҳо «ПОЗИТИВ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
15. Мағозаи Coton cluv, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 87.
16. Кошонаи ҳусн « NOZ7», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
17. Мағозаи « Joma», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
18. Кошонаи ҳусн «OSIS», воқеъ дар кӯчаи Пушкин 40/1.
19. Дӯкони фуруши гулҳо, воқеъ дар роҳи зеризаминии Мағозаи марказӣ.
20. Дӯкони пухтупаз, самбусапазӣ, воқеъ дар к. М. Турсунзода 49.
21. Маҷмааи “Пойтахт”, воқеъ дар кӯчаи М. Турсунзода 54.
22. Центр осмотра “Малиё”, вокеъ дар кӯчаи М. Турсунзода 45/1.
23. Рекламная газета, вокеъ дар кӯчаи Бохтар 3.

Ноҳияи Фирдавсии шаҳри Душанбе:

1. КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
2. Китоб, молҳои КОНСЕЛЯРӢ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат ҚАРАБОЕВ 5.
3. ФОТО, КОDAK EXPRESS, КСЕРОКОПИЯ, ремонт DVD воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
4. Симкартаи ФУРУШИ, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
5. Мағозаи дилпур, ZINCAL BICHE BAGOZZA,DANIEL RIZJTTO, ODERM ARK, Реҷаи кори, воқеъ дар х. Неъмат Қарабоев 5.
6. Срочная ФОТО, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
7. Цение детали, Это удобно!, выбирай лучщее это хит, найди, твое , Это яркое, Сомони, Акция, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
8. LOTTO ITALIAN SPORT, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
9. Опсия Интернет – спринтер, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
10. ОДЕЖДЫ, ДЖИНСЫ, КЕПКИ, ФУТБОЛКИ, ОБУВИ, ТАПОЧКИ....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 5.
11. Либосҳои мардона МАТИН мужская одежда, ТЕННИСКИ, ОБУВЫ, КУРТКИ, БРЮКИ, ПИДЖАКИ, КОСТЮМЫ, ПЛАЩИ, СВИТЕРИ....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 7.
12. ECEB, UTES, Emil:o, Ciuido, BAGOZZA, ROMANO BOTTA, OGGI, CABANI, SHOES, esse, Духиҳои оригинал, пичакхои арзоншуда....., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 7.
13. ТАДЖФОН, СОТОВИЙ КОМПАНИЯ, ДОСТУПНИЙ GSM, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
14. МОРОЖЕНОЕ 1с2с3с, коктейл, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
15. Ремонт – мобилных телефонов, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
16. Сурати фаври, срочное фото, ксерокопия, сканер..., воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
17. Заргар-ремонт ювелирных издели, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
18. Газированная вода, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
19. Фуруши айнакҳо, IDEAL ОПТИКА, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 9.
20. Мағозаи eco hasib.tj, воқеъ дар дар кӯчаи А. Қаҳҳоров 430.
21. Дӯкони дӯзандагии «ZAYNUR», воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 4.
22. Кошонаи ҳусн «СОДОТ», воқеъ дар к.Неъмат Қарабоев 86/1.
23. Идораи букмекери «KENO.tj», воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 4/1.
24. ҶДММ «Spa Hayat», воқеъ дар кӯчаи А. Ҷомӣ 40/1.
25. МХ Фото, воқеъ дар кӯчаи Неъмат Қарабоев 86.
26. Корхонаи таъмири мошинҳо, воқеъ дар кӯчаи А. Қаҳҳоров.
27. Чархҳои Б/У. воқеъ дар кӯчаи А. Қаҳҳоров.
28. Қаҳвахонаи Содот, воқеъ дар кӯчаи Н. Қарабоев.
29. Дӯконифурӯши яхмос, воқеъ дар кӯчаи А. Ҷомӣ.

Ноҳияи Синои шаҳри Душанбе:

1. Қаҳвахонаи «Food station-Fast food», воқеъ дар к.Д. Боло 188.
2. Қаҳвахонаи «Лесная сказка», воқеъ дар кӯчаи Н. Махсум 128/1.
3. Тарабхонаи «Арбат», воқеъ дар кӯчаи Н. Махсум 70/1.
4. Самбусахона, воқеъ дар кӯчаи 1-майи Ҷ/д. Россия.
5. Фурӯши дискҳо, воқеъ дар роҳи зеризаминии Кӯли ҷавонон.

Ноҳияи Рӯдакӣ:

1. 中國茶炊 - Китайский самовар (Ошхонаи чинӣ), воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
2. Тарабхонаи Бешаи палангон Тигровая балка, воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
3. «Урумчӣ»ارومچی تماقخانهسی воқеъ дар кӯчаи 1-Майи Ҷамоати деҳоти Россия.
4. Самбусахона, вокеъ дар кӯчаи 1-майи Ҷамоати деҳоти Россия.

Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии зиёда аз 10 муассиса ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ карда шудааст: Урумчи тамоғханаси ба Ошхонаи Урумчи, тарабхонаи Лесная сказка ба тарабхонаи Боғи афсонавӣ, Мағозаи интернетӣ Dushanbe express арзон ва тез ба Мағозаи интернентии Душанбе экспресс, Мағозаи eco hasib.tj ба “Ҳасиб”, дӯкони БОМАЗАЧА ба Шаурма ва чанде дигар номгузории муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷумаву насб гардиданд.

Қобили зикр аст, ки зимни санҷишҳо дар ноҳияҳои пойтахт 32 санади огоҳӣ ва 15 огоҳии шифоҳӣ, аз ҷумла, ба ноҳияи И. Сомонӣ 17 санади огоҳӣ ва 8 огоҳии шифоҳӣ, ноҳияи Шоҳмансур: 2 санади огоҳӣ, ноҳияи Фирдавсӣ: 3 санади огоҳӣ, 3 машварат, ноҳияи Сино: 3 санади огоҳӣ ва 2 огоҳии шифоҳӣ, ноҳияи Рӯдакӣ 4 санади огоҳӣ ва 2 огоҳии шифоҳӣ тартиб дода шуда, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат муқаррар гардидааст.

Бояд қайд намуд, ки кормандони Кумита дар якҷоягӣ бо Комиссияи муваққатии Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Душанбе моҳи ноябри соли равон номгузорӣ ва маводи иттилоотии 5 ташкилоту муассиса, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасониро мавриди санҷиш қарор дода, ҷиҳати мухолифат доштани номгузорӣ ва маводи иттилоотии ин ташкилоту массисаҳо ва марказҳои хизматрасонӣ 5 санади огоҳӣ тартиб дода, барои бартараф кардани камбудиҳои ҷойдошта муҳлати муайян муқаррар намуданд:

1. Маркази тарҷумонии “ОРИЁ”, воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.

2. Мағозаи “Молҳои конселярӣ, ” воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.

3. МД “ФУРӮҒ ва паҳни китобу нашрияҳои даврӣ”-и шаҳри Душанбе, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 55/1.

4. Маводҳои конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 55/1.

5. Оҷонсии тарғиботии “КОМЁР”, воқеъ дар х. Рӯдакӣ 55/1.

Аз ҷониби мақомоти судӣ дар ин давра барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 27 адад парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ баррасӣ карда шуда, ба андозаи 23260 сомонӣ таъин гардида, аз ин маблағҳо 18740 сомонӣ ба фоидаи давлат рӯёнида шудааст.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3-юми августи соли 2016, №62 гурӯҳи корӣ дар ҳайати муовини раиси Кумита Матробиён С., сардори гурӯҳ ва сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Мансурӣ Ш.Ҷ., аз 4-ум то 29-уми августи соли 2016 ҷиҳати иҷрои супориши муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-уми январи соли 2016, №3520/26 оид ба маълумоти пешниҳоднамудаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2015, №11-01-2016 доир ба риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шаҳру ноҳияҳои ВМКБ, вилоятҳои Суғд, Хатлон ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми апрели соли 2016, №124/26 оид ба муроҷиати муовини Раиси Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 12-уми апрели соли 2016, №659 ҳангоми вохӯриҳо бо интихобкунандагони шаҳру ноҳияҳои ВМКБ доир ба мушкилоти ҷойдошта ва риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» дар шуъбаю бахшҳои Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳои ҳудуди шаҳру ноҳияҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ ноҳияҳои Ишкошим, Мурғоб ва шаҳри Хоруғи ВМКБ, мавриди санҷиш қарор дод.

Дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои Ишкошим, Мурғоб ва шаҳри Хоруғи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон Нақшаи кории Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” дар назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ таҳия гардида, тасдиқ карда шудааст.

Коргузорӣ дар шаҳру ноҳияҳо ба забони давлатӣ ба роҳ монда шуда, матни бланк ва муҳру тамғаҳои онҳо ба забони давлатӣ мебошад. Компютерҳои шуъбаю бахшҳои мақомотҳо ва ташкилоту муассисаҳо ба забони давлатӣ таъмин карда шудааст, вале аз барномаи «Tajik» истифода мебаранд. Дар ҳоле, ки мувофиқи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро аз 2.08.2004 №330 «Дар бораи стандартҳои рамзгузорӣ ва ҷобаҷогузории алифбои тоҷикӣ дар саҳвакалиди (клавиатураи) компютерии стандарти UNICODE барои истифодабарии компютерӣ» дар коргузорӣ бояд аз ҳуруфоте, ки дар қарори мазкур муайян гардидааст, истифода баранд.

Дар рафти санҷишҳо маълум гардид, ки барои кормандони шуъбаю бахшҳои шаҳру ноҳияҳо марказҳои омӯзиши забони давлатӣ, курси омӯзиши забони давлатӣ, забонҳои дигар ва Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ташкил карда нашудааст, ки ин амал ба қисми 4-и моддаи 3-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мухолифат мекунад. Аз ин рӯ, дар ҳуҷҷатгузории шуъбаю бахшҳо ҳанӯз ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва мантиқӣ ба мушоҳида мерасанд.

Дар гуфтугӯи кормандон дар дохили мақомот меъёрҳои забони адабӣ риоя нашуда, бештар лаҳҷаи маҳаллиро истифода мебаранд.

Дар масъалаи номгузории ҷамоатҳо, деҳаҳо, кӯчаҳо, марказҳои саломатӣ, фарҳангӣ Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим баъзан ба саҳлангориҳо роҳ дода, ягон номгузорӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа нашудааст. Аз он ҷумла, бо қарори Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим аз 29-уми декабри соли 2011 кӯчаи марказии ноҳия ба номи собиқадори ҳизб ва меҳнат Бобоков Мирзо номгузорӣ шудааст. Тибқи талаботи низомномаи номгузорӣ номи кӯчаҳои марказӣ, (ё протоколӣ) бояд хусусиятҳои миллиро ифода карда, бо номи шахсиятҳои барҷастаи таърихӣ ё қаҳрамонони миллат гузошта шаванд. Аз ин рӯ, пешниҳод гардид, ки Маҷлиси вакилони халқии ноҳияи Ишкошим барои иваз намудани кӯчаи марказии ноҳия ба номи Сомонӣ чораҷӯйӣ намоянд. Ҳамчунин, номгузории дигар кӯчаҳо низ мавриди баррасӣ қарор гирифта, барои мувофиқа ба Кумита пешниҳод карда шаванд.

Яке аз сарчашмаҳои асосии таблиғи забони давлатӣ ин шабакаҳои телевизионии ҷумҳурӣ мебошад, аммо яке аз масъалаҳои ташвишоваре, ки аз ҷониби сокинони ноҳия ба гурӯҳи корӣ пешниҳод гардид, ки сабаби ин дар аксарияти деҳаҳо пойгоҳҳои аз истифода баромада ва ё ба таъмир эҳтиёҷ доштаи телевизионӣ мебошад. Сокинони деҳаҳои ноҳия танҳо аз шабакаҳои телевизионии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон (тавассути моҳвораҳо) истифода мебаранд. Ин аст, ки ҳатто маълумоти сиёсии мардум доир ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон хеле заиф шуда, баръакс доир ба сиёсати ҶИА маълумоти зиёдтар доранд. Доир ба ин масъала мақомоти ноҳияро зарур аст, то ҷиддӣ чораандешӣ намояд.

Зикр бояд кард, ки дар асоси банди 10-и «Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки 4-уми октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баён гардидаанд», ки аз 18-уми октябри соли 2012 тасдиқ шудааст раиси Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бояд худи раиси шаҳру ноҳияҳо таъин карда шавад. Мутаассифона, дар шаҳру ноҳияҳо супориши банди 10-и Нақшаи чорабиниҳо иҷро нагардида, вазифаи раиси Комиссия муовини соҳаи маънавиёт таъин шудааст.

Қобили зикр аст, ки бинобар сабаби хунукназарона рафтор кардани Мамадсаидова Ирис корманди шуъбаи маорифи ноҳияи Мурғоб оид ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва беэътиноӣ зоҳир намудан нисбати нақшаи кории забони давлатӣ протоколи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода шуда, ба мақомоти Прокуратураи ноҳияи Мурғоб супорида шуд.

Бо дарназардошти таъмини фаъолияти қаноатбахш дар татбиқи сиёсати забони давлатӣ, дар гурӯҳи кории Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ноҳияи Ишкошим гурӯҳи корӣ вазифадор намуд, ки дар кӯчаи марказии ҳудуди ноҳия ба номгузории ташкилоту муассисаҳо ва марказҳои хизматрасонӣ таваҷҷуҳи хосса бояд диҳанд, зеро дар навишти лавҳаю овезаҳо, маводи иттилоотӣ ва номгузорӣ хатоҳои имлоӣ, мантиқӣ ва унсурҳои бегона вуҷуд доранд:

Матни навиштаҷоти ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ дар кӯчаи марказии ноҳияи Ишкошим:

1. ВАЗОРАТИ МАОРИФИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН КУДАКИСТОНИ МАРКАЗИ НОҲИЯИ ИШКОШИМ ВМКБ.

2. АМИРБЕК ҚАҲВАХОНА, МЕНЮ, Шашлик, Ош, Самбуса, Манту, Мохи, Пиво, Чой, Кофе.

3. Тоҷик Содирот Бонк, Tоjik Sodirot Bank.

4. БОИБАР, BOIBAR (навиштаҷоти сари роҳ).

5. КСЕРОКОПИЯ.

6 Даршай, Darshai.

Матни навиштаҷоти нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ, ташкилоту муассисаҳо дар кӯчаи марказии ноҳияи Мурғоби Вилояти Мухтори Кӯхистони Бадахшон:

1. МУРГАБСКИЙ РАЙОН ДОБРО ПОЖАЛОВАТЬ навиштаҷоти .
2. АЗС Памир мунай 93-80 круглосуточная.
3. FASTFOOD, Пирожки, беляши, сосиски, яйичница, молочный коктейл, кымыз боз…….
4. HOTEL Помир.
5. Тоҷик Содирот Бонк, КСЕРОКОПИЯ.
6. Не курить, ОБЪЯВЛЕНИЯ, ПЕСОК.
7. МАГАЗИН №4.
8. САМБУСАХОНАИ АНИС.
9. МАГАЗИН ПРОМТОВАРЫ.
10. Gesthaus IBRAGIM ANARA……
11. МЯСО.
12. САРЫКОЛ БОЗОР, БАЗАРЫ САЛЫК.
13. ПАРТОВҲОРО ДАР КӮЧА НАПАРТОЕД ТАШТАНДЫНЫ КОЧОГО ТАШТАНЫЗДАР.
14. АЗС Давид, Дт... круглосуточно...
15. Магазин МАХБУБА ДYКОНY..
16. КАФЕ Сыймык.
17. АЗС Мургаб, Аи.. Дт, ОГНЕОПАСНО!.
18. АВТОЗАПЧАСТИ.
19. MARS MURGAB, Автол.
20. Sary Kol Lodge.

Матни навиштаҷоти нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ, ташкилоту муассисаҳо дар кӯчаи марказии шаҳри Хоруғи Вилояти Мухтори Кӯхистони Бадахшон:

1. КАФЕ, Шашлыки, Манты, Шурпо, Салаты, Яйца, Сосиска, Чай зелёный, Кофе со сливким.
2. Ошхонаи Ҳавас, Самбусаи варақӣ.
3. Оши Lend, Макони ош.
4. Самбусаи тандурӣ.
5. Чойхонаи Паринен.
6. Автомойка.
7. ПОО “ОРИЕН” Обслуживает клиентов ООО “ГАЗПРОМНЕФТЬ ТАДЖИКИСТАН” ORIYON.
8. Элегант мағозаи либос.
9. СДАЁТСЯ В АРЕНДУ 93-777-00-00.
10. ПРИЁМ ЦВЕТНЫХ МЕТАЛЛОВ, 93-156-75-55.
11. КАФЕ ВСТРЕЧА.
12. СУШИ БАР, СУШИ.
13. САНТЕХНИКА ЭЛЕКТРООБОРУДОВАНИЕ.
14. АВТОЗАПЧАСТИ, ЗАМЕНА МАСЛО, ОЧИСТКА ФОРСУНКОВ.
15. МОРОЖЕННОЕ.
16. РУСКОЕ ЛОТО.
17. Салон Красоты, Bilissimo.
18. Кафе Калифорния – КАФЕ КАЛИФОРНИЯ, Банкети, Дни рождения, Семинари до 60 человек.
19. Pamir Pp plaza,
20. Тоҷик Содирот Бонк, Tоjik Sodirot Bank.
21. Мағозаи хуроквории ШАФОАТ.
22. Мағозаи молҳои конселярӣ ва китобҳо.
23. КАФЕ ЧАРС, ҚАҲВАХОНА, БЫСТРО, FACT, SCHNELL.
24. Женская и мужская одежда ПОПЛАВОК.
25. Шашлычна, гриль.
26. Ателье З-эт.
27. Кафе Панҷ, ПИВНОЙ БАР, Пиво на разлив.
28. Фирма Декормет, Принимаем заказы на изготовление: Решетка, огради.....
29. Ремонт мобилных телефонов.
30. ТЕРМИНАЛ.
31. FASTFOOD, Пицца.

Экспертизаи забоншиносӣ, танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот

Дар соли 2016 дар Кумита зиёда аз 73 мавод аз нигоҳи экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот мавриди баррасӣ қарор дода шудааст. Аз ҷумла:

1. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру илова ба Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
2. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
3. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйироту иловаҳо ба Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
4. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми июли соли 2008, №311», «Дар бораи Низомномаи «Энсиклопедияи миллии тоҷик» ва «Ҳайати Шӯрои назорати илмии «Энсиклопедияи миллии тоҷик»;
5. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйироту иловаҳо ба Кодекси шаҳрсозии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
6. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи таҳсилоти калонсолон»;
7. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Шӯрои ҳамоҳангсозии фаъолияти мақомоти санҷишӣ»;
8. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муайян намудани мақоми давлатдорӣ»;
9. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Кодекси одоби шахсони мансабдори мақомоти санҷишӣ»;
10. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи шакл ва тартиби истифодаи дафтари бақайдгирии санҷишҳо»;
11. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Хукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 2-юми июли соли 2008, №311;
12. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Самтҳои асосии таҳияи барномаҳои телевизион ва радио барои солҳои 2016-2020»;
13. Хулоса ба лоиҳаи Низомномаи Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳи Ҷумҳурии Тоҷикистон;
14. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи фаъолияти обуҳавошиносӣ»;
15. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Консепсияи таҳсилоти муттасил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2023»;
16. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тағйири номи Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон ба номи Шабакаи телевизионии «Тоҷикистон»;
17. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Низомномаи намунавии муассисаҳои намунавии тайёрии варзишӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
18. Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ оид ба таъйиноти маҷлиси судӣ вобаста ба парвандаи гражданӣ бо аризаи даъвогии Давлатова З.Г.;
19. Хулосаи экспертизаи забоншиносӣ ба Суди ноҳияи Панҷи вилояти Хатлон оид ба парвандаи гражданӣ аз рӯи даъвои Латифов Раҳматуло нисбати Чамиева Юлия Насруллоева ва Беморхонаи марказии ноҳияи Панҷ;
20. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мукофотҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
21. Хулоса ба лоиҳаи Фармоиши директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва лоиҳаи Низомномаи маҳфили хадамоти кадрии мақомоти давлатӣ дар назди Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;
22. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Оид ба Низомномаи «Шӯрои ташхис»-и Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;
23. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба Низомномаи «Шӯрои ҳимояи диссертатсияҳо барои дарёфти дараҷаи илмии доктори фалсафа (PhD) ва доктор аз рӯйи ихтисос»;
24. Хулоса ба лоиҳаи Низомнома дар бораи додани унвонҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
25. Хулоса оид ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба тасдиқ намудани Номгӯи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Номгӯи молии фаъолияти иқтисодии хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
26. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи байторӣ»;
27. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ҳифзи муҳити зист»;
28. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Стандарти давлатии таҳсилоти миёнаи касбӣ ва Таснифоти самту ихтисосҳои таҳсилоти миёнаи касбӣ»;
29. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва лоиҳаи «Консепсияи таҳсилоти муттасил дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2023» ва лоиҳаи «Нақшаи чорабиниҳо оид ба амалӣ намудани Консепсия»;
30. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Тартиби аттестатсияи кормандони соҳаи омӯзгорӣ ва илмии муассисаҳои таълимии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
31. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи қоидаҳои намунавии гузаронидани санҷиши фаъолияти субъектҳои хоҷагидор»;
32. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Стандарти давлатии таҳсилоти олии касбии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
33. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба тасдиқи қоидаҳои муайян намудани меъёрҳои арзёбии дараҷаи таваккали фаъолияти субъектҳои хоҷагидор»;
34. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба Низомномаи додани дараҷаҳои илмӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
35. Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Кодекси оилаи Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
36. Хулоса ба лоиҳаи китоби «Алифбо»-и тоҷикӣ барои синфи 1;
37. Хулоса ба лоиҳаи китоби забони тоҷикӣ барои синфи 7-уми муассисаҳои таҳсилоти умумӣ (муаллиф Саидамир Аминов);
38. Хулоса ба лоиҳаи китоби «Алифбе» барои хонандагони синфи якуми ӯзбекзабон;
39. Хулоса ба лоиҳаи китоби «Адабиёти тоҷик барои сифи 9»;
40. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори ҲҶТ «Дар бораи муқаррар намудани рақами кӯтоҳи фаврии алоқаи 111»;
41. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи расмиёти ташкил, пур кардан ва пешбурди маҳзани ягона оид ба санҷишҳои гузаронидашуда ва низоми иттилоотии идоракунӣ»;
42. Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Низомномаи намунавии Шӯрои диссертатсионӣ»;
43. Хулоса ба лоиҳаи Тартиби додани дараҷа унвонҳои илмӣ (дотсент, профессор) ва «Тартиби бақайдгирии давлатии рисолаҳои илмии ҳимояшуда»;

44) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи миллии иммунопрофилактика дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2020»;

45) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи «Низомномаи докторантура аз рӯи ихтисос (дар таҳрири нав) ва «Стандарти давлатии докторантура», лоиҳаи «Стандарти давлатии докторантура аз рӯи ихтисос» (дар таҳрири нав) ва лоиҳаи «Низомномаи докторантура аз рӯи ихтисос»;

46) Хулоса ба лоиҳаи Феҳристи бошишгоҳҳо ва иттиҳодияҳои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

47) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Тартиби баҳисобгирии давлатии фаъолияти ноширӣ, корхонаи полиграфӣ ва пешбурди феҳристи ягонаи давлатӣ» ва лоиҳаи «Тартиби баҳисобгирии давлатии фаъолияти ноширӣ, корхонаи полиграфӣ ва пешбурди феҳристи ягонаи давлатӣ»;

48) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;

49) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиот ба Қонуни конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ»;

50) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Тартиби нигаҳдорӣ ва нест кардани ҳуҷҷатҳои электронӣ, инчунин ҳуқуқ ва уҳдадориҳои шахсони масъул»;

51) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Тасдиқи Барномаи миллии имуннопрофилактика дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2020»;

52) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи миллии имуннопрофилактика дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2020»;

53) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқ намудани Оинномаи интизомии қисмҳои ҳарбикунонидашудаи наҷотдиҳии куҳии Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон»;

54) Хулоса ба лоиҳаи ҚонуниҶумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот»;

55) Хулоса ба лоиҳаи «Тартиби воридшавӣ ба ҳудуди бинои Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар мақомоти ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки фаъолияти он ба сирри давлатӣ алоқамандӣ дорад»;

56) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хизматрасонии давлатӣ»;

57) Хулоса ба қарори колегияи судӣ оид ба корҳои гарждании Суди шаҳри Душанбе оид ба муроҷиати Шарипоф А.П.;

58) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Барномаи рушди кинои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2021»;

59) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқаррар намудани рақами кӯтоҳи фаврии алоқаи 112-и Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати рақами даъвати хадамоти таъҷилии пешгирӣ ва эътино ба ҳолатҳои фавқулода ва баромадани ройгон ба он»;

60) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муомилот бо партовҳои радиоактивӣ»;

61) Хулоса ба лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мубориза бар зидди коррупсия»;

62) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муқаррар намудани рақами кӯтоҳи фаврии алоқаи 112-и Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати рақами даъвати хадамоти таъҷилии пешгирӣ ва эътино ба ҳолатҳои фавқулода ва баромадани ройгон ба он»;

63) Хулоса ба Рӯйхати ташкилотҳои ҷамъиятии варзишие, ки дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон.

64) Хулоса оид ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тартиби тақсимот ва ба ҷои кор таъмин намудани мутахассисони ҷавон» ва лоиҳаи «Тартиби тақсимот ва ба ҷои кор таъмин намудани мутахассисони ҷавон»;

65) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба сохтори муассисаи давлатии телевизионии «Варзиш»;

66) Хулоса ба парвандаи ҷиноятӣ нисбати Ёров Б. дар иртибот ба қарори муфатташи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

67) Хулоса ба китоби Гоҳномаи илмию фарҳангии забони модарӣ дар асоси муроҷиати Кумитаи давлатии амниятии миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

68) Хулоса ба лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон “Дар бораи тасдиқи Талаботи ягона барои сомонаҳои расмии вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот дар шабакаи Интернет”;

69) Хулоса ба китобҳои «Алифбои суратдор» (34 саҳ.) ва «Рақамҳои зудомӯз» барои кӯдакони аз 4 то 7-сола (12 саҳ.) (муаллифон – С. Зарафшонфар, П .Назарова;

70) Хулоса ба китоби “Забони давлатӣ”-и синфи 3 барои мактабҳои таълимашон ба забони русӣ (аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

71) Хулоса ба китоби “Забони давлатӣ”-и синфи 7 барои мактабҳои таълимашон ба забони русӣ (аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

72) Хулоса ба китоби “Забони давлатӣ”-и синфи 9 барои мактабҳои таълимашон ба забони русӣ (аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон).

73) Лоиҳаи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ»; «Дар бораи лоиҳаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи ишораҳои ҷуғрофӣ»; «Дар бораи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи ихтирооти махфӣ»; «Дар бораи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи ҳифзи ҳуқуқи топологияҳои микросхемаҳои интегралӣ»; «Дар бораи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи намунаҳои саноатӣ» ва «Дар бораи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Оид ба ворид намудани тағйиру иловаҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон» «Дар бораи ихтироъ» дар ҳолати омӯзиш ва баррасӣ қарор дошта, дар рӯзҳои наздик ба мақомоти дахлдор хулосаи экспертизаи забоншиносӣ пешниҳод карда мешавад.

Қобили зикр аст, ки дар ҳамкорӣ бо Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муассисаи давлатии “Тоҷикфилм” моҳи октябри соли 2016 дар асоси бандҳои 8 ва 24-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 тарҷумаи забони филмҳои бадеӣ, хусусан забони филми “Мулои замонавӣ” мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуда, барои чораҷӯӣ ва ташкил намудани гурӯҳи корӣ ба мақомоти дахлдор пешниҳод шудааст.

Ҳамчунин, назорати иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар фаъолияти Муассисаҳои давлатии телевизионии “Тоҷикистон”, «Ҷаҳоннамо», «Сафина», «Баҳористон», «Пойтахт», радиои «Ватан», радиои «Тоҷик», радиои «Садои Душанбе», радиои «Имрӯз» ва ғайра аз ҷониби мутахассисони Кумита мунтазам назорат бурда мешавад. Дар соли равон 41 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ оид ба риояи меъёри забони адабӣ бо иштироки кормандони Кумита таҳия ва пахш гардидааст. Дар соли 2016 чунин барномаҳои телевизионӣ мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор дода шудааст.

Таҳлили

забони қисме аз барномаҳои шабакаҳои телевизиони Тоҷикистон

Истилоҳҳои нодурусти истифодашуда

Номгӯи

барномаҳо

Истилоҳҳои дурусти пешниҳодшуда

Хуҷанд : маркази «тиби аҷам»

Сатрҳои равон

Аҷам исми хос аст, бояд бо ҳарфи калон навишта шавад, вақте ки калима бандаки изофӣ мегирад, бояд ташдид риоя карда шавад, яъне маркази «Тибби Аҷам.

Дар Вилояти Кӯҳистони Бадахшон барфи зиёд борид, ки зарари моддӣ расид, мутаассифона талафоти ҷонӣ ба қайд гирифта нашудааст.

«Ахбор»

Мамнунгоҳ

«Олами ҳайвонот»

Мамнӯъгоҳ

Ҷое, ки даробуро қатъиян манъ аст.

Маркази дармони Чинӣ-Ҷамияти дорои масъулияташ маҳдуд. Ҳангоми сардзанию варамандозӣ.

реклама

Ҷамъияти масъулияти маҳдуд ё Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуд.

сармозанӣ, варам ё омос.

роҷеъ ба селу обхезӣ. Селхезӣ

Маркази ҳавошиносии

Тоҷикистон дар сӯҳбати телевизионӣ

сел намехезад;

сел омад, сел шуст, сел зад.

таблиғот(рекламаҳо)-и Sanam, maккoли, Aziza ва дигар рекламаҳо бо забони русӣ ва бо истилоҳҳои забони хориҷӣ ба бинандагон пешниҳод мешаванд.

Хилофи моддаҳои 20

ва 13-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.

ба анҷом пазируфтааст;

категорияи якум;

мошинҳо барои гузаштан роҳат мегарданд

«Шабакаи якум» «Иншооти аср»

ба анҷом расидааст;

дараҷаи якум;

мошинҳо аз роҳ бе мушкилӣ мегузаштанд

масъулини ноҳия, мухолифин

«Сипар»

Шабакаи 1

масъулони ноҳия, мухолифон

Чиба бодирингро бирён кардем?

«Субҳ» «Сафина»

Чаро, барои чӣ гуфтан лозим аст.

амри маҳол

амри муҳол

Боришот шавад, ё боришот зиёд шуд

Шабакаи 1

борон зиёд борид ё бориш зиёд шуд.

эҳтиромона

эҳтироман ё боэҳтиром

купрук

Сатрҳои равон

пул

Акика

«Ҷаҳоннамо»

Ақиқа

Талбанда, талбандагӣ (20 маротиба такрор шуд)

Шабакаи 1»

Калимаҳое ҳастанд, ки шакли вайрон ва сирфан хоси лаҳҷа буда, ба ҳеҷ ваҷҳ ва ҳеҷ вақт дар забони меъёр истифода намешавад ва ҷавобгӯ ҳам нест.

Сигарет мекашанд

«сафина»

Сигор ё тамоку….

Бозии футбол зебо ва хушоҳанг буд;

Чалаеро, ки чойнак ном дошт;

Капитани даста

«Шабакаи 1»

футбол

Бозии футбол шавқовар буд…

Ангуштарӣ

Сардори даста…

Интиҷор дода шуд….

«Ҷаҳоннамо»

Инфиҷор дода шуд,яъне тарконда шуд.

Даҳони маҳлулро мекушоем;

Масъулинро мебояд.

«сафина»

«субҳ»

Сарпуши …

Масъулонро…

Ҳавои тағирёбандаи бебориш дар назар аст.

«сафина»

Ҳавои тағирёбандаи бебориш пешбинӣ мегардад.

Рекламаи ширкати «Машҳад-коло»

«Ҷаҳоннамо»

«Машад-коло»

дар поёни ҳар барномаи телевизионӣ баранда хитоб мекунад:

«ба шумо бурдбориҳои беназир орзумандем!»

Дар аксари барномаҳои телевизионӣ

маънои калимаи «бурдборӣ» «сабр» ва «таҳаммул» аст. Масалан, агар ба ҷои истифодаи ғалати «бурдборӣ» калимаи «муваффақият» истифода мешуд, беҳтар буд, «бурдборӣ» дар ҳамаи фархангномаҳои қадиму ҷадид ба маънои сабру таҳаммул, тоқат, шикебоӣ тасвир шудааст.

арзи вуҷуд доштанд;

талаботро қаноат намекунад;

ноадолатона;

ба мараз гузоштанд, шакли дурусти ин калима маъраз (арабӣ) аст

дар мадди аввал;

боиси тазаккур, боиси ёдоварӣ;

фаъолият бурдан, кор бурдан;

тадрис гирифтан;

ин нуқтаро дар ёд бояд дошт;

амалиёти ҷарроҳӣ;

шахсияти юридикӣ

дарс арзи вуҷуд карданд, ё вуҷуд доштанд;

талаботро қонеъ намекунад;

ноодилона, ё беадолатона;

ба намоиш гузоштанд;

дар навбати аввал;

қобили тазаккур, қобили ёдоварӣ, ё лозим ба ёдоварӣ;

фаъолият кардан, кор кардан;

гирифтан, тадрис кардан;

ин нуктаро дар ёд бояд дошт;

амали ҷарроҳӣ;

шахси ҳуқуқӣ

Аксаран дар сатрҳои равони шабакаҳои телевизионӣ хатоҳои имлоӣ дида мешавад, ки қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба назар гирифта нашудааст.

маълумоти бозаргонӣ ё таблиғотӣ бо ду забон, қариб ки баробар пахш мешаванд.

Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот

Қобили зикр аст, ки дар ҷаласаи Ҳайати мушовара ва Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита аз 10-уми марти соли 2016, №1 бо дарназардошти такмилу таҳлилҳо нисбат ба фаъолияти аъзои Шӯро ҳайати нави Шӯрои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита тасдиқ карда шуд ва бо мақсади рушду густариши забони давлатӣ дар кишвар ва барои ба забони илм табдил додани забони тоҷикӣ дар соҳаҳои мухталиф, дар гурӯҳи илмҳои биология, тиб ва кишоварзӣ бахши нави тахассусӣ дар риштаи илмҳои дорусозӣ таъсис дода шуд.

Дар ин давра, дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот фарҳангҳои зерин (7 адад) мавриди баррасӣ қарор дода шуд:

1) «Фарҳанги истилоҳоти забоншиносӣ» (ҳудуди 600 ибораву истилоҳот, аз Донишгоҳи миллии Тоҷикистон);

2) Китоби дарсии тахассусии «Сохтори компютери фардӣ» аз Муассисаи давлатии «Маркази таълимӣ-методӣ ва мониторинги сифати таълим» (Барои муассисаҳои таҳсилоти ибтидоии касбӣ, дар ҳаҷми 105 саҳифа);

3) Китоби дарсии тахассусии «Назарияи муҳосибӣ» (дар ҳаҷми 61 саҳифа, аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

4) Маводи «Истилоҳоти илмии гиёҳҳо ва растаниҳои шифобахши Тоҷикистон» (Академияи илмҳои тиб, 427 номгӯи гиёҳҳо ва растаниҳои шифобахши Тоҷикистон);

5) «Луғати молиявию бонкии исломӣ» (аз Бонки миллии Тоҷикистон, 30 саҳифа, иборат аз 136 истилоҳ);

6) «Фарҳанги мухтасари истилоҳоти умумитехникӣ» (нашри сеюм, аз Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон, иборат аз 14500 истилоҳ, дар ҳолати баррасӣ);

7) Хулоса ба истилоҳоти номгӯи ҳуҷраҳои Маҷмааи тандурустии «Пойтахт- 90» (аз Раёсати тандурустии шаҳри Душанбе, иборат аз 171 номгӯи навиштаҷоти тиббӣ ва номи ҳуҷраҳо);

8) Хулоса ба дурустии тарҷумаи матни барчаспи зарфҳои моеи сардкунандаи «Антифриз - 40» ва «Тосол - 40», тибқи муроҷиати шаҳрванд Раҷаббоев Ромин (муроҷиати шаҳрванд);

9) Хулоса ба дурустии тарҷумаи матни барчаспи нӯшокии «Блек Энерҷи» (муроҷиати шаҳрванд);

10) Хулоса ба китоби дарсии тахассусии «Назарияи муҳосибӣ» дар ҳаҷми 61 саҳифа, аз Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон (дубора);

11) Хулоса ба шакли дурусти истифодаи вожаҳои духтур (табиб) ва дорусоз (фармасевт) - (пизишк ва дорусоз);

12) Хулоса ба «Луғати мухтасари мактаби тоҷикӣ-ӯзбекӣ» «Тожикча-ӯзбекча қисқача мактаб луғати» (аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, иборат аз 2757 истилоҳ);

13) Хулоса ба «Фарҳанги русӣ-англисӣ ба тоҷикии политехникӣ» (аз Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М. Осимӣ, 120000 истилоҳу ибора, дар ҳолати баррасӣ);

14) Хулоса ба иваз намудани истилоҳоти Шашмақом – Бузрук ба Бузург, Муғулча ба Замзама, Қашқарча ба Шодиёна ва Авҷи турк ба Авҷи Сурайё (аз Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон);

15. Хулоса ба китоби «Феҳристи номҳои миллӣ» (5000 номвожа).

16) Хулоса оид ба баррасиву таҳлили китоби «Гесӯ»-и Аминии Деҳақӣ (нависандаи эронӣ) ва ташхиси ин китоб, ки аз ҷониби Исфандиёри Одина ва Умриддини Юсуф ба тоҷикӣ ҳуруфгардон шудааст (Душанбе. «Бухоро» 2016);

17) Хулоса оид ба “Нақши стратегӣ оид ба рушди кумаки аввалияи тиббию санитарӣ аз рӯи принсипи тибби оилавӣ” оид ба муроҷиати Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

18) Хулоса ба тарзи дурусти номгузории муассисаҳои хизматрасонӣ дар шакли “Стомотология” ё “Дандонпизишк” оид ба муроҷиати Прокуратураи ноҳияи Фирдавсӣ;

19) Хулоса ба лоиҳаи Феҳристи ихтисосҳои кормандони илм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Комиссияи олии аттестатсионии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

20) Хулоса ба лоиҳаи “Тасдиқ намудани номгӯйи истеҳсолот, кору ихтисосҳо ва вазифаҳои шароити корашон вазнину зарарнок ё хатарнок, ки истифодаи меҳнати занон, дастӣ бардоштан ва кашонидани онҳо иҷозат дода мешавад.” оид ба муроҷиати Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

21) Хулоса ба “Луғати тафсирии истилоҳоти паразитология” (аз ДДХ, мураттибон Каримов С.Б., Мухамедов Ғ. К. ва Мирзобаҳодуров Ш.Р. иборат аз 1000 истилоҳ, дар баррасӣ);

22) Хулоса ба “Луғати истилоҳоти варзишӣ” (Муассисаи давлатии “Хонаи ҷумҳуриявии методӣ”, иборат аз 1910 истилоҳ, дар баррасӣ);

Қобили зикр аст, ки дар соли 2015 (дар соҳаҳои иҷтимоӣ, ҳуқуқ, физика, энергетика ва занбӯрпарварӣ) дар ҳаҷми 99 597 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуд, ки ин нишондод дар соли 2016 11 фарҳангнома (дар соҳаҳои забоншиносӣ, тиббӣ, иқтисодӣ, компютерӣ ва техникӣ) дар ҳаҷми 239212 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуд, ки ин нишондод нисбат ба соли 2016 58,1% зиёд аст мебошад.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки аксар мураттибон ба ҷои коркарди истилоҳоти соҳавӣ бештар дар такя ба Фарҳангҳои умумӣ истилоҳоту вожаҳои дар соҳаи тахассусӣ бегона ва мухталифро дар китоб ҷой медиҳанд. Ҳамчунин, ҳангоми пешниҳоди лоиҳаи Фарҳангҳо масъулон ба талаботи қабули ҳуҷҷат дар Кумита риоя намекунанд. Яъне, дар бештари маврид муаллифон ва мураттибон бидуни хулоса ва ё тақризи мутахассисон ва қарори Шӯрои олимони донишгоҳу донишкадаҳо онро ба Кумита пешниҳод менамоянд. Ҳамчунин, агар мураттиб ё муаллиф на кам аз 3 то 7-10 сол китоби худро таҳия карда бошад, мутахассиси Кумита ва аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот барои пешниҳоди хулосаи асоснок аз 1 то се моҳ муҳлат доранд. Мутаассифона, чунин таҷриба барои дар сатҳи зарурӣ коркард ва роҳандозӣ гардидани истилоҳот мусоидат карда наметавонад. Бинобар ин хуб мебуд, ки аз ҷониби вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ, донишгоҳу донишкадаҳо ва пажӯҳишгоҳҳои илмиву соҳавӣ бо мақсади танзим ва коркарди истилоҳоти соҳавӣ дар ҳар семоҳа ба таври интихобӣ дар ҳаҷми аз 100 то 500 истилоҳ ба Кумита пешниҳод карда шавад.

Номгузорӣ:

а) Ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ

Аз ҷониби мутахассисони Кумита лоиҳаи «Дастурамали номгузорӣ оид ба номҳои ҷуғрофӣ ва ташкилоту муассисаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди омӯзиш ва коркард қарор дорад, ки он дар нимсолаи дувум пешниҳод хоҳад гардид.

Мутобиқи моддаи 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» номгузории мақомоти ҳокимияти давлатӣ, вазорату идораҳо, инчунин дигар ташкилотҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ба забони давлатӣ сурат мегирад. Номи ташкилотҳои хориҷӣ ва муштарак ба забонҳои дигар низ баргардонида мешавад. Ин нукта дар суханронии Сарвари давлат ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ (4 октябри соли 2012) қайд гардида, дар Нақшаи чорабиниҳо (бандҳои 5, 7) оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти кишвар низ ифода ёфтааст.

Қобили тазаккур аст, ки тибқи амрномаи Бонки миллии Тоҷикистон аз санаи 5 феврали соли 2014, №101-172/390 зимни аз қайд гузаштани бонкҳо, аз ҷумла ташкилотҳои маблағгузории қарзии хурд, номи он бояд ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шавад, вале мутаассифона, дар давраи ҳисоботӣ ҷиҳати ин масъала ягон муроҷиат ба Кумита ворид нагардид.

Дар ҳамин давра номгузории (24) ташкилоту муассисаҳои зерин аз лиҳози экспертизаи забоншиносӣ ва танзими истилоҳот дар робита ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди баррасӣ қарор гирифт ва хулосаҳои Кумита ҷиҳати номгузории муассисаҳои зерин пешниҳод гардид:

- хулоса оид ба номгузории ҶДММ «Строитель-ЛТД» ба Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Насриён»;

- хулоса оид ба номгузории мағозаи «Мир костюмов» дар шакли «Мағозаи либосҳои мардона»;

- хулоса оид ба номгузории қаҳвахонаи «Арк»;

- хулоса оид ба номгузории кошонаи ҳусни ҶДММ «Олами зебоӣ» дар шакли дурусти навиштаҷоти номгузорӣ барои корбурд «Кошонаи ҳусн *Дессанж Порис* Dessange Paris»;

- хулоса оид ба номгузории муассисаҳои таълимии ноҳияи Балҷувон, аз қабили муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №1 ба номи Саидқул Турдиев, муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №2 ба номи Исмат Шарифов, муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №4 ба номи Сафар Раҳмон, муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №11 ба номи Кавгов Чақал, муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №9 ба номи Хуҷамардов Талбак ва муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №7 ба номи Мӯсоев Иброҳим;

- хулоса оид ба номгузории МТМУ №8-и Ҷамоати деҳоти Меҳнатободи ноҳияи Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ ба номи Муродов Орзу Маҳмадраҳимович;

- хулоса оид ба номгузории Муассисаи давлатии таълимии Коллеҷи омӯзгории Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ ба номи Соҳиб Табаров;

- хулоса оид ба номгузории ҶДММ ТАҚХ «Фардо»;

- хулоса ба номгузории Муассисаи давлатии «Нигоҳдории ҷангал ва боғи «Ғалаба»;

- хулоса ба номгузории шабакаи дорухонаҳои «Давои Розӣ»;

- хулоса ба номгузории шабакаи дорухонаҳои «Тансиҳат»;

- хулоса оид ба номгузории Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди навтаъсис (тавсия «Техабзор»);

- хулоса оид ба номгузории Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди Ширкати сармоягузории лизингии «ҶДММ ШСЛ «Муфидлизинг»;

- хулоса оид ба иваз намудани номи Ҷамъияти саҳомии пӯшидаи Бонки сармоягузории «Конт» ба ҶСП «Бонки Осиё»;

- хулоса ба матни рекламаи ҶДММ «ЛС ВАЙКИКИ РИТЕЙЛ ТҶ»;

- хулоса оид ба номгузории ҶДММ «ЭРҶИС»;

- хулоса оид ба номгузории Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Аурум-Ойл»;

- хулоса оид ба тағйир додани номи Варзишгоҳи марказии ба номи Уктам Маматов ба Варзишгоҳи марказии «Балх» (радшуда);

- хулоса оид ба номгузории қаҳвахонаи «Титав»;

- хулоса оид ба номгузории Муассисаи давлатии «Нигоҳдории ҷангал ва боғи «Ғалаба»-и Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шаҳри Душанбе»;

- хулоса ба Федератсияи варзишгоҳи «Зӯрхона»-и Ҷумҳурии Тоҷикистон;

- хулоса ба номи тарабхонаи «ҶИНС»;

- хулоса ба номи ҶДММ-и «ИНМ-ТРАНС»;

- хулоса ба номгузории МТМУ №6-и ноҳияи Муъминобод ба номи Сангаҳмад Юсуфзода;

- хулоса ба номи ҶДММ-и «Таробурд - МУНИС»;

- хулоса ба номи ҲДММ-и «Тоҷик Тур»;

• хулоса оид ба номгузории ширкати навтаъсиси ба номи «Вакил»// «Вакилон»;
• хулоса оид ба номгузории номи мағозаи «Душанбе экспресс мағозаи интернетӣ»;
• хулоса оид ба номгузорӣ намудани муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №1-и ноҳияи Шамсиддин Шоҳин ба номи Мирзоев Ҷамшедшоҳ Алимардонович;

- хулоса оид ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №69-и деҳаи Дашти Ҷамоати Сӯҷинаи шаҳри Панҷакент ба номи Бозор Ҳаким;

- хулоса оид ба номгузории МТМУ-и №25 ба номи Шарифзода Бозор Аҳмад;

- хулоса оид ба номгузорӣ намудани Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №24-и деҳоти Бобо Носиров ба номи Абдулло Мусоев;

- хулоса ба номгузорӣ намудани Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №1-и ноҳияи Ш. Шоҳин ба номи Мирзоев Ҷамшедшоҳ Алимардонович;

- хулоса ба номгузории Муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии №19-и Ҷамоати деҳоти Лоҳутии ноҳияи Ховалинг ба номи Тураев Иброҳим;

- хулоса ба дурустии матни барчаспҳои нӯшокиҳои ғайриспиртии “БЛЕК ЭНЕРГИ ” ва “БЛЕК ЭНЕРГИ ВИЛД АПЕЛСИН”;

- хулоса ба номгузории муассисаи хизматрасонии “EXPRESS PRINT”;

- хулоса оид ба тарҷумаи дурусти номвожаи «Food statiton» (Маркази таом) ва маводи иттилоотии «Fost Food» (таомҳои зудпаз);

- хулоса оид ба ном ва маводи иттилооти идораи букмекирии (KENO.tj)

- хулоса ба номгузории ҶДММ “Олами зебоӣ”.

Дар соли 2016 ба номгузории 40 ташкилоту муассиса, аз ҷумла, 26 ташкилоту муассиса, марказҳои хизматрасонӣ, 13 муассисаи таълимӣ ва дар як соли 2015 ба 16 номи ташкилоту муассисаҳо хулоса пешниҳод гардидааст, ки дар муқоиса ба соли 2015 24 адад зиёд буда, 60,4 дарсад % барзиёд аст.

б) Номҳои ҷуғрофӣ ва маҳалҳои аҳолинишин:

Дар давраи ҳисоботӣ аз ҷониби кормандони Кумита мутобиқи дархости мақомоти давлатӣ ва шахсони воқеию ҳуқуқӣ ба номгузории 98 деҳа ва 11 ҷамоати деҳоту шаҳрак ва 1 мавзеи ҷуғрофӣ (парваришгоҳ) хулоса пешниҳод гардид. Аз ҷумла:

- хулоса оид ба номгузории Ҷамоати деҳоти Гулистони ноҳияи Восеъ ба номи Ғаффор Абдуллоев;

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаҳои Шаҳидқараянтоқ ба Диловарон, Янги Равот ба Райбат (дастгиришуда), Хамирҷӯй ба Шодоб, Шӯрқӯрғон ба Иттифоқ, Қӯрғонча ба Меҳргон, Яккатерак ба Чаманзори шаҳри Конибодом;

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Охбулоқ ба Сафедчашма, Турко ба Заркамар, Беди Баҳтрай ба Дурахшон, Солмолидашт ба Иттифоқ, Узнохур ба Чаноро, Сулдузӣ ба Нурободи ноҳияи Балҷувон;

- хулоса ба тағйири номи деҳаҳои Оғуртӣ ба Гулдара, Тошбулоқ ба Наврӯзчашма ва номгузории маҳалҳои аҳолинишини навбунёди Дашти Хорзор, Суғдиён, Чашмаи Садаи Ҷамоати деҳоти Садриддин Айнии ноҳияи Варзоб аз 3-юми марти соли 2016, №1-3/94;

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаи Наймани деҳоти Сурхи шаҳри Исфараи вилояти Суғд ба Сароб;

- хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаҳои Янгиқишлоқ ба Зарзамин (дастгиришуда), Урмонтол ба Файзобод, Қирқидуқ ба Ифтихори ноҳияи Ашт;

- хулоса оид ба тағйир додани номи ҷамоати шаҳраки Обикиик ба Баҳористони ноҳияи Хуросон;

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаҳои Оқтеппа ба Сафедтеппа, Саидқӯрғон ба Саидқалъа, Қуштергимон ба Сариосиё, Фармонқӯрғон ба Фармонқалъа (дастгиришуда), Янгиобод ба Меҳрободи ноҳияи Спитамен;

- хулоса оид ба тағйир додани номи Ҷамоати деҳоти Сайёди ноҳияи Шаҳритус ба номи Талбак Садриддинов ва деҳаҳои Қазоқ ба Кӯҳдоман, Хоҷа-Қучкорӣ ба Чорсӯ, Бурбулоқ ба Чашма, Кулдимон ба Кӯлдоман, Бешқудоқ ба Навшод (дастгиришуда) ва иваз намудани номи Ҷамоати деҳоти Арали ноҳияи Абдураҳмони Ҷомӣ ба номи Қадриддин Ғиёсов (радшуда);

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаҳои Коминтерн ба Кишоварзон, Коммунаи Париж ба Ободон (Ҷамоати деҳоти Фрунзе), Ленин ба Деҳқонобод (Ҷамоати деҳоти Калинин), НКВД ба Чорбоғ (Ҷамоати деҳоти Чорбоғ), Телмон ба Сабзавоткор (Ҷамоати деҳоти Узун), Тошробод ба Шоликорон (Ҷамоати шаҳраки Гулистон) ва Ҷамоати деҳоти Туғаланг ба Ҳалевард (дастгиришуда), Комсомол ба номи Абдухалил Холов (Ҷамоати деҳоти Навобод), Болшевик ба номи Абдуқодири Бедил, Ёш-Ленин ба номи Нақибхони Туғрал (Ҷамоати деҳоти Туғаланг), 38 Ленинюл ба номи Абдулло Холов (Ҷамоати деҳоти Навобод), Фрунзе ба номи Лоиқ Шералӣ (Ҷамоати деҳоти Фрунзе), Чапаев ба Наврӯз ва Докучаев ба Сабо аз Ҷамоати деҳоти Фрунзеи ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ (радшуда);

- хулоса ба номгузории деҳаи Коммунизми ҷамоати деҳоти Навободи ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ба номи Эшони Бобои Кароматулло (дастгиришуда);.

- хулоса оид ба иваз намудани номи шаҳраки Колхозобод ба номи Сироҷиддин Исоев (радшуда);

- хулоса оид ба иваз намудани номи шаҳраки Колхозобод ба Балх (дубора, дастгирӣ);

- хулоса оид ба тағйир додани номи деҳаҳои Ганҷбор - 2 ба Шаҳдбор (Ҷамоати деҳоти Р. Исмоилов), Гулрез - 2 ба Хуррамдеҳ, Эловар ба Панҷдеҳ (Ҷамоати деҳоти А. Абдулвосиев), Гирдоб – 2 ба Сеоба, Баракат – 2 ба Сахиён, Гулобод – 2 ба Нурофар, Ҷавонон – 2 ба Бахтёрон (Ҷамоати деҳоти Б.Бурунов), Кишоварз – 2 ба Сароб, Ҳуснобод – 2 ба Чашмасор, Тиллои сафед – 1 ба Фахробод, Адолат – 1 ба Сафедҷар, Ҷангалобод – 2 ба Боғистон, Деҳқонобод – 2 ба Қалъаи Гулистон, Даҳана – 1 ба Ҳакимон (Ҷамоати деҳоти Гулистони шаҳри Ваҳдат);

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои «Оқгаза» ба «Бӯстон» (аз Ҷамоати деҳоти «Гулистон»), Устотоймас ба Кӯҳдоман ва Табақчӣ ба Баҳористон - аз ҷамоати деҳоти Ваҳдати шаҳри Сарбанд, (радшуда);

- хулоса оид ба иваз намудани номи шаҳри Пролетари ноҳияи Ҷаббор Расулов ба шаҳраки Томирис (дастгирӣ);

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаҳои Бӯстон-1 ба Бӯстон, Бӯстон-2 ба Гулбоғ (дастгирӣ), Будинобод ба Будинадашт (дастгирӣ) ва Тутбулоқ ба Тутчашма (радшуда) аз Ҷамоати деҳоти Гулсара Юсуфоваи ноҳияи Ёвон;

- хулоса оид ба тағйири номи деҳаҳои Тошохур ба Боғи Дарун, Охуҷар ба Оҳуҷар ва Ёвонсу ба Ёвонруд (дастгирӣ), Зулмобод ба номи Меҳробод (радшуда, Меҳристон) аз Ҷамоати деҳоти Ҳасан Ҳусейнови ноҳияи Ёвон;

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Ӯрта-Қайнар ба Зафармандон (радшуда, номи Зафар), Бош-Қайнар ба Кишоварзон (дастгирӣ) ва маҳаллаи Оқ-Санглох ба Дӯстон (радшуда) аз Ҷамоати деҳоти Норини ноҳияи Ёвон;

- хулоса оид ба иваз намудани номи парваришгоҳи «Қаратов» ба «Сиёҳкӯҳ» (дар шакли «Парваришгоҳи «Сиёҳкӯҳ» дастгирӣ шуд);

- хулоса оид ба номгузории деҳи Гулфшони ноҳияи Ҷаббор Расулов ба номи Шодиёна;

- хулоса оид ба категорияи деҳа мансуб донистани деҳаи Даштаки Ҷамоати деҳоти Сучони ноҳияи Шуғнони ВМКБ;

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаи Ғалчамулло ба Боғдорони шаҳри Конибодом; ...

• хулоса оид ба тағйири номи шаҳраки Нови ноҳияи Спитамен ба шаҳраки Навкат;
• хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаи Ғорбулоқ ба Ғорчашмаи ноҳияи Ёвон;
• хулоса оид ба иваз намудани номи дараи Даҳана-су ба Даҳанарӯди ноҳияи Ёвон;
• хулоса оид ба иваз намудани номи Ҷамоати деҳоти Сари Осиёб ба Ғафор Мирзои Ноҳияи Ховалинг;
• хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаи Ленин-Юл ба номи Абдуллои ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ;
• хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаи Чапаев ба Наврӯзи ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ;
• хулоса ба иваз намудани номи маҳалҳои Оқсанглох ба Дӯстон ва Минчинор ба Чинори Ҷамоати д. Норини н. Ёвон.

- хулоса оид ба номгузории деҳи Гулфшони ноҳияи Ҷаббор Расулов ба номи Шодиёна;

• хулоса оид ба категорияи деҳа мансуб донистани деҳаи Даштаки Ҷамоати деҳоти Сучони ноҳияи Шуғнони ВМКБ;
• хулоса оид ба номгузории шаҳраки Пролетар ба «Томирис»;

Дар ин давра ба 9 (1 шаҳрак) номҳои ҷуғрофии кишвар хулоса пешниҳод гардидааст:

- хулоса оид ба иваз намудани номи шаҳраки Пролетари ноҳияи Бобоҷон Ғафуров ба Меҳробод;

- хулоса оид ба ивази номи деҳаи Қарақчиқуми деҳоти Лоҳутии шаҳри Конибодом ба деҳаи Ҷаҳонзеб;

- хулоса оид ба таъсис додани шаҳраки Баҳористон ва иваз намудани номи деҳаҳои шаҳрҳои Истаравшан, Конибодом, Панҷакент, ноҳияҳои Ашт ва Спитамен;

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаҳои Тапқоқ ба Меҳнатобод, Тошбек ба Истиқлолият (аз Ҷамоати деҳоти Гули Сурх), Сари Ҷияк ва Сандағундак ба Сайёд (аз Ҷамоати деҳоти Қалъачаи Калон), Тӯқузчалак ба Файзобод ва Боёвут ба Чашмасор ( аз Ҷамоати деҳоти Зарҳалол)-и шаҳри Истаравшан;

- хулоса оид ба ивази номи кӯчаи Ненахови шаҳри Роғун ба 25 солагии Истиқлолият;

- хулоса оид ба ивази номи деҳаи Коммунизм ноҳияи Ҷ. Балхӣ ба деҳаи Саид Кароматулло;

- хулоса оид ба иваз намудани номи деҳаи Даҳани Шоли Ҷамоати Сари Осиёби ноҳияи Ховалинг ба номи Устоғулом.

Аз ин теъдод Кумита бо дарназардошти масъалаи такрори номҳо ва номгузорӣ ба номи ашхос, ҳамчунин сарфи назар гардидан ҳангоми интихоби номи маҳалҳои аҳолинишин аз хусусиятҳои таърихӣ ва ҷуғрофии ин ё он мавзеъ, зисту зиндагонии мардум тағйири номи 21 маҳали аҳолинишин ва ҷамоати деҳотро рад намуд.

Дар соли 2015 дар маҷмӯъ давоми сол ба 110 (82 деҳа, 5 ҷамоати деҳоту шаҳрак, 2 ноҳия, 2 шаҳр, 1 кӯча ва 18 муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ ва 1 Кохи фарҳанг) номи маҳаллии аҳолинишин хулоса пешниҳод карда шуда буд, ки дар муқоиса ба ин дар соли 2016 дар маҷмӯъ ба 97 деҳаву маҳалҳои аҳолинишин, 11 ҷамоати деҳоту шаҳрак ва 1 мавзеи ҷуғрофӣ (парваришгоҳ) хулоса пешниҳод карда шуд ва ин дар муқоиса аз соли 2015 12 дарсад % камтар аст.

Қобили зикр аст, ки айни замон дар Кумита дар асоси муроҷиати МИМҲД-и ноҳияи Ҷалолиддин Балхӣ аз 25-уми ноябри соли 2016, № 1/1886 барои мувофиқа ва пешниҳоди хулоса баррасии номгузории 12 деҳа, 3 деҳот, 4 кӯча ва 1 муассисаи таълимӣ ворид гардидааст, ки он дар мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дорад.

Боиси тазаккур аст, ки дар асоси супориши Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2015, №3 бо мақсади ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва эҳтироми суннату арзишҳои неки фарҳанги миллӣ мутобиқ намудани номҳои воҳидҳои марзиву маъмурӣ барои ивази номи шаҳраки Пролетар ба ноҳияи Ҷаббор Расулов мактуб ирсол намуда, ҷиҳати иваз намудани номи шаҳрак номҳои «Томирис, Навгирд, Даштобод ва Сакоиён»-ро пешниҳод намуд.

Ҷиҳати танзими дурусти масъалаҳои номгузории воҳидҳои марзиву маъмурӣ дар кишвар, дар асоси дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2015, №16/324 оид ба таъсиси гурӯҳи корӣ ҷиҳати иваз намудани номи мавзеъҳои ҷуғрофии кишвар аз ҳисоби олимони Академияи илмҳо ва донишгоҳу донишкадаҳо ва Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29-уми феврали соли 2016, №3 дар бораи ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва эҳтироми суннату арзишҳои неки фарҳанги миллӣ мутобиқ намудани номҳои воҳидҳои марзию маъмурӣ дар ҷумҳурӣ, дар Кумита аз ҳисоби роҳбарият ва Ҳайати мушовараи Кумита, кормандони шуъбаи танзими истилоҳот, олимони Академияи илмҳо ва донишгоҳу донишкадаҳои кишвар гурӯҳи корӣ таъсис дода шуд ва аз ҷониби раиси Кумита «Нақшаи кории гурӯҳи кории Кумита дар асоси дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2015, №16/324 оид ба таъсиси гурӯҳи корӣ ҷиҳати иваз намудани номи мавзеъҳои ҷуғрофии кишвар аз ҳисоби олимони Академияи илмҳо ва донишгоҳу донишкадаҳо ва Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29-уми феврали соли 2016, №3 оид ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва эҳтироми суннату арзишҳои неки фарҳанги миллӣ мутобиқ намудани номҳои воҳидҳои марзию маъмурӣ дар ҷумҳурӣ» аз 25-уми марти соли 2016, №24 тасдиқ карда шуд. Айни замон кормандони Кумита оид ба сабаби зиёд шудани номҳои такрор дар ҳудуди шаҳру ноҳияҳои кишвар таҳлил ва ҳисоби оморӣ гузаронида истодаанд, ки зимни ин масъала ва ҷиҳати татбиқи дастури Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз натиҷаи ҷамъбасти фаъолияти гурӯҳи корӣ ва пешниҳодҳои марбут ба ин масъала ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон гузориши муфассали Кумита ирсол хоҳад гардид.

Чорабиниҳо

Кумита мизи мудавварро бахшида ба Рӯзи байналмилалии забони модарӣ 19-уми феврали соли равон, таҳти унвони «Вазъи забони модарӣ дар муассисаҳои томактабии шаҳри Душанбе» бо иштироки намояндагони Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, раёсати маорифи шаҳри Душанбе, намояндагони шуъбаҳои маориф ва боғчаҳои бачагонаи ноҳияҳои пойтахт ва намояндагони ВАО баргузор намуд, ки дар он саҳми кормандони Кумита назаррас мебошад. Ҳадафи асосии мизи мудаввар ҳалли мушкилоти масъалаҳои рушди забони давлатӣ дар ин муассисаҳо буд, ки дар анҷоми чорабинӣ барои ҳаллу фасли масъалаҳои зерин таклифу пешниҳодҳо қабул гардиданд, ки онҳо минбаъд барои рушду густариши забони давлатӣ барои кӯдакон ниҳоят зарур ва рӯзмарра маҳсуб меёбад:

1. Дар курси такмили ихтисос аз фанни забони давлатӣ мураббияҳо курси омӯзиш гузаранд;
2. Дастурҳои таълимӣ, тарбиявӣ ва методӣ дар муассисаҳои томактабӣ бояд ягона бошанд;
3. Миёни кормандон, мураббияҳо озмуни донандаи забони давлатӣ гузаронида шавад;
4. Дар санҷишҳои навбатии гурӯҳи кории Кумита оид ба вазъи татбиқи Қонуни ҶТ «Дар бораи забони давлатии Тоҷикистон» аз мураббияҳо ба забони давлатӣ диктанти санҷишӣ гирифта шавад;
5. Дар Муассисаи давлатии Телевизиони кӯдакону наврасон –«Баҳористон» тибқи нақшаи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» соати омӯзиши забони давлатӣ ба роҳ монда шавад.
6. Дар барномаҳои таълимиву тарбиявӣ барои кӯдакистонҳо, омӯзиши забони давлатӣ, аёниятҳо бо ин забон, озмуни беҳтарин гуянда, ровӣ, наттоқ, бо забони давлатӣ ҷой дода шуда, ҳамасола натиҷагирӣ карда шавад.
7. Дар муассисаҳои томактабии кишвар ҳусни хатти беҳтарин ва дигар фаъолиятҳо, ки нерӯи ақлӣ ва зеҳнии кӯдаконро қавӣ намуда, дар он шинохти фарҳангӣ ва миллиро бедор карда метавонад, ҷиддӣ ба роҳ монда шавад.

Бо иштироки кормандони Кумита 5-уми январи сол 2016 ҷиҳати татбиқи супориши Протоколии маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми марти соли 2015, №4 бо мақсади баланд бардоштани савияи дониши аҳолӣ оид ба фарҳангу маърифати номгузорӣ, ҷиҳати таҳия ва нашри маводи методию тафсирӣ, ташкили семинарҳои омӯзишӣ дар ҷамоатҳо, муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ, таваллудхонаҳо ва идораҳои сабти асноди ҳолати шаҳрвандӣ дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Сино семинар-машварат баргузор гардид.

Ҷамъомади мазкур бо иштироки 120 нафар намояндагон аз мақомоти ноҳия, кормандони бахши асноди ҳолати шаҳрвандӣ, мутахассисони шуъбаи корҳои дохилӣ, кормандони таваллудхонаҳо, муассисаҳои таълимӣ ва ташкилоту муассисаҳои ҳудуди ноҳияи Синои пойтахт баргузор гардид. Мушкилоти номгузорӣ ба фарзандон тибқи анъанаҳои миллӣ ва пурра таҳияи китоби «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» маълумот дода, ба иттилои иштирокдорон расонид, ки минбаъд, баъди интишори китоби «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» танҳо номгузорӣ тибқи ин китоб ба роҳ монда мешавад ва дар сурати нофаҳмӣ оид ба ин масъалаҳо, ки ҷиҳати сабти ном ва навишти ғалати он рух медиҳад ва ё номи дар китоб мавҷуднабудаи тозаэҷоду зебои тоҷикӣ бояд ба Кумита муроҷиат намоянд.

Кормандони Кумита 16-уми феврали соли 2016 дар семинар-машварати Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Фирдавсӣ, ки бахшида ба Рӯзи байналмилалии забони модарӣ баргузор гардид, иштирок ва маърӯза намуданд.

Дар соли 2016, кормандони Кумита дар маҳфили «Рӯнамоии китобҳои забоншиноси тоҷик С. Назарзода «Истилоҳоти забони тоҷикӣ: таърих, гароиш ва дурнамо», «Забон ва бедории миллӣ», «Имло ва забони адабӣ» (дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон) ва Ҳамоиши китоб дар Пажӯҳишгоҳи забони форсӣ-тоҷикӣ, ки 10-уми феврали соли 2016 баргузор гардиданд, иштирок намуданд.

Мутобиқи Нақшаи раиси Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19-уми марти соли 2016 оид ба татбиқи «Нақшаи мулоқоти мутахассисони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон №25493 (26), аз 14.03.2016) доир ба забони таҳияи барномаҳои телевизиониву радиоӣ дар асоси дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки дар маросими ифтитоҳи МДТВ «Варзиш», ТВ «Синамо» ва МД «Академияи ВАО-и Тоҷикистон» бо кормандони КТР баён доштанд», кормандони Кумита рӯзҳои 29, 30 ва 31-уми марти соли равон дар мулоқоти намояндагони Кумита бо роҳбарият ва аҳли эҷоди Шабакаи телевизиони Тоҷикистон, МД «Телевизиони Сафина», МД «Ҷаҳоннамо», МД «Телевизиони кӯдакону наврасон – Баҳористон», Радиои Тоҷикистон ва чор шабакаи он фаъолона ширкат варзиданд. Қобили тазаккур аст, ки кормандони Кумита дар таҳлили забони барномаҳои мухталифи шабакаҳои телевизионӣ ва нутқи ровиёну барандагони барномаҳои телевизионии Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон, МД «Телевизиони Сафина», МД «Ҷаҳоннамо», МД «Телевизиони кӯдакону наврасон - Баҳористон», инчунин, дар таҳлилу баррасии матну забони реклама ва навиштаҷоти сатрҳои равон дар ин шабакаҳо фаъолона иштирок намуданд, ки бо дарназардошти хулосаи онҳо дар ин мулоқотҳо барои минбаъд поку беолоиш ва тоза нигоҳ доштани забони гуфтор ва навиштор дар шабакаҳои телевизионӣ ва радиоии кишвар тавсияҳои Кумита пешниҳод гардиданд.

Мулоқотҳои мазкур бо намояндагони шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ дар сатҳи зарурӣ ба роҳ монда шуда, дар он аз ҷониби намояндагони Кумита оид ба татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», доир ба фасоҳати забони давлатӣ, риояи талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, корбурди дурусти истилоҳоти соҳавӣ, инчунин, рисолати таърихии забони тоҷикӣ ва арҷгузорӣ ба забони давлатӣ сухан рафта, ҳамзамон, камбудиҳои рӯзноманигорон, ровиён ва наттоқону барандагони барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ, оид ба гуфтори ғалат, риоя нагардидани савтиёти овоии тоҷикӣ, истифодаи калимаҳои ғалат дар забони радиову телевизион, инчунин, навиштаҷоти ғайримеъёрӣ дар матни эълону рекламаҳо ва сатрҳои равони телевизионӣ мавриди муҳокима қарор дода шуданд.

Бо дарназардошти хулосаи онҳо дар ин мулоқотҳо барои минбаъд поку беолоиш ва тоза нигоҳ доштани забони гуфтор ва навиштор дар шабакаҳои телевизионӣ тавсияҳои Кумита барои шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ пешниҳод гардид:

- ба роҳ мондани омӯзиши забони давлатӣ ва қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ барои кормандони телевизион;

- назорати ҷиддии забони филмҳои тарҷумашуда аз тариқи шабакаҳои телевизионӣ;

- назорати мунтазами забони барномаҳо;

- назорати суханварӣ ва нутқи ровиён ва наттоқон;

- тарғиб ва ташвиқи забони давлатӣ тавассути силсилаи барномаҳо ва роликҳо;

- риояи дурусти талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар сатрҳои равон;

- таблиғи мунтазами татбиқи масъалаҳои ҳалталаби «Нақшаи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»;

- назорати ҷиддӣ ва дар доираи меъёри забони адабӣ таҳия ва сабт намудани мусоҳибаҳо;

- таҳия ва татбиқи нақшаи чорабинии ҳамкорӣ байни Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Кумита бо мақсади арҷгузорӣ ба забони давлатӣ ва дуруст ба роҳ мондани сиёсати давлатии забон дар кишвар масъулони ВАО-ро таъкид намуд, ки тарғибгари асосии забони адабии меъёр ин воситаҳои ахбори омма, аз ҷумла, кормандони телевизион ва радио маҳсуб меёбанд.

Дар анҷоми мулоқотҳо аз ҷониби намояндагони Кумита ба кормандони шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ иттилоъ дода шуд, ки барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тибқи моддаи 89-и Кодекси мурофиавии ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон чораҷӯӣ карда мешаванд.

Дар мулоқот ҳамчунин, аз мушкилоти пахши барномаҳои шабакаҳои радиои давлатӣ барои шаҳрвандони кишвар сухан рафт. Чун дар даврони Шӯравӣ аз пахши радиои давлатӣ бо забони тоҷикӣ (тавассути радиои «Нуқта») ҳамагон таъмин буданд ва шаҳрвандон аз иттилооту ҳадафҳои татбиқи сиёсати давлатии кишвар саривақт огоҳӣ доштанд, имрӯз Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро лозим меояд, ки барномаҳои Радиои Тоҷикистонро дар саросари кишвар барқарор намояд. Ҳамзамон ба хотири пахши пурраи барномаҳои шабакаҳои телевизионӣ ва Радиои Тоҷикистон дар ноҳияҳои наздисарҳадӣ Ҷамъияти саҳомии шакли кушодаи «Телерадиоком»-и Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Точикистонро зарур аст, ки таъмини доимӣ ва пурраи пахши барномаҳоро ба роҳ монад.

Ҳамчунин, дар роҳи татбиқи супориши мазкур аз 21-ум то 26-уми апрели соли равон мулоқоти роҳбарият ва кормандони Кумита бо устодону донишҷӯёни Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ, Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода ва Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода баргузор гардид, ки дар он мутахассиси Кумита Зулфониён Р. иштирок намуд.

Дар вохӯрии мазкур аз ҷониби намояндагони Кумита оид ба татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», доир ба сиёсати забони давлатӣ, риояи талаботи Қоидаҳои имлоӣ забони тоҷикӣ, корбурди дурусти истилоҳоти соҳавӣ, инчунин, рисолати таърихии забони тоҷикӣ ва арҷгузорӣ нисбати забони давлатӣ ба омӯзгорону донишҷӯён фаҳмонида шуд.

Дар анҷом донишҷӯён ва омӯзгорон оид ба масъалаҳои Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, сатҳи забондонии рӯзноманигорон, роҳҳои ҳалли мушкилот дар интихоби ном, номи хонаводагӣ, насаб, номгузории шаҳру ноҳияҳо, шаҳраку маҳалла, кӯчаю хиёбонҳо, истифодаи навиштаҷот ба забонҳои хориҷӣ, омилҳои ба миён омадани навиштаҷоти ғалат дар кӯчаю хиёбонҳо, забони воситаҳои ахбори омма, истифодаи истилоҳот дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, омӯзиши қоидаҳои имло дар мақомоти давлатӣ, нашри фарҳангҳои соҳавӣ ва ғайраҳо саволҳо пешниҳод намуданд, ки аз ҷониби роҳбарият ва кормандони Кумита ба донишҷӯёну омӯзгорон посухҳои мушаххас дода шуд.

Вохӯрии кормандони Кумита дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон бо сабабҳои номаълум аз ҷониби раёсати Донишгоҳ ташкил карда нашуд.

Кормандони Кумита таҳти роҳбарии муовини раиси Кумита Матробиён С. Қ., 7-уми апрели соли 2016 бо 8 нафар намояндагон – котибони ҷамоатҳои деҳот ва намояндаи Комиссияи номгузории Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Ёвон вохӯрии машваратӣ баргузор намуданд, ки дар ин вохӯрӣ масъалаҳои номгузорӣ мутобиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳаллу фасл гардида, ба бисёр мушкилоти номгузорӣ машварату маслиҳатҳо дода шуданд, то пеш аз қарори Маҷлиси вакилони халқ ва Ҷамоати деҳот дар пешниҳоду ивази номҳои ҷуғрофӣ ва маҳалҳои аҳолинишин қаблан бояд, ки комиссияҳои номгузорӣ бо Кумита мувофиқа намоянд.

Дар ин давраи ҳисоботӣ, Кумита дар асоси банди 48-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 «Дар бораи Нақшаи баргузории машваратҳои илмӣ ва илмию техникӣ, конференсияҳо, симпозиумҳо, анҷуманҳо ва семинарҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2016», банди 27-уми боби IVва VI-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 аз 30-юми июни соли 2012, №335 дар бораи ҳимоя ва рушди забони давлатӣ берун аз марзи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Нақшаи кории Кумита аз 7-уми январи соли 2016, №1 9-уми июни соли равон Конференсияи илмию амалии байналмилалӣ таҳти унвони «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ»-ро бо иштироки олимону донишмандони кишварҳои хориҷии Ҳиндустон, Ҷумҳурии Исломии Эрон, Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, Британияи Кабир, намояндагони сафоратхонаҳои Федератсияи Россия, Қазоқистон, Қирғизистон, Покистон, инчунин, намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва пажӯҳишгоҳҳои илмӣ-таҳқиқотии кишвар, ҷамъиятҳо, аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО баргузор намуд.

Қобили зикр аст, ки бо ибтикори Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҷумҳурӣ ба масъалаи мазкур бори дувум чунин конференсиҳо дар сатҳи байналмилалӣ баргузор мегардад. Дар конференсия зиёда аз 120 нафар олимон, муҳаққиқон, таълимгарон ва рӯзноманигорон иштирок намуданд.

Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, раиси Пажӯҳишгоҳи фарҳанги форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҷаноби оқои Ҳасан Қарибӣ, устоди Донишгоҳи ҷомеи исломии Деҳлӣ - профессор Қамар Ғаффор, раиси Донишгоҳи «Дунё»-и Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Сайид Махдум Раҳин ва муҳаққиқи забоншиноси тоҷик, корманди Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакии АИ ҶТ, доктори илмҳои филологӣ Ғаффор Ҷӯраев ва намояндаи Анҷумани тоҷикон ва форсизабонони ҷаҳон «Пайванд» Мансур Парҳезгор (Британияи Кабир), Ройзани фарҳангии ҶИ Эрон Худоёр Иброҳим, ҳамчунин, мушовири Вазорати корҳои хориҷии ҶТ, донишмандон аз кишварҳои Афғонистон, Олмон дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро дар кишварҳои олам бояд васеъ намуд.

Дар Конференсия 25 маърӯзаи илмӣ ва таҳлилӣ пешниҳод гардид, ки 16 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯи «Аҳамияти эҷодиёти Мирзо Абдулқодири Бедил дар таҳкими пайвандҳо байни нимқораи Ҳиндустон ва Осиёи Марказӣ дар замони муосир», – устоди Донишгоҳи ҷомеи исломии Деҳлӣ, муовини раиси Бунёди Бедил бону Қамар Ғаффор (Ҳиндустон), «Тоҷикӣ-дарӣ-форсӣ ва сайри таърихии он ҳамчун забони минтақавӣ ва ҷаҳонӣ», – ректори Донишгоҳи Дунёи Ҷумҳурии Исломии Афғонистон Саид Махдум Раҳин, «Посдории забони дарӣ аз таърихи ориёиён ва тамаддуни ориёӣ» – донишманди маъруфи забони дарӣ, профессори Донишгоҳи Кобул – Ҳусайни Ямин (Ҷумҳурии Исломии Афғонистон), «Пешинаи таърихии корбурди забони тоҷикӣ дар мукотиботи байналмилалӣ», – доктори илмҳои филологӣ Мирзо Ҳасан Султон (Бонки миллии Тоҷикистон), «Доир ба иқтибоси истилоҳҳои форсӣ-тоҷикӣ дар забони русӣ» – доктори илмҳои филологӣ Тӯхта Ҷӯраев (Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ), «Омӯзиши забони тоҷикӣ дар дунёи имрӯз» – номзади илмҳои филологӣ Худоёров Раҷабалӣ (Раёсати фарҳанги вилояти Хатлон), «Вазъи дирӯзу имрӯзи забони форсии тоҷикӣ дар муҳити тоҷикони Чин» – профессор Шаҳбоз Кабиров, номзади илмҳои филологӣ Хуршед Кабиров (ДМТ), «Забони тоҷикӣ дар хориҷа»- доктори илмҳои филологӣ Туғрал Шокиров (Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон), «Сайри аносири луғавӣ ва ёвари форсӣ-тоҷикӣ дар бархе аз забонҳои туркӣ»- доктори илмҳои филологӣ Абдуҷамол Ҳасанов (Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б. Ғафуров) ва «Густариши забони тоҷикӣ дар сарзаминҳои дур ва наздик» – раиси Департаменти дарии Донишгоҳи Кобул Азима Маҷид (Ҷумҳурии Исломии Афғонистон) маърӯза намуданд.

Конференсияи байналмилалии «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» бо дарназардошти баррасии муҳимияти рисолати таърихӣ, адабиёти ғановатманди ҷаҳониро доро будани забони тоҷикӣ, ки дар тарбияти башар нақши арзандаву тарбиявӣ дошта, дар соҳаҳои гуногуни иҷтимоӣ, иқтисодӣ ва илмию техникии ҳавзаҳои форсизабонони ҷаҳон дорои мақоми арзанда ҳаст ва баҳри рушду густариши он дар олами тамаддун ва дурнамои ин забон бо ҳамраъйии олимони варзидаи байналмилал – кишварҳои ҷаҳон чунин тавсия намуд:

1) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои соҳавӣ, пажӯҳишгоҳҳо ва донишгоҳу донишкадаҳои кишвар ҳамкориҳоро дар самти густариши омӯзиши ин забон мустаҳкам намуда, татбиқи чунин масъалаҳоро ҷиддӣ ба роҳ монад:

а) дар ҳамкорӣ бо сафоратхонаҳои ҶТ дар хориҷа ва Анҷумани форсизабонони ҷаҳон «Пайванд» таъсис додани Марказҳои омӯзиши забони тоҷикӣ дар кишварҳои хориҷа.

б) дар санадҳои меъёрии пешбинишавандаи марбут ба сиёсати забон ворид кардани масъалаҳои рушди ҳамкориҳои ҳавзаҳои омӯзиши забони тоҷикӣ дар кишварҳои хориҷӣ.

в) омода намудани мутахассисони соҳавии ба талаботи бозори ҷаҳонӣ рақобатпазир дар самти истилоҳнигорӣ, фарҳангнигорӣ (бахусус фарҳангнигории электронӣ), решашиносӣ, забоншиносии компютерӣ.

г) дар ҳамкорӣ бо Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия намудани китоби забони тоҷикӣ аз рӯйи дараҷаҳои омӯзиш.

д) дар ҳамкорӣ бо Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳоии ҶТ тарғиб намудани омӯзиши забони тоҷикӣ ва донистани ҳатмии он барои муҳоҷирони меҳнатӣ аз хориҷи кишвар.

2) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон, ҳавзаи илмии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, Ҳиндустон, Ҷумҳурии Мардумии Чин, инчунин дигар донишгоҳу донишкадаҳову пажӯҳишгоҳҳои илмӣ-таҳқиқотии кишварҳои хориҷӣ бо ҳамкории Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, академияҳои соҳавӣ, пажӯҳишгоҳҳо ва донишгоҳу донишкадаҳои кишвар масъалаҳои зеринро роҳандозӣ намояд:

• таҳкими мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муносибатҳои байналмилалӣ;
• рушду тавсеа додани ҷуғрофиёи истифодаи забони тоҷикӣ дар заминаи тоҷикони берун аз марзи кишвар;
• татбиқи усулҳои таълими забони тоҷикӣ дар муассисаҳои таълимии кишварҳои хориҷӣ;
• таҳкими вазъи забони тоҷикӣ дар кишварҳои хориҷӣ (аз нигоҳи забоншиносии иҷтимоӣ);
• таваҷҷуҳи зарурӣ додан ба масъалаҳои мубрами забоншиносии муқоисавии тоҷик масоили вожагузинӣ ва истилоҳот ;
• шиносоӣ пайдо намудан бо фаъолияти илмии шуъбаҳои тоҷикшиносӣ дар факултетҳои шарқшиносии мактабҳои олии кишварҳои хориҷӣ;
• таъсис ва густариши бахшҳои тоҷикшиносӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олии кишварҳои хориҷӣ;
• ба забони тоҷикӣ додани мақоми забони муоширати байни қавму халқиятҳо ва миллатҳои сокини кишвар;

- фароҳам овардани шароити мусоид дар ташкилоту муассисаҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ҷиҳати омӯзиши забони тоҷикӣ;

- дар сатҳи байнидавлатӣ ҳаллу фасл намудани масоили миллӣ ҷиҳати фароҳам овардани шароити озодона истифода бурдан аз забони миллӣ дар кишварҳои ҳамсоя;

- ташкили курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ дар назди сафоратхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон дар хориҷа ва баръакс;

- таҳияи маҷаллаи байналмилалии «Садои асрҳо» дар назди Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва тавассути он тарғибу ташвиқ намудани таъриху тамаддун ва ташаккули забони тоҷикӣ-форсӣ дар ҳавзаи форсизабонони ҷаҳон;

- дар Марказҳои фарҳангӣ тавсеа додани омӯзиши забони тоҷикӣ дар баробари дигар забонҳо;

- бо мақсади густариши забони тоҷикӣ вусъат додани таблиғи синамо, мусиқӣ ва ВАО-и миллӣ ҳамчун муаррифгари забону фарҳанг;

- ба нақша гирифтани Анҷумани илмии байналмилалии забоншиносии тоҷик бо ҷалби олимону донишмандони маъруфи ҷаҳонӣ дар соли 2017;

- бо забони меъёри адабии тоҷикӣ ва забонҳои хориҷӣ ба роҳ мондани ташвиқ ва таблиғи адабиёти бачагона, фолклор ва филмҳои тасвирии тоҷикӣ;

- Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон, донишгоҳҳои олии Ҷумҳурии Исломии Афғонистон, донишгоҳҳои Ҳиндустон ва дигар кишварҳои хориҷӣ ҷиҳати баргузории силсилаи конференсия ва семинарҳо дар самти омӯзиши забони тоҷикӣ-форсӣ ҳамасола тадбирҳои мушаххас андешад;

- пешниҳоди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои сабти сабки ҳиндӣ ва «Маснавии маънавӣ»-и Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ ҳамчун мероси маънавии халқи тоҷик дар ЮНЕСКО.

Кумита дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1.06.2016 №251234/26 бо мақсади назорати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» оид ба риояи меъёрҳои забони тоҷикӣ дар мавриди таҳияи китобҳои адабиёти таълимӣ, роҳбарият ва кормандони шуъбаю бахшҳои Кумита рӯзҳои 16-ум ва 17-уми июни соли ҷорӣ вохӯриро бо омӯзгорони соҳибтаҷриба ва фаъоли ноҳияҳои шаҳри Душанбе баргузор намуд.

Мулоқотҳои мазкур бо намояндагони шуъбаҳои маориф, омӯзгорони соҳибтаҷриба ва Кумитаи падару модарони ноҳияҳои Сино, Шоҳмансур, Исмоили Сомонӣ ва Фирдавсӣ (ҷамъ зиёда аз 700 нафар) дар сатҳи зарурӣ ба роҳ монда шуда, дар он аз ҷониби роҳбарияти Кумита доир ба татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», фасоҳати забони давлатӣ, риояи талаботи қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, корбурди дурусти истилоҳоти соҳавӣ, инчунин, рисолати таърихии забони тоҷикӣ ва арҷгузорӣ ба забони давлатӣ сухан рафта, ҳамзамон, камбудиҳо доир ба таҳияи забони адабиёти таълимӣ барои муассисаҳои таълимӣ аз ҷониби омӯзгорони ин муассисаҳо мавриди муҳокима қарор гирифт.

Аз ҷониби омӯзгорон оид ба камбудиҳои ҷойдошта дар адабиёти таълимӣ, аз ҷумла, ба талаботи синну соли хонанда мувофиқ набудани аксарияти ашъори китобҳо ва ғалатҳои имлоӣ, мантиқӣ баҳсу мунозираҳои зерин сурат гирифт:

- бедор кардани ифтихори милливу ватандорӣ, эҳсоси худшиносӣ дар хонанда ва ғайра;

- машқҳои дар китобҳои дарсӣ овардашуда мантиқан нодуруст ифода ёфтаанд, ки дар ҳалли онҳо ҳатто омӯзгорон мушкилӣ мекашанд (савол ва супориш, китобҳои забони тоҷикӣ аз синфи 1 то 11 ва забони давлатӣ дар гурӯҳҳои ғайритоҷикӣ);

- баъзе аз луғатҳо шарҳи дуруст надошта, дар истифодаи синонимҳо вожаҳо нодуруст оварда шудаанд;

- гуфтори ғалат, риоя нагардидани савтиёти овоии тоҷикӣ, истифодаи калимаҳои ғалат дар забони таҳияи китобҳо, инчунин, навиштаҷоти ғайримеъёрӣ дар матнҳои китобҳо;

- оид ба ҳарфҳои овардашудаи алифбои имрӯза нигаронӣ карданд, чун ҳарфҳо 35-то бошанд пас таллафузи овозҳо низ оварда шаванд;

- дар аксари луғатҳо калимаҳои сода шарҳ дода шудааст, вале калимаҳои мураккаб бе шарҳ мондааст;

- ҳангоми шарҳи калимаҳо бояд ба маъноҳои он диққат дода, маънои манфии онҳо шарҳ дода нашавад;

- дар китобҳои дарсии забони тоҷикӣ барои синфҳои русӣ, тарҷумаи нодурусти калимаҳо бисёр дида мешавад;

- бояд дар муассисаҳои ғайритоҷикӣ дарсҳои забони давлатиро хубтар ба роҳ монанд, инчунин, дар китобҳои таълимии забони тоҷикӣ ба таври васеъ тарҷумаи ҳоли шоирон шарҳ дода шаванд;

- дар китоби «Корҳои хаттӣ» (муаллиф М. Афғонов) аксарияти матнҳо ба диктантҳо мувофиқат намекунанд, таҷдиди назар карда шуда, баъди хулосаи мутахассисон дар истифода қарор гирад;

- матнҳои овардашуда мушкилфаҳм буда, дар он талаботи хонандагон ба эътибор гирифта нашудааст;

- тарҷумаи номи ҳайвонҳо дар китоби таълимии «Зоология»-и синфи 8-ум, 10-ум ва 11-ум (муаллифон Маҳмад Зиёев, Султонов) хеле коста буда, китобҳои номбаршуда таҷдиди назар мехоҳанд;

- дар китобҳои «Забони тоҷикӣ» барои синфҳои 10-11 (муаллиф Камолиддинов Б.) ва адабиёти синфи 8 (муаллифон А. Аҳмадзод ва А. Сатторов) истилоҳҳо ва матнҳои душворфаҳм оварда шуда, инчунин, аксарияти сарлавҳаҳо ба матнҳо мувофиқат намекунанд;

- дар китоби «Адабиёти тоҷик» (синфи 11 муаллиф Асозода) достонҳое, ки аз онҳо хонандагон иншо менависанд, хело кӯтоҳ оварда шудаанд, ба мисли «Ғалабаи Таня» ва «Мардистон»;

- китоби «Адабиёти тоҷик» барои синфҳои 8-9, ки ҳанӯз аз давраи Шӯравӣ аз ҷониби Шарифҷон Ҳусейнзода сода, фаҳмо ва матнҳо ба синну сол мувофиқат мекунанд, таҷдиди назар карда шуда бо тағйироти кам (давраи шӯравӣ) барои омӯзиш дар ҳамин синфҳо барқарор карда шавад;

- омӯзгорони фанҳои «Таърихи Тоҷикистон» ва «Таърихи умумӣ» пешниҳод намуданд, ки муаллифи китобҳои дарсӣ бояд аз 6-нафар кам набошанд ва ҳангоми таҳияи китобҳои таълимӣ барои хонандагон ҷиҳати равонии онҳо ҳатман ба инобат гирифта шавад, то ки дар вақти омӯзиши китобҳо хонанда аз матнҳои дарозу дилгиркунанда хаста нагардад;

- аз 5 то 6 китобҳои таълимии пешниҳодгардида ба мақомоти дахлдор барои экспертизаи забоншиносӣ фиристода шавад;

- китобҳои «Таърихи халқи тоҷик» ва «Таърихи умумӣ» дар хонанда эҳсоси худшиносӣ ва ифтихори миллиро қариб, ки бедор намекунад, зеро дар он умумӣ, илмӣ ва воқеаҳои таърихӣ, ғалабаи халқи тоҷик хеле кам оварда шудааст;

- дар китоби «Таърихи халқи тоҷик» воқеаҳои ҷанги шаҳрвандии асри гузашта ва пешравиҳои кишвар шарҳ дода шаванд;

- дар китоби «Физика» истилоҳҳои тарҷумашуда хело коста ва нофаҳмо оварда шудаанд. Бинобар ин, китобҳои дарсии «Физика» аз нав таҷдиди назар карда шаванд;

- омӯзгор новобаста аз рӯйи ихтисос бояд забони меъёр ва қоидаҳои имлоро риоя намояд;

- соатҳои дарсии забони тоҷикӣ ва адабиёт зиёд карда шавад;

- дар барномаҳои телевизионӣ дар атрофи қоидаҳои имло, меъёри забони тоҷикӣ, барномаҳои алоҳида ба роҳ монда шаванд;

- барои як соат дарси забони русиро гузаронидан чанд дастурҳо вуҷуд дорад, аммо барои соати забони тоҷикӣ дастурҳо кам аст;

- барои гузаронидани дарсҳои зерсохторӣ дар муассисаҳо ҷой нест;

- гурӯҳи забони тоҷикӣ низ мисли гурӯҳи забонҳои хориҷӣ зергурӯҳ шаванд;

- аксарият барномаи таълимӣ бо китобҳои дарсӣ мутобиқат намекунад;

- барои омӯзгорон толори хониш ташкил карда шавад, то дар он аз китобҳои бадеӣ истифода намоянд;

- дар матнҳо ҷумлаҳо бениҳоят дароз буда, барои дарки хонанда мушкилӣ меоварад;

- дар дарсҳои тарбиявӣ бояд китобҳоеро, ки оид ба муқаддасоти миллӣ хусусияти таблиғотӣ доранд, истифода намуд;

- дар китобҳои дарсии забон ва адабиёти синфи 5 мавзӯъ ва машқҳо зиёд буда, соатҳо бениҳоят кам аст. Илова бар ин, бояд дар китоби «Адабиёти тоҷик» якчанд шоираҳоро дохил намоянд, то насли нав аз он бохабар бошад;

- бояд корҳои анҷомдодаи Пешвои миллат дар китобҳо ворид карда шавад;

- дар китобҳои «Физика» луғатҳо бениҳоят мушкил ва душворфаҳм мебошанд;

- таълими забони давлатиро дар муассисаҳои ғайритоҷикӣ хубтар ба роҳ монд;

- мавзӯъҳои китобҳои «Таърих»-и синфҳои 5, 6, 7 ва 8 бениҳоят калон буда, то 16 – саҳифаро дар бар мегиранд. Мавзӯъҳои таърихӣ бояд мухтасар бошанд, овардани рақамҳои зиёд ва солҳо шарт нест, муҳим мавзӯъро хонанда хуб аз худ намояд;

- мавзӯъҳои иншо ҳамчун китоб пешакӣ чоп нашавад, чунки хонанда бояд иншои озодро аз фикри худ нависад;

- дар китобҳои «Забони тоҷикӣ» аз синфи 5-боло таҳлилҳо ба таври амиқу саҳеҳ нест, масалан: садонокҳо ва овозҳои он, (ӣ, ӯ) ҳиссаҳои нутқ бояд муфассал бошанд, дар мавриди ётбарсарҳо, ки онҳо бо ду овоз ифода мешаванд, бояд ётбарсар гуфта шаванд;

- аз адабиёти назмӣ ва насрӣ ба хонандагон дар доираи мавзӯҳои барномаи таълимӣ матнҳои зарурӣ замима карда шаванд;

- дар китоби таълимии «Таърих ва ҳуқуқ» аз синфи 5 то 10 калимаҳо душвор буда, луғатҳо навишта нашудаанд, калимаҳои кӯтоҳшуда шарҳ дода шаванд, аз қабили «КПСС», «СССР» ва ғ.

Хулоса, омӯзгорони ноҳияҳои номбурда аз нав таҷдиди назар кардани китобҳои дарсиро пешниҳод намуда, ба гурӯҳи корӣ забони китобҳои таълимии муассисаҳои умумӣ, ки дар назди Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият мекунанд, ворид намудани омӯзгорони муассисаҳои таълимиро дархост намуданд.

Ҳамчунин, дар чорабиниҳои ҷумҳуриявӣ, ки бахшида ба Наврӯзи байналмилалӣ дар пойтахти кишвар баргузор гардид, аз ҷумла, дар Симпозиуми байналмилалии илмӣ бахшида ба ҷашни байналмилалии Наврӯз, ки бо ибтикори Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон» баргузор шуд ва дар Ҳамоиши байналмилалии адибони ҳавзаи Наврӯз ва мулоқот бо зиёиён бо иштироки Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон кормандони Кумита иштирок намуд.

Инчунин, дар Конференсияи ҷумҳуриявӣ таҳти унвони «Соли оила – идомабахши сиёсати меҳвари Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҳкими мавқеи зан ва оила», ки санаи 31-уми марти соли 2016 бо ташаббуси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳоти Кумита Фарҳодова С. иштирок намуд.

Кормандони Кумита бо мақсади татбиқи Нақшаи Кумита оид ба ташкил ва гузаронидани шанбегӣ дар рӯзҳои 27-уми феврал, рӯзҳои 5,12 ва 19-уми марти соли ҷорӣ, инчунин, дар рӯзҳои шанбеи қабл аз ҷашнгирии Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 25-умин солгарди Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба иҷрои супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-уми феврали соли 2016, №24/10-9 ҳар рӯзи шанбе фаъолона иштирок намуданд.

Дар давраи ҳисоботӣ аз 12-уми феврал то 30-юми апрели соли равон дар Кумита таҷрибаомӯзии 7 нафар донишҷӯён – хатмкунандагони факултети романию германии Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода аз рӯи ихтисоси забоншиносӣ ва иттилооти навини компютерӣ баргузор гардид, ки дар таҷрибаандӯзии онҳо кормандони Кумита кумаку мусоидат намуда назорат бурданд.

Кумита бо мақсади арҷгузорӣ ва поку беолоиш нигоҳ доштани забони давлатӣ ва таблиғу ташвиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон дар саросари ҷумҳурӣ пешниҳод намуд, ки то 10-уми октябри соли 2016, давраи таҷлили Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзӯи «Умри миллат ба умри забон вобаста аст» ташкил намуда, дар ҳамкорӣ бо Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати кишоварзии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати саноат ва технологияҳои нави Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи меъморӣ ва сохтмони назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҷавонон, варзиш ва сайёҳии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи оид ба корҳои дин, танзими анъана ва ҷашну маросимҳои миллии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии омори назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ваколатдор оид ба ҳукуқи инсон, Прокуратураи нақлиёти Тоҷикистон, Муассисаи давлатии «Китобхонаи миллии Тоҷикистон», Агентии стандартизатсия метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Қушунҳои зудамали Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллии Тоҷикистон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияи Синои шаҳри Душанбе дар «Кӯли ҷавонон», Донишгоҳи тиҷорати Тоҷикистон, Донишгоҳи технологии Тоҷикистон, Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш. Шоҳтемур, Муассисаи давлатии «Донишкадаи ҷумҳуриявии такмили ихтисос ва бозомӯзии кормандони соҳаи маориф» вохӯриҳо баргузор намуд.

Ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои ороиши бинои вазорату идораҳо ташкилоту муассисаҳо ва кӯчаву хиёбонҳои шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ матни шиору овезаҳоро таҳия намуда, онро ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ирсол намуд.

Кумита дар асоси банди 85-и Нақшаи баргузории машваратҳои илмӣ ва илмию техникӣ, конференсияҳо, симпозиумҳо, анҷуманҳо ва семинарҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2016, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 тасдиқ шудааст ва банди 27-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» аз 30-юми июни соли 2012, №335 ва барқияи ҳукуматӣ аз 3-юми октябри соли 2016, №16/10-33 оид ба арҷ гузоштан ба забони давлатӣ ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» рӯзи 4-уми октябри соли 2016 ба ифтихори Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар толори Муассисаи давлатии «Академияи ВАО-и Тоҷикистон» бо иштироки намояндагони Ҳукумати кишвар, вазорату идораҳои давлатӣ, олимону донишмандони донишгоҳу донишкадаҳои олии кишвар, ҷамъиятҳо, Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва намояндагони ВАО Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Истиқлолият ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» баргузор намуд.

Конференсияро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, доктори илми филология Гавҳар Шарофзода оғоз намуд. Сипас, директори Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакии Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон С. Раҳматуллозода дар суханрониҳои хеш аз мақоми арзанда ва таълимдиҳандагӣ доштани адабиёти ғании ин забон ёдовар шуда, пешниҳод намуданд, ки ҷавҳари асосӣ ва ҳадафи пур аз ҳикмати ин забонро танҳо дар донистани ин забон мебояд фаҳмид. Зеро барои ба ин мақсадҳо ноил гаштан доираи омӯзиш ва таълими ин забонро, ки дар замони Истиқлолият рушд додаем, минбаъд низ бояд дар тавсеа ва густариши он таваҷҷуҳи зиёд зоҳир намоем.

Дар Конференсия зиёда аз 10 маърӯзаи илмӣ аз ҷониби мутахассисони бахшҳои гуногуни забоншиносӣ мавриди баррасӣ қарор гирифт. Аз ҷумла, дар мавзӯи «Забони давлатӣ ва билингвизм» – доктори илми филология, профессори Донишгоҳи давлатии Хоруғ ба номи М. Назаршоев Назрӣ Офаридаев, «Рушди забони тоҷикӣ дар замони Истиқлолияти давлатӣ» – доктори илми филология, академики Академияи табиатшиносии Федератсияи Россия, мудири кафедраи забони тоҷикии Донишгоҳи давлатии ҳуқуқ, бизнес ва сиёсати Тоҷикистон Шокиров Т.С., «Забон – омили ташаккул ва бақои миллат» - доктори илмҳои филологӣ Мирзо Ҳасани Султон (Бонки миллии Тоҷикистон),«Сарчашмаи аввали истилоҳоти техникии забони тоҷикӣ» – доктори илми филология Ҷӯраев Т.Қ., «Сухан бо ту нагӯям, то насанҷам» – доктори илми филология, профессори Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б. Ғафуров Ҳасанов А., «Сиёсати давлатӣ дар бораи забон дар замони истиқлол» – мудири кафедраи забонҳои Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Шарипов Ш.Р., «Нақши Истиқлолият дар вусъатбахшии маънои вожаҳо ва ҳамнишинии онҳо» – номзади илмҳои филологӣ Кабиров Ш., «Сиёсати забони давлатӣ дар даврони Истиқлолият»  сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Мансурӣ Ш., (ҳаммуаллиф  сардори шуъбаи танзими истилоҳоти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Зулфониён Р.) маърӯза намуданд.

Забони тоҷикӣ ҷавҳари миллати моро ташкил медиҳад ва тамоми мардуми тоҷикзабони кишварҳои ҳамсояи моро бо ҳам мепайвандад. Имрӯз бо забони тоҷикӣ дар як қатор давлатҳои аврупоиву шарқӣ ба монанди Фаронса, Иёлоти Муттаҳидаи Амрико, Исроил, Канада, Чехия, Чин, Ҳиндустон, Покистон, Ӯзбекистон, Арманистон, Гурҷистон, Озарбойҷон, Қазоқистон, Қирғизистон, Русия ва ғайра омӯзонида мешавад ва дар ин кишварҳо нашрияҳо бо забони тоҷикӣ табъу интишор мешаванд, ки ин аз густариш ёфтани забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ дарак медиҳад.

Дар интиҳо, пас аз баррасии фикру мулоҳизаҳо ва пешниҳодҳо баҳри рафъи мушкилоти забон дар самти татбиқи он ва чораандешиҳо дар роҳи рушду густариши забони давлатӣ ва бартараф намудани монеаҳо дар ин самт, аз ҷониби ҳайати иштирокдорон тавсияномаи Конференсия таҳия гардида, барои амалӣ намудани он ба мақомоти дахлдор ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда шуд.

Ҳамчунин, дар Кумита мизи мудаввар бахшида ба таҷлили рӯзи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва мизи мудаввар бахшида ба Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ташкил карда шуд, ки кормандон бо маърӯзаҳои пурмуҳтаво баромад намуда, маълумоти муфассалро баҳри дастовардҳои даврони соҳибистиқлолии Тоҷикистон пешниҳод намудаанд.

Робитаҳои байналмилалӣ

Мутобиқи Ёддошти тафоҳум байни Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон ҳамкориҳо дар самти рушду густариши забони тоҷикию форсӣ ва ба забони илм табдил додани ин забонҳо дар ҳамгунсозии истилоҳот дар ҳавзаи ин забонҳо рӯзи 26-уми январи соли равон вохӯрии роҳбарияти Кумита ва раиси Пажӯҳишгоҳи фарҳанги забони форсӣ-тоҷикии Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон Ҳасан Қарибӣ баргузор гардид. Баъди мулоқот аз ҷониби Пажӯҳишгоҳи фарҳанги забони форсӣ-тоҷикӣ ба Кумита китоби «Фарҳанги решашинохтии забони форсӣ» (дар 5 ҷилд) тақдим карда шуд, ки он барои рушду густариши забон ва омӯзиши таърихи забони тоҷикӣ хеле муҳим арзёбӣ мегардад.

Айни замон, аз ҷониби мутахассисони Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита китоби «Ҳазорвожаи пизишкӣ» - и Фарҳангистон (қисмҳои 1 ва 2) бо тафсирҳои иловагии истилоҳот ба забонҳои тоҷикӣ ва русӣ то моҳи ноябри соли ҷорӣ таҳия ва нашр хоҳад гардид, ки ин иқдом дар соҳаҳои дигари тахассусӣ низ дар оянда ба нақша гирифта шудааст.

Қобили зикр аст, ки дар таҳияи китоби мазкур аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳоти Кумита ва мутахассисони варзида ҷалб карда шудаанд.

Ҳамчунин, мутобиқи дархости муовини гурӯҳи вожагузинии Фарҳангистони забон ва адаби форсии Ҷумҳурии Исломии Эрон аз 25-уми августи соли 2015, №Б-1198/2144 ва 12-уми сентябри соли 2015, №Б1101/2439 ширкати ду нафар корманди Кумита дар давраи магистратура дар бахши «Вожагузинӣ ва истилоҳшиносӣ» ба муддати 2 сол дар назар аст.

Қобили зикр аст, ки дар асоси дастури Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 22-юми январи соли 2016, №2918(29-6) муроҷиати Кумитаи иҷроияи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақилро оид ба пешниҳоди мавзӯи гуманитарӣ барои соли 2018 Кумита мавзӯи гуманитариро таҳти унвони «Соли забони модарӣ ва мероси хаттӣ» (Год родного языка и письменного наследия) барои баррасӣ дар Шӯрои давлатҳои узви ИДМ оид ба ҳамкории гуманитарӣ ва тасдиқи минбаъда дар Шӯрои сарони давлатҳои ИДМ пешниҳод намуд. Инчунин, тибқи муроҷиати Кумитаи иҷроияи ИДМ ба Нақшаи чорабиниҳо дар мавзӯи гуманитарии давлатҳои муштаракулманофеъ (ИДМ) барои солҳои 2017-2018 Кумита мавзӯъро барои таҳия ва нашри китоб дар соли 2017 таҳти унвони «Тарбияи фарзанд ва таҳкими хонавода» аз осори классикони тоҷику форс бахшида ба Соли оила (ба забони тоҷикӣ ва русӣ) пешниҳод намуд, иҷрокунандаи он тибқи Нақшаи пешниҳодгардида Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб меёбад.

Боиси тазаккур аст, ки дар асоси банди 48-и қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 «Дар бораи Нақшаи баргузории машваратҳои илмӣ ва илмию техникӣ, конференсияҳо, симпозиумҳо, анҷуманҳо ва семинарҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2016», банди 27-уми боби IV ва боби VI-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 аз 30-юми июни соли 2012, №335 дар бораи ҳимоя ва рушди забони давлатӣ берун аз марзи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Нақшаи кории Кумита аз 7-уми январи соли 2016 оид ба Конференсияи илмию амалии байналмилалӣ таҳти унвони «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ» баргузор гардид, ки аз натиҷаи иҷрои Нақшаи Ҳукуматӣ ҷиҳати баргузорӣ ва натиҷаи конференсия ба Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати рушди иқтисод ва савдои ҶТ гузориш пешниҳод карда шуд.

Таҳияи санад ва гузоришҳо

Дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҷиҳати татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Кумита қарорҳои Ҳайати мушовара, фармоиш, нақшаи чорабиниҳо, гузоришҳо таҳия гардида, ба тасвиб расидаанд. Аз ҷумла:

1. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 ва вазифаҳо барои нимсолаи аввали соли 2016»;
2. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи тасдиқи Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нимсолаи аввали соли 2016»;
3. Қарори Ҳайати мушовара «Оид ба ворид намудани лоиҳаи тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»;
4. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи ба ҳайати Шӯрои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳот ворид намудани тағйиру иловаҳо»;
5. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар семоҳаи аввали соли 2016»;
6. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи аввали соли 2016 ва вазифаҳо барои нимсолаи дуюми соли 2016»;
7. Қарори Ҳайати мушовара «Дар бораи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нуҳ моҳи соли 2016»;
8. Гузориши Кумита аз натиҷаи ҳисоботу гузоришҳои вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳои дахлдор ҷиҳати иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
9. Гузориш оид ба фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои семоҳаи аввали соли 2016 ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
10. Гузориш оид ба фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои шаш моҳаи аввали соли 2016 ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
11. Гузориш оид ба фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нуҳ моҳи соли 2016 ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;
12. Гузориш ба Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси супориши Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15-уми сентябри соли 2014, №31/2с-305 ҷиҳати иҷрои «Нақшаи кори Шӯрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2014-2015», ки бо қарори Шӯрои миллии муқовимат ба коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми июли соли 2014, №4 тасдиқ шудааст ва иҷрои Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми августи соли 2013, №1504 «Дар бораи Стратегияи муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013-2020»;
13. Нақшаи чорабиниҳои Кумита бахшида ба таҷлили Рӯзи байналмилалии забони модарӣ (21 феврал);
14. Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои банди 23-и Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки аз 26-уми январи соли 2016, №8 «Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 ва вазифаҳо барои соли 2016» ҷиҳати таҳияи лоиҳаи Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026 аз 19-уми феврали соли 2016, №15 тасдиқ карда шудааст;
15. Нақшаи чорабиниҳои Кумита дар бораи таъсиси Кумитаи тадорукот оид ба Конференсияи байналмилалии «Мақоми забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – забони тоҷикӣ дар муносибатҳои байналмилалӣ»;
16. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои дастуру супоришҳои иловагии роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми декабри соли 2015, №16\10-8 дар иртибот ба иҷрои Протоколи машварати кории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14-уми декабри соли 2015, №1с/16-6, доир ба иҷрои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми январи соли 2015, №2 ва татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми январи соли 2015, №36 «Дар бораи таҷлили 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
17. Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои банди 23-и қарори Ҳукумати Ҷумҳури Тоҷикистон аз 26 январи соли 2016, №8 «Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 ва вазифаҳо барои соли 2016»;
18. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13-уми январи соли 2016, №4 «Дар бораи Нақшаи чорабиниҳои Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016;
19. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 9-уми феврали соли 2016, №42 «Дар бораи Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои вазифаҳое, ки дар Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми январи соли 2016, зикр гардидаанд»;
20. Нақшаи чорабиниҳои Кумита оид ба татбиқи Кодекси одоби хизматчии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 декабри соли 2015, №591;
21. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати омодагӣ ба давраи тирамоҳу зимистони солҳои 2016-2017 дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми марти соли 2016, №130 «Дар бораи сари вақт омода намудани соҳаҳои иқтисодиёт ва иҷтимоиёти ҷумҳурӣ барои фаъолияти мунтазам ва самарабахш дар давраи тирамоҳу зимистони солҳои 2016-2017»;
22. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13-уми январи соли 2016, №4 «Дар бораи Нақшаи чорабиниҳои Барномаи миллии рушди иҷтимоии ҷавонон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2016-2018»;
23. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба иҷрои дастуру супоришҳои иловагии роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми декабри соли 2015, №16\10-8 дар иртибот ба иҷрои Протоколи машварати кории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14-уми декабри соли 2015, №1с/16-6, доир ба иҷрои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми январи соли 2015, №2 ва татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31-уми январи соли 2015, №36 «Дар бораи таҷлили 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
24. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди ҲҶТ оид ба раванди корҳои омодагӣ ба баргузории чорабиниҳои муҳим, Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, доир ба иҷрои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 20-уми апрели соли 2016№6, Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми феврали соли 2016, супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13-уми майи соли 2016, №24\10-135 «Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки дар ҷараёни сафари корӣ ба ноҳияи Ёвони вилояти Хатлон 22-юми апрели соли 2016 баён доштаанд»;
25. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доир ба иҷрои Нақшаи чорабиниҳои татбиқи «Стратегияи муқовимат ба коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2013-2020», ки бо Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон 30-юми августи соли 2013, №1504 аз 24-уми октябри соли 2016, №95 аз нав бо тавсияи роҳбари гурӯҳи кории санҷиши мақомоти давлатӣ тасдиқ карда шудааст;
26. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми ноябри соли 2016, №105 оид ба ташкил ва баргузории тантанаҳои ҷумҳуриявии ҷашни рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, доир ба иҷрои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми январи соли 2016, №1 ва татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19-уми декабри соли 2015, №760 «Дар бораи баргузории тантанаҳои ҷумҳуриявии ҷашни Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»;
27. Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми октябри соли 2016, №465 «Дар бораи Методологияи тартиб ва методикаи гузаронидани таҳлили фаъолият (хавфҳои коррупсионӣ)», бандҳои 15 ва 16-и Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми октябри соли 2016, №12 оид ба мавриди омӯзиш ва корбарӣ қарор додани гузориши Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсия ва ҷиҳати бартараф намудани камбудиҳои дар натиҷаи гузаронидани таҳқиқоти маҷмӯии сотсиологӣ оид ба арзёбии вазъи коррупсия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон;
28. Гузориш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми декабри соли 2015, №16/10-8, Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми январи соли 2016, №1, аз 8-уми феврали соли 2016, №2, аз 22-юми августи соли 2016, №10 ва Протоколҳои маҷлиси Раёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 24-уми майи соли 2016, №6, аз 20-уми июни соли 2016, №7 ва аз 21-уми июли соли 2016, №8 бо мақсади дар сатҳи баланди ташкилӣ ва омодагӣ ҷашн гирифтани Рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
29. Гузориши масъули хадамоти кадрӣ аз натиҷаи иҷрои Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Кодекси одоби хизматчии давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 15 сентябри соли 2010, №932, қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 29 апрели соли 2009, №252 «Дар бораи Барномаи татбиқи Консепсияи сиёсати давлатии кадрҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2009-2016», ба хотири татбиқи саривақтии Барномаи электронии «Кадрҳо» ба мақомоти дахлдор;
30. Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 12-уми ноябри соли 2016, №30/7-10 «Оид ба ҷараёни амалишавии барномаҳо дар вазорату идораҳо ва мақомоти иҷроияи маҳалии ҳокимияти давлатӣ (тибқи намунаи замимагардида) дар иртибот ба ҷамъбасти бандҳои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур барои солҳои 2012-2016, аз натиҷаи корҳои амалигардида ва корҳои иҷронашуда;

31. Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои банди 2.2-и боби 2-и Нақшаи кори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар нимсолаи дуюми соли 2016, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми июли соли 2016, №267 тасдиқ шудааст, дар асоси банди 41-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 тасдиқ шудааст, Барқияи Ҳукуматӣ аз 3-юми октябри соли 2016, №16\10-33 бо мақсади арҷ гузоштан ба забони давлатӣ ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми августи соли 2016, №251926\26 ба ифтихори Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо вазорату идораҳо таҳти унвони «Умри миллат ба умри забон вобаста аст» баргузор намудани вохӯриву чорабиниҳо ташкил гардидааст;

32. Гузориш оид ба муайян намудани вазъи фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар асоси Фармоиши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16-уми октябри соли 2016, №41 доир ба иншоотҳое, ки аз ҷониби Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳангоми сафарҳои корӣ ба вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ тайи солҳои 2015-2016 ифтитоҳ гардида ва ҷараёни иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон, Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ба намояндаи Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон;

33. Гузориш ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои супориши Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26-уми июли соли 2016, №9 доир ба баланд бардоштани маърифати номгузорӣ ва нашри Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ;

34. Гузориш ба Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои банди 85-и Нақшаи баргузории машваратҳои илмӣ ва илмию техникӣ, конференсияҳо, симпозиумҳо, анҷуманҳо ва семинарҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои соли 2016, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 1-уми марти соли 2016, №99 тасдиқ шудааст ва дар асоси банди 1-и боби VI Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 тасдиқ шудааст, ба ифтихори Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати баргузор намудани Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявиро таҳти унвони «Истиқлолият ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон»;

35. Дар асоси Фармоиши якҷояи муовини директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16-уми августи соли 2011, №151 ва директори Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17-уми августи соли 2011, №8 «Дар бораи тасдиқи ҳисоботи омори давлатии шакли №1-ХД «Ҳисобот дар бораи теъдод ва ҳайати сифати хизматчиёни давлатӣ» (семоҳа, нимсола, почтавӣ) ва Дастурамал оид ба пур кардани он ҳисоботи семоҳаи якум, дуюм, сеюм ва солонаи омори давлатии шакли №1-ХД-ро ба мақомоти дахлдор ирсол намуд;

36. Таҳияи Тартиби гузаронидани экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқии хусусияти умумиҳатмидоштаи вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ, дигар мақомоти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва лоиҳаҳои онҳо, арзёбии дохилиидоравии зиддикоррупсионии лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ» дар Кумита ҷиҳати иҷрои супориши Роҳбари дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 9-уми марти соли 2016, 554\21 доир ба муроҷиати Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми марти соли 2016, 10-3\1-614, доир ба риояи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ» ва Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3-юми июни соли 2014, №355 «Дар бораи Тартиби гузаронидани экспертизаи зиддикоррупсионии санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқии хусусияти умумиҳатмидоштаи вазоратҳо, кумитаҳои давлатӣ, дигар мақомоти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот ва лоиҳаҳои онҳо, арзёбии дохилиидоравии зиддикоррупсионии лоиҳаҳои санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ»;

37. Таҳияи лоиҳаи Тартиби амалӣ намудани назорати хизматӣ дар низоми мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон;

38. Таҳияи Низомномаи Комиссия оид ба ҳолатҳои фавқулода дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

39. Таҳияи Низомномаи Комиссия оид ба Кодекси одоби хизматчии давлатии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон;

40. Таҳияи фармоиши раиси Кумита аз 16-уми ноябри соли 2016, №100 доир ба вазифадор намудани роҳбарият ва масъулони маводи танқидӣ ва вокунишҳо дар асоси супориши Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми сентябри соли 2016, №26/10-84 ҷиҳати баррасӣ ва чораҷӯӣ намудани талаботи иҷрои ҷараёни Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 7-уми феврали соли 2009, №622, «Дар бораи вокуниши шахсони мансабдор ба маводи танқидӣ ва таҳлилии воситаҳои ахбори омма» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ВМКБ, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ;

41. Таҳияи Дастурамал, Нақшаи чорабиниҳо ва Ҷадвали навбатдории муроҷиатҳои шаҳрвандон дар Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати иҷрои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми сентябри соли 1998, №345 «Дар бораи тасдиқи Дастуруламали коргузорӣ бо муроҷиатҳои шаҳрвандон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи муроҷиатҳои шахсони воқеӣ ва ҳуқуқӣ», ки 23-юми июли соли 2016, №1339 қабул шудааст ва иҷрои бандҳои 4 ва 8-и Протоколҳои маҷлиси назди Роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 9-уми ноябри соли 2016, №10-4 оид ба раванди қабули шаҳрвандон аз ҷониби шахсони аввали вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ;

42. Таҳияи лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Дар бораи тасдиқи «Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ» дар асоси супориши муовини Сарвазири Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 18-уми январи соли 2016, №1/4-26(4) доир ба иҷрои Протоколи машваратии кории назди муовини Сарвазари Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14-уми январи соли 2016, №1/4-26, иҷрои банди 15-и боби II-и «Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июли соли 2012, №335 таҳия намуда, барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намуд, ки бо Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми июли соли 2016, №325 тасдиқ гардидааст. Ҳамзамон, Кумита дар асоси Феҳристи номҳои миллии тоҷикӣ Фарҳанги номҳои миллии тоҷикӣ (номҳои писарона ва духтарона, дар 2 ҷилд)-ро таҳия намуда, онро нашр менамояд.

43. Кумита лоиҳаи тағйиру иловаҳо ба Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ»-ро таҳия намуда онро барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намуд.

Қобили зикр аст, ки дар Кумита таҳияи лоиҳаи Ёддошти тафоҳум байни Кумитаи забон ва истилоҳоти Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Академияи улуми Ҷумҳурии Исломии Афғонистон дар бахши забон ва истилоҳот тибқи Созишномаи ҳамкории байналмилалӣ дар ҳолати баррасӣ қарор дорад.

Ҳамзамон, лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Консепсияи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026»-ро таҳия намуда онро дар рӯзҳои наздик ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

Фаъолияти иттилоотӣ ва нашриявӣ

Кумита бо таҷҳизоти муосири компютерӣ таъмин буда, дар он 15 адад компютер ва 12 адад принтер фаъол буда, 1 адад дастгоҳи телефонии хизматрасонии факс мавҷуд аст. Инчунин, дар ҳамаи ҳуҷраҳои корӣ 1-ададӣ (ҷамъ 11 адад) телефонҳои байнишаҳрӣ ба кормандон мавриди хидматрасонӣ қарор дорад.

Кумита дорои сомона буда, он ба таври доимӣ фаъол аст, ки он аз сафҳаҳои «Асосӣ», «Кумита», «Қонунгузорӣ», «Чорабиниҳо», «Хадамоти матбуотӣ», «Санҷишҳо ва ҳисобот», «Забонҳои Тоҷикистон», «Забоншиносии тоҷик», «Танзими истилоҳот», «Экспертизаи забоншиносӣ», «Китобхона», «Робитаҳои байналмилалӣ», «Расмҳо ва наворҳо», «Хабарҳо» ва «Пурсишу посух» иборат аст. Муштариён имкон доранд, ки бо истифода аз сафҳаҳои мазкур доир ба саволҳои худ посухи дурусту мушаххас бигиранд. Аз ҷумла, дар сафҳаи «Забоншиносии тоҷик» хонанда метавонад ҳама гуна маълумот, мавод ва сарчашмаҳои мансуб ба илми забоншиносии тоҷикро, ки аз давраҳои чоряки аввали садаи бистум то ба имрӯз таълиф шудаанд, дастрас намояд.

Кумита ҳамчунин, почтаи электронии худро дорад, ки ин хизматрасонии шабакаи интернетиро Ширкати «Вавилон-Т» бо сифати баланди хизматрасонӣ мунтазам таъмин менамояд.

Дар асоси Нақшаи ташкил ва гузаронидани нишастҳои матбуотӣ дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ВМКБ, вилоятҳо, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дар нимсолаи дуюми соли 2015 мутобиқи Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 15 сентябри соли 2011, №АП-1729 дар Маркази матбуоти ҷумҳуриявӣ 3-юми феврали соли 2016 нишасти матбуотии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки кормандони Кумита дар ин нишаст фаъолона иштирок намуданд.

Дар нишасти матбуотӣ раиси Кумита, муовини раиси Кумита сардорони шуъбаҳою мудирони бахшҳо, кормандони Кумита ва 21 нафар намояндагони воситаҳои ахбори омма, аз ҷумла аз АМИТ «Ховар», Муассисаҳои давлатии ТВ «Ҷаҳоннамо», ТВ «Сафина» шабакаҳои радиоии «Овози тоҷик», Радиои «Озодӣ», «Би-Би-Си», «Тоҷикистон», «Садои Душанбе», «Садои Хуросон», «Ховар», рӯзномаҳои «Садои мардум», «Минбари халқ», «Ҷавонони Тоҷикистон», «Озодагон», «Фараж», «Халқ овози» ва «Народная газета» иштирок намуданд.

Нишасти матбуотиро раиси Кумита Гавҳар Шарофзода ифтитоҳ намуда, аз ҷамъбасти фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 ба хабарнигорон маълумоти муфассал пешниҳод намуд.

Зимни суханронии раиси Кумита қайд гардид, ки яке аз иқдоми муҳиме, ки дар роҳи рушди забони давлатӣ анҷом дода шуд, масъалаи назорат ва санҷиши татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» дар мақомоти марказию маҳаллии шаҳри Душанбе, шаҳру ноҳияҳои тобеи маркази ҷумҳурӣ, вилоятҳои Хатлону Суғд ва ноҳияҳои он мебошад.

Раиси Кумита аз натиҷаи санҷиши гурӯҳи кории Кумита оид ба иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» бо намояндагӣ аз прокуратураи ноҳияҳои шаҳри Душанбе ва Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе танҳо дар соли 2015 78 адад номгузорӣ, эълону рекламаи ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва Марказҳои хизматрасонӣ дар ҳудуди ноҳияҳои Шоҳмансур, Сино, Фирдавсӣ ва Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе ба хабарнигорон маълумот дод.

Дар анҷом хабарнигорон оид ба масъалаҳои Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ, сатҳи забондонии роҳбарони ташкилоту муассисаҳо, роҳҳои ҳалли мушкилот дар интихоби ном, номи хонаводагӣ, насаб, номгузории шаҳру ноҳияҳо, шаҳраку маҳалла, кӯчаю хиёбонҳо, истифодаи навиштаҷот ба забонҳои хориҷӣ, омилҳои ба миён омадани навиштаҷоти ғалат дар кӯчаю хиёбонҳо, забони воситаҳои ахбори омма, омӯзиши алифбои ниёгон, истифодаи истилоҳот дар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ ва қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, омӯзиши қоидаҳои имло дар мақомоти давлатӣ, навиштаҷот дар борпечҳои маводи доруворӣ, нашри фарҳангҳои соҳавӣ ва ғайраҳо саволҳо пешниҳод намуданд, ки аз ҷониби раис ва кормандони Кумита ба хабарнигорон посухҳои мушаххас дода шуд.

Дар давраи ҳисоботӣ дар рӯзномаи «Садои мардум» аз 12-уми январи соли 2016, №5 (3485) мақолаи корманди Кумита Р. Зулфониён таҳти унвони «Мушкилот дар номгузории маҳалҳои аҳолинишин» ба табъ расид, ки дар он масъалаҳои мубраму рӯзмарра оид ба татбиқи моддаи 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мушкилоти номгузории шаҳру деҳоти навбунёд ва ивази номҳои ҷуғрофӣ, номҳои такрор, номҳои бегона ва беҳад зиёд шудани номгузории деҳаҳо ба номи ашхос мавриди шарҳу баррасӣ қарор дода шудаасту бевосита, ба Комиссияи номгузории шаҳру вилоятҳо тавсияе барои ҳалли мушкилоти номбурда маҳсуб меёбад.

Дар давраи ҳисоботӣ роҳбарият ва кормандони Кумита дар 74 барномаҳои телевизиониву радиоии идораи барномаҳои «Субҳ», «Самт», «Фарҳанг», «Ахбор»-и Шабакаи якум, «Айёми шубоб аст»-и Телевизиони «Сафина», «Як соат»-и Телевизиони Баҳористон ва дар мусоҳибаи радиоӣ бо хабарнигорони радиоҳои «ХОВАР», «Садои Душанбе», «Тоҷикистон» ва «Озодӣ» иштирок намуданд.

Дар ҳамин давра, Кумита дар ҷавоб ба мактуби идораи рӯзномаи “Садои мардум” аз 22-юми октябри соли 2016, №4 мақолаи “Андешаҳои нав “Ақидаи ботил”-ро эҳё карданист, ки дар рӯзномаи “Садои мардум” 20-уми августи соли 2016, №109 (3589) интишор гардида буд, вокуниш ирсол намуд.

Қобили тазаккур аст, ки кормандони Кумита бо мақсади риоя гардидани Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ва шакли дурусти истифода ва навишти калимаҳо дар ҳамкорӣ бо Идораи барномаи «Субҳ»-и Шабакаи якуми телевизиони Тоҷикистон саҳифаи вожаҳои дуруст ва нодурустро таҳия ва пешниҳод намуд, ки он дар ҳар барнома мунтазам бо теъдоди 10 калима (дар шакли ғалат ва дуруст) пахш гардида, то ин давра бештар аз 360 вожа манзури тамошобинони шабака шудааст.

Пешниҳоди вожаҳои ғалат ва шакли дурусти он барои барномаи «Субҳ»-и Телевизиони «Тоҷикистон» аз ҷониби кормандони Кумита мунтазам пешниҳод мегардад, ки то имрӯз шумораи чунин истилоҳот ба 300 адад мерасад.

Дар соли 2016 ду маҷмӯа аз маводи конференсияҳои дар соли 2015 доиргардида, нашр гардидааст. Аз ҷумла, маҷмӯаи мақолаҳои Конференсияи байналмилалии «Масъалаи вожагузинӣ ва истилоҳоти забони тоҷикӣ-форсӣ», ва маҷмӯаи Конференсияи илмии ҷумҳуриявии «Номҳои ҷуғрофӣ ва суннати номгузорӣ».

Дар давраи ҳисоботӣ мутобиқи Фармони Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10-уми марти соли 2016, №647 «Дар бораи тасдиқи Низомномаи тартиби гузаронидани озмун барои ишғоли мансабҳои холии маъмурии хизмати давлатӣ» аз ҷониби Кумита барои ишғоли мансабҳои озоди маъмурии хизмати давлатӣ 3 маротиба бо иштироки намояндаи Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли равон баргузор гардид.

Дар асоси Фармоиши якҷояи муовини директори Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 16-уми августи соли 2011, №151 ва директори Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 17-уми августи соли 2011, №8 «Дар бораи тасдиқи ҳисоботи омори давлатии шакли №1-ХД «Ҳисобот дар бораи теъдод ва ҳайати сифатии хизматчиёни давлатӣ» (семоҳа, нимсола, почтавӣ) ҳисоботи семоҳаи якуми омори давлатии шакли №1-ХД-и Кумита ба Агентӣ ирсол гардид.

Қобили тазаккур аст, ки дар асоси мактубҳои Агентии хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 13-уми январи соли 2015, №03-16 ва №03-17 4 нафар кормандони Кумита дар соли 2016 ба курсҳои такмили ихтисос дар мавзӯъҳои «Сиёсати хориҷӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Тартиби таҳия ва қабули санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар мақомоти давлатӣ» ба Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон сафарбар карда шуданд, ки мутахассиси бахши умумӣ Сангов Ғ., ва сармутахассиси шуъбаи ташкилию ҳуқуқӣ Умарова Ш. курси такмили ихтисосро гузаштанд.

Ҳамчунин, сардори шуъбаи ташкилию ҳуқуқии Кумита Мансурӣ Ш. Ҷ. дар Конференсияи илмӣ-амалии ҷумҳуриявӣ дар мавзӯи «Фаъолияти ҳуқуқэҷодкунӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон: рушд ва проблемаҳо» Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ифтихори 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 26-уми майи соли 2016, дар мизи мудаввар ба ифтихори таҷлили 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мавзӯи «Суди конститутсионӣ зодаи Истиқлолияти давлатӣ» 24-уми июни соли 2016 ва мизи мудаввар дар мавзӯи «Низом ва хизматрасонии фарогир барои кӯдакони имконияташон маҳдуд» 18-уми ноябри соли 2016 фаъолона иштирок намудаст.

Дар асоси мактуби Донишкадаи идоракунии давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми январи соли 2016 мутахассиси пешбари бахши экспертизаи забоншиносии Кумита Сатторов А. дар магистратура таҳсил дорад.

Тибқи Протоколи ҷаласаи Комиссияи Кумита аз 19-уми феврали соли 2016, №1 ва Фармоиши раиси Кумита аз 22-юми феврали соли 2016, №18 ба 4 нафар кормандони Кумита рутбаҳои тахассусӣ дода шудааст.

Ҳамзамон, барои фаъолияти арзанда дар роҳи татбиқи сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти соҳаҳои забони давлатӣ, илму маориф ва фарҳанг дар арафаи ҷашни 25-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон якқатор кормандони Кумита бо мукофоти давлатӣ, медали ҷашнӣ ва мукофотҳои соҳавии вазоратҳои маориф ва илм, фарҳанг ва адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сарфароз гардонида шуданд. Инчунин, 5 нафар бо Ифтихорномаи Иттифоқи касабаи Кумита сарфароз гардонида шудааст.

Дар соли равон 105 адад фармоишҳои раис ва муовини раиси Кумита ба тасвиб расида, то ин давра ба Кумита 1123 муроҷиати хаттӣ, тавассути телефон ва зимни қабули шаҳрвандон пешниҳод гардид, ки ҳамаи онҳо баррасӣ шуда, ба муроҷиаткунандагон ҷавобҳои мушаххас пешниҳод гардид.

Муроҷиатҳо тавассути телефон, шабакаи интернет ва дар ҷараёни қабули рӯзҳои шанбе ба Кумита воридгардида масъалаҳои зеринро дар бар мегиранд:

- оид ба самтҳои фаъолият ва нақшаҳои Кумита (75 адад);

- шарҳу тавзеҳи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар

бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба лавҳаю овезаҳо (75 адад);

- оид ба тарҷума, истифода ва шарҳи вожаю истилоҳот (168 адад);

- оид ба Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ (110 адад);

-шарҳи тартиби коркард, истилоҳнигорӣ ва қабули вожаю истилоҳоти соҳаҳои мухталиф (110 адад);

- шарҳи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (95 адад);

- номгузорӣ (165 адад);

- оид ба Феҳрести номҳои миллии тоҷикӣ (105 адад);

- тарзи дурусти навишти вожаю истилоҳот (85 адад);

- шарҳи масъалаҳои марбут ба ҳуҷҷатнигорӣ (85 адад);

- оид ба таҳияи фарҳангҳои соҳавӣ (50 адад);

Дар давраи ҳисоботӣ ба Кумита 883 мавод, мактубу дархост, аз ҷумла, 219 мавод аз Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, 669 мавод аз вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва 34 аризаи хаттӣ аз ҷониби шахсони алоҳида ба Кумита ворид гардида, ҳамаи онҳо мавриди баррасӣ қарор дода шудаанд.

Дар ин давра аз Кумита 1019 мактуб, барқияи телефонӣ ва пешниҳоду хулосаҳо, аз ҷумла 91 мактуб ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва 928 адад ба вазорату идораҳо ирсол гардидааст.

Вазифаҳо барои фаъолияти минбаъда

Дар асоси дастури Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ (4 октябри соли 2012) масъалаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» зери назорати шахсии роҳбарони вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, раисони Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳои Суғд, Хатлон, шаҳри Душанбе ва шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ қарор дода шавад. Ин иқдом, бешубҳа, барои татбиқи самарабахш ва устувори Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 мусоидат менамояд.

Новобаста аз корҳои баанҷомрасида дар самти татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ ҳанӯз камбудиҳои назаррас вуҷуд дорад. Дар бештар маврид фаъолияти Комиссияҳои назди мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ дар маҳалҳо оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» хусусиятҳои лаҳзавӣ дошта, мунтазам сурат намегирад.

Кумита натиҷаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро то инҷониб мавриди омӯзиш, таҳлил ва баррасӣ қарор дода, ёддовар мешавад, ки мавҷуд набудани воҳидҳои кории алоҳида – масъулони татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ барои назорати мунтазам ва татбиқи самарабахши он дар ташкилоту муассисаҳо мушкилиҳо пеш меорад.

Аз ин рӯ, Кумита таъсиси воҳидҳои кории алоҳидаро бо дарназардошти ҳолати бавуҷудомада дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон (3 воҳиди корӣ), вилоятҳо (6 воҳиди корӣ) ва шаҳри Душанбе (3 воҳиди корӣ) дар маҷмӯъ 12 воҳиди корӣ аз ҳисоби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ зарур мешуморад. Инчунин, Кумита бо мақсади бартараф намудани мушкилоте, ки дар самти татбиқи сиёсати забони давлатӣ ва рушду густариши он дар тамоми қишрҳои ҷомеа вуҷуд дорад, барои назорати мунтазам ва татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар саросари ҷумҳурӣ пешниҳод менамояд, ки аз ҳисоби мутахассисони шуъбаю бахшҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеаи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ мутахассиси соҳаи забони давлатӣ ҷалб карда шуда, назорати татбиқи Қонуни мазкур ба уҳдаи онҳо вогузор карда шавад.

Қобили зикр аст, ки кори Комиссияҳои татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ мутахассисони раёсат, шуъбаю бахшҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа пеш мебаранд.

Аз ин рӯ, барои ҳалли мушкилоти бамиёномада ва татбиқи ҳамаҷонибаи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба сохтори раёсат, шуъбаю бахшҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеаи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ тағйиру иловаҳо вобаста ба назорат кардани Қонуни мазкур ворид карда шуда, «раёсати рушди иҷтимоӣ, забон ва робита бо ҷомеа, шуъбаи рушди иҷтимоӣ, забон ва робита бо ҷомеа ва бахши рушди иҷтимоӣ, забон ва робита бо ҷомеа» аз нав таъсис дода шаванд.

Бинобар сабаби нокифоя будани воҳидҳои корӣ дар Кумита баҳри татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 дар самти тарғибу ташвиқи забони давлатӣ дар фаъолияти экспертизаи забоншиносӣ, танзими истилоҳот, пешниҳоди иттилооти зарурӣ, таҳкими ҳамкориҳо ва ба маротиб афзудани муроҷиату дархости мақомоти ҳокимияти давлатӣ, мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, худидоракунии шаҳрак ва деҳот, муассисаҳои таҳсилоти олӣ ва миёнаи касбӣ, шахсони воқеӣ ва ҳуқуқии новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ мушкилиҳо пеш меоянд.

Дар Кумита бахши экспертизаи забоншиносӣ фаъолият менамояд, ки аз се воҳиди корӣ иборат буда, бинобар нокифоя будани коршиносони забони давлатӣ, забони русӣ ва дигар забонҳои хориҷӣ зимни пешбурди фаъолияти ҳаррӯза дар самти гузаронидани экспертизаи забоншиносӣ, аз ҷумла, экспертизаи забоншиносии номҳои ҷуғрофӣ, маҳалҳои аҳолинишин ва шаҳраку деҳоти тозабунёд, инчунин баррасии номгузории шаҳрвандон, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, китобҳои таълимӣ ва ҳамагуна маводи иттилоотӣ ба душвориҳо рӯ ба рӯ мешавад.

Аз ин рӯ, зарур аст, ки дар Кумита Муассисаи давлатии «Экспертизаи забоншиносӣ ва тарҷумонӣ» таъсис дода шавад.

Мушкилоти дигаре дар соҳаи забони давлатӣ вуҷуд дорад, ин ҳам бошад забони номгузории ташкилоту муассисаҳо, эълону реклама, лавҳаю овезаҳои мебошад, ки бо забони ғайр ва бо ғалатҳои имлоию мантиқӣ аз ҷониби ширкатҳои рекламаистеҳсолкунанда ва паҳнкунанда таҳия мешавад. Бояд такид намуд, ки аз соли 1989 то ин ҷониб талаботи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ, Хадамоти зиддиинҳисории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Муассисаи давлатии «Маркази миллии патенту иттилоот»-и назди Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороишии шаҳри Душанбе» ва мақомоти дахлдор назорат бурда мешавад, вале то ҳол мушкилоти номгузории ташкилоту муассисаҳо, эълону реклама ҳалли худро наёфтааст ва мақомоти давлатӣ сарсону саргардонанд.

Аз ин рӯ, Кумита пешниҳод менамояд, ки мувофиқа намудан ва гузаронидани экспертизаи забоншиносии номҳои вилоятҳо, шаҳрҳо, ноҳияҳо, ҷамоати шаҳрак ва деҳот, шаҳракҳо, деҳаҳо, кӯчаҳо, хиёбонҳо, майдонҳо боғҳои фарҳангӣ ва маҳалаҳои аҳолинишин, муассисаҳои соҳаҳои иҷтимоӣ (маориф, фарҳанг, тандурустӣ ва ғ.), номгузории шаҳрвандон, номгузории шахсони ҳуқуқӣ, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, китобҳои дарсӣ, дастурҳои методию коргузорӣ, истилоҳоти соҳавӣ, фарҳангҳо, маводи воситаҳои ахбори омма, эълону реклама, маводи иттилоотӣ, рӯзномаву маҷаллаҳо, номгузории нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматарсонии маишӣ, тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ, барчаспҳо, нархномаҳо маводи парвандаҳои ҷиноятӣ, гражданӣ ва маъмурӣ ҳатмӣ аз ҷониби мақомоти дахлдор ба роҳ монда шавад.

Ҳамзамон, зарур аст, ки барои таҳти назорати қатъӣ қарор додан ва ба низом даровардани забони давлатӣ дар ин соҳаҳо зарур аст, ки ба қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ», «Дар бораи тартиби ҳалли масъалаҳои сохти марзиву маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи реклама», «Дар бораи тамғаҳои молӣ ва тамғаҳои хизматрасонӣ», «Дар бораи ҳимояи ҳуқуқи истеъмолкунандагон», «Дар бораи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродӣ», «Дар бораи экспертизаи давлатии судӣ», «Дар бораи Кодекси мурофиаи ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Дар бораи Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон» тағйиру иловаҳо вобаста ба мувофиқа намудан ва гузаронидани экспертизаи забоншиносӣ ворид карда шаванд.

Баҳри рушду густариши ҳар як забон таърихи забони он нақши муҳим мебозад, ки он заминаи ҳар як забони муосири инкишофёбанда мебошад. Дар моддаи 4-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои шароит фароҳам овардан, ҳимоя ва инкишофи забонҳои бадахшонӣ (помирӣ) ва забони яғнобӣ меъёр муқаррар шудааст. Зеро ҳифзи нигаҳдорӣ ва таҳқиқу омӯзиши ин забонҳо барои рушди забони адабии меъёр ва баррасии таърихи забони мо, ки бунёди ҳастии маънавии мост, нақши муҳим бозида, худ як осори зиндае аз решаи забонҳои мо мебошад.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки кормандони вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои ҳалли масъалаҳои вобаста ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва иҷрои «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ба дастурҳои методӣ ва баргузории семинару машғулиятҳо ниёз доранд.

Мусоидат барои густариши забони миллӣ дар мақоми забони илм вазифаи асосии ҳама сохторҳои илмӣ ва кафедраҳои мактабҳои олии кишвар маҳсуб мегардад. Бинобар ин, барои ба забони илм табдил додани забони давлатӣ татбиқи чорабиниҳои мушаххасро аз Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, донишгоҳу донишкадаҳо ва тамоми марказҳои илмӣ-таҳқиқотӣ тақозо менамояд.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки имрӯз дар ҷумҳурӣ дар самти таҳияи фарҳангҳо ва донишномаҳо меъёрҳои фарҳангнигорӣ дар бештари маврид аз ҷониби мураттибон риоя намегардад. Маводе, ки ба Кумита ворид мегардад ба талабот ҷавобгӯ набуда, кори мутахассисонро даҳчанд мушкил мегардонанд. Бо дарназардошти ин пешниҳод мешавад, ки бо ҷалби мутхассисони истилоҳшиносону забоншинсон ва фарҳангнигорон «Дастури фарҳангнигорӣ» таҳия карда шавад.

Мушкилоте, ки имрӯз дар роҳи рушд ва тавсеаи забони давлатӣ вуҷуд дорад ба омилҳои мухталиф вобастаанд. Аз он ҷумла, кор карда нашудани низоми истилоҳоти соҳаҳои илму фан, техника, истеҳсолот ба забони тоҷикӣ мебошад. Бисёре аз мутахассисони бахшҳои гуногун бо сабаби надонистани истилоҳот дар корбурди забони тоҷикӣ дар ин ё он соҳаҳо ба душвориҳо рӯ ба рӯ мегарданд. Истилоҳ мафҳуми муҳими муайянкунандаи ин ё он соҳа мебошад, он бояд аниқу равшан бошад. Аз ин рӯ, ҳамгун (унификатсия) сохтани истилоҳот омили муҳими густариши забони давлатӣ ба шумор меравад. Бинобар ин, такмили истилоҳот ва омӯзиши роҳҳои инкишофи он дар шароити имрӯза вазифаи муҳими забоншиносон ва мутахассисони соҳаҳои илму фан мебошад.

Таҳия ва ҳамгунсозии истилоҳот яке аз масъалаҳои муҳим дар роҳи рушди забони давлатӣ ба шумор меравад. Кумита барои банизом даровардани истилоҳоти соҳаҳои мухталиф дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот дар ин давра 40 фарҳангномаҳои соҳавӣ, зиёда аз 510000 (панҷсаду даҳ) ҳазор истилоҳро мавриди баррасӣ қарор додааст, ки аз ин теъдод 23 (бисту се) ҳазор истилоҳҳои соҳаҳои ҳуқуқшиносӣ, сиёсатшиносӣ, дорусозӣ, кишоварзӣ, тиббӣ, техникӣ, иқтисодиёт, сохтмон ва меъморӣ, биологӣ, нассоҷӣ, педагогӣ, нақлиёт, коргузорӣ ва дигар соҳаҳои тахассусӣ таҳия шуда, қабул гардидаанд.

Кумита иқдом гирифтааст, ки «Феҳристи истилоҳоти забони давлатӣ»-ро таҳия намуда, барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд ва онро ҳамчун санади меъёрии ҳуқуқӣ дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қайд гирифта, мавриди истифодаи ҷомеаи шаҳрвандӣ қарор диҳад.

Ҳамчунин, имрӯз замоне фаро расидааст, ки бо мақсади тақвияти забони тоҷикӣ ба ҳайси забони илм ва густариши бахши истилоҳшиносӣ бо ҷалби истилоҳшиносони варзидаи дохиливу хориҷӣ дар донишгоҳу донишкадаҳо ва пажӯҳишкадаҳои илмиву таҳқиқотӣ давраҳои омӯзиши «Вожагузинӣ» таъсис дода шавад.

Аз ин рӯ, Кумита ба нақша гирифтааст, ки дар соли 2016 масъалаҳои зеринро дар роҳи ба танзим даровардани истилоҳоти соҳаҳои мухталиф ҳал намояд:

- «Дастурамали номгузорӣ оид ба номҳои ҷуғрофӣ ва ташкилоту муассисаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон»;

• пешниҳоди лоиҳаи «Дастурамали танзим ва қабули истилоҳот дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» семоҳаи охир;
• баррасии фарҳангҳои воридотӣ ва номи маҳалҳои аҳолинишини кишвар;
• таҳлил ва баррасии вазъи омӯзиш ва таҳқиқоти мавзӯъҳои илмӣ дар самти истилоҳшиносӣ;
• таҳияи «Луғати тафсирии калимаҳои хориҷӣ» (аз ҳарфи А то ҳарфи З);
• пешниҳодҳо ба таҳияи Консепсияи рушди забони миллӣ барои солҳои 2017-2027;
• таъсиси гурӯҳи корӣ аз ҳисоби мутахассисони вазоратҳои адлия ва фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии вилоятҳо ва шаҳру ноҳияҳо моддаҳои 19-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тартиби ҳалли масъалаҳои марзиву маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Низомномаи Комиссияи ҷумҳуриявӣ оид ба номгузории корхонаҳои давлатӣ, объектҳои ҷуғрофӣ, ташкилоту муассисаҳо ва абадӣ гардонидани хотираи ходимони илм, маориф ва фарҳанг», «Тартиби номгузорӣ ва дигар кардани номи корхонаҳои давлатӣ, истгоҳҳои роҳи оҳан, фурӯдгоҳҳо, ташкилоту муассисаҳо, таълимгоҳҳо, инчунин объектҳои физикию ҷуғрофӣ»;
• таҳияи Номгӯи номҳои ҷуғрофии харитаи сиёсии ҷаҳон ба забони давлатӣ, ки барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод мегардад.

Таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ дар маҳалҳои зисти ақаллиятҳои миллии маскуни ҷумҳурӣ аз ҷониби мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ки дар доираи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 бояд амалӣ гардад, андешидани тадбирҳои мушаххасро аз масъулони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ тақозо менамояд.

Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки дар номгузории маҳалҳо ва кӯчаю хиёбонҳо, бо вуҷуди тағйири теъдоди номҳои бегона ва ғайримиллӣ, мутаассифона, бархе аз камбудиҳо низ ба назар мерасанд, ки ин ба такрори номҳои ашхос дар як ҷой ва ё дар чандин маҳалҳои дигар иртибот дорад. Аз ин рӯ, зарур аст, ки Комиссияи номгузории назди мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо барои пешгирии ин раванд тадбирҳои мушаххасро роҳандозӣ намоянд.

Қобили зикр аст, ки баҳри рушди забони давлатӣ дар саросари ҷумҳурӣ Кумита дар асоси Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26-уми январи соли 2016, №8 «Дар бораи натиҷаҳои рушди иҷтимоию иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 ва вазифаҳо барои соли 2016» тасдиқ шудааст, лоиҳаи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи тасдиқи Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2027»-ро дар ҳамкорӣ бо вазорату идораҳо дахлдор дар заминаи ҷамъбасти бандҳои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур барои солҳои 2012-2016 таҳия намуда, барои тасдиқ дар рӯзҳои наздик ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод менамояд.

Кумита дар асоси дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон минбаъд низ тамоми неруи худро баҳри назорат ва татбиқи муассири Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо дарки амиқи сиёсати хирадмандонаи пешгирифтаи Сарвари давлат бобати рушди забони давлатӣ ва ба ҳамин васила устувор намудани пояҳои он чораҳои муассир меандешад.

Мутобиқи банди 2 қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамоҳангсози татбиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» муқаррар гардидааст.

Иҷрокунандаҳои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016»Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Хадамоти алоқаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, Академияи илмҳои тиб, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Институти илмҳои гуманитарӣ, Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ, Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино, Донишгоҳи технологии Тоҷикистон, Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи М.Осимӣ, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ муқаррар гардидаанд.

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайси ҳамоҳангсози Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016ҷиҳати иҷрои онро аз ҷониби вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода, аз натиҷаи корҳое, ки дар доираи Нақшаи чорабиниҳои Барномаи мазкур ба анҷом расидаанд, чунин иттилоъ медиҳад:

I ТАЪМИНИ ЗАМИНАҲОИ МЕЪЁРИИ ҲУҚУҚӢ

Банди 1 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Қобили тазаккур аст, ки баъд аз қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар асоси супоришҳои Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми октябри соли 2010, №11 ба вазорату идораҳо, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ ва ташкилоту муассисаҳои дахлдор барои ба Қонуни мазкур мутобиқ намудани санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дастур дода шуд. Маҳз бо дарназардошти моҳияти ин масъала боби I-и Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» иқдомҳои мушаххасро барои таъмини заминаҳои меъёрии ҳуқуқии сиёсати давлат дар бораи забони давлатӣ фаро мегирад.

Маҷмӯи иқдомҳо ва ё чорабиниҳое, ки дар доираи Барнома амалӣ мегарданд, пеш аз ҳама барои таҳкими заминаи меъёрии ҳуқуқии татбиқи сиёсати давлатӣ дар бораи забон мусоидат хоҳад кард.

Дар иртибот ба иҷрои банди 1-и боби I-и Нақшаи чорабиниҳои Барнома дар мавриди таҳлили қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии байналмилалӣ дар иртибот ба сиёсати давлат дар бораи забон бояд тазаккур дод, ки қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» барои рушди устувор ва муназзами забони давлатӣ заминаҳои мусоиди ҳуқуқиро фароҳам овард. Баъд аз қабули Қонуни мазкур қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани тағйирот ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рӯзҳои ид» ва «Дар бораи ворид намудани тағйирот ба Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон» қабул гардиданд.

Ҳамчунин, дар асоси банди 23-и Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Ҷаноби Олӣ,Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон (5-уми октябри соли 2010) Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ба қонунҳои конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи интихоботи Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи интихоби вакилон ба маҷлисҳои маҳаллии вакилони халқ», «Дар бораи Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи мақомоти прокуратураи Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи судҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти худидоракунии шаҳрак ва деҳот», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи хизмати давлатӣ», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи мақомоти амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Агентии назорати молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон», Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи милитсия» ва Кодекси гумруки Ҷумҳурии Тоҷикистон тағйиру иловаҳо вобаста ба донистани забони давлатӣ ворид намудаанд, ки ин иқдом дар таҳкими мақоми забони давлатӣ дар замони истиқлолият хеле муҳим арзёбӣ мешавад.

Банди 2 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Фароҳам овардани заминаи ҳуқуқӣ барои рушди забон ва истифодаи истилоҳоти илмӣ дар раванди қонунгузорӣ бевосита ба гузаронидани экспертизаи ҳуқуқӣ алоқамандӣ дорад. Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон бо риояи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ»гузаронидани экспертизаи ҳуқуқӣ, экспертизаи забоншиносиӣ ва таҳлили қонунҳоро дар иртибот ба сиёсати давлат дар бораи забон ба роҳ мондааст. Кумита баҳри таъмини меъёрҳо ва қолабҳои вожасозии истилоҳот ва мафҳумҳо ба забони давлатӣ дар лоиҳаҳои қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам таклифу пешниҳодҳои мушаххасро ба мақомоти дахлдор манзур менамояд.

Дар ин раванд аз ҷониби Марказ ҳангоми таҳияи лоиҳаи Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон дар таҳрири нав, истилоҳоти ҳуқуқии соҳавӣ дар матни Кодекси мазкур ҳамгун карда шуд, ки чунин ҳамгунсозӣ зиёда ба 50 қонунҳои соҳаи ҳуқуқи гражданӣ дахл дорад.

Инчунин Тафсири Кодекси мурофиавии иқтисодии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони давлатӣ нашр гардид.

Бо мақсади истифодаи дуруст ва фаҳмиши ягонаи мазмуни истилоҳоти ҳуқуқӣ аз ҷониби вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон китобҳои истилоҳоти соҳаҳои гуногун омода ва нашр шудаанд, аз ҷумла: «Истилоҳоти соҳаи сохтори давлатӣ, мақомоти судӣ ва ҳифзи ҳуқуқ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»;«Истилоҳоти соҳаи молия, андозу гумрук ва фаъолияти бонкӣ дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»;«Истилоҳи соҳаи меҳнат, ҳифзи иҷтимои, тандурустӣ, фарҳанг, илм ва маориф дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон»; «Истилоҳоти соҳаи кишоварзӣ, истифодаи сарватҳои табии ва ҳифзи муҳити зист дар қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам пешниҳодҳои мушаххас ба мақомоти дахлдор манзур карда мешавад.

Ҳамзамон Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 65 ҳазор истилоҳот ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 «Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти ҳуқуқ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 10 ҳазор истилоҳоти ҳуқуқӣ омода ва нашр намудааст.

Бандҳои 3 боби I (муҳлат 2012-2014) ва 31 боби IV (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Барои истиқболи сазовори ҷашни 20-солагии Истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Кумита таҳти унвони «Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ва сиёсати давлатӣ дар бораи забон» китоб таҳия намуд. Ин китоб чаҳор бахшро дар бар мегирад, ки дар бахши I суханрониҳо ва паёмҳои табрикотии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон бахшида ба Рӯзи забон, дар бахши II иқтибосҳо аз суханрониҳои Президенти кишвар дар иртибот ба забони давлатӣ, дар бахши III гулчини иқтибосҳо аз суханрониҳои Сарвари давлат дар бораи забон ва дар бахши IV Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ оид ба сиёсати давлатӣ дар бораи забон гирдоварӣ шудаанд. Китоби мазкур ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ дастраси вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ гардонида шуд.

Мутобиқи Барнома шакли электронии китоби мазкур ба сомонаи Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ворид карда шуд. Ҳамчунин, сомонаи Кумита мунтазам такмил дода мешавад ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии марбут ба фаъолияти Кумита ва маълумоти тоза ба он ворид мегарданд.

Банди 4 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи Дастурамали танзим ва қабули истилоҳотро таҳия намуда ба пажӯҳишгоҳҳои илмӣ барои мувофиқа пешниҳод намудааст. Лоиҳаи Дастурамали мазкур айни замон аз ҷониби муҳаққиқони пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дорад. Академияи таҳсилоти Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо дигар зинаҳои муассисаҳои таълимии ҷумҳурӣ ҷиҳати ба танзим даровардани истилоҳоти соҳавӣ дастурамалҳо таҳия намуда, тибқи талаботи он фаъолият намуда истодаанд. Вобаста ба он, ки истилоҳот такондиҳандаи рушди забони давлатӣ дар замони муосир ин бештар истилоҳоти соҳаҳои техникиву технологӣ, табиию риёзӣ, тиббию биологӣ, энергетикиву металлургӣ, иқтисодӣ ва амсоли инҳо мебошад, бинобар ин, муассисаҳои таҳсилоти олии дар чунин самтҳо фаъолиятдошта барои таҳия ва дастрас намудани чунин дастурамалҳо муваззаф гардонида шудаанд.

Кумитаи забон ва истилоҳот дар нимсолаи якуми соли равон лоиҳаи «Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026»-ро таҳия менамояд ва лоиҳаи дастурамали танзим ва қабули истилоҳот дар Нақшаи чорабиниҳои Консепсияи мазкур ворид намуда барои тасдиқ ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод карда мешавад.

II.ТАҲҚИҚИ МАСОИЛИ НАЗАРИЯ ВА АМАЛИЯИ

ЗАБОНИ ДАВЛАТӢ, ТАҲИЯ ВА НАШРИ

ФАРҲАНГНОМАҲО

Банди 1(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Мутобиқи банди 1-и боби II Нақшаи чорабиниҳои Барнома бо қарори №2-и маҷлиси Шӯрои олимони факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз 30-юми сентябри соли 2013 «Оид ба таҳияи грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ»ва «Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ» комиссияи корӣ дар ҳайати 11 нафар забоншиносони шинохтаи кишвар таъсис дода шудааст. Комиссияи мазкур уҳдадор карда шудааст, ки дар муҳлати барои иҷрои талаботи банди мазкур ҷудошуда «Грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ»-ро омода намояд.

Қобили зикр аст, ки ҷиҳати таҳияи «Грамматикаи меъёрии забони тоҷикӣ» комиссия таъсис дода шуда бошад ҳам вале то ҳол аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ талаботи банди мазкур иҷро нагардидааст.

Инчунин, дар Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон монографияи “Таҳқиқи муқоисавии забони тоҷикӣ” (“Южные говоры таджикского языка”) ҷ.1, 370 саҳ.дар нашриёти “Дониш” ба табъ расид,ки аз бахшҳои фонетика, лексика ва морфология иборат аст.

Ҷилди дуюми асар, ки бахши синтаксисро дар бар мегирад,ба чоп омода шудааст.

Банди 2 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Қобили қайд аст, ки аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ китоби «Таърихи забони тоҷикӣ», қисми 1 «Давраи бостон» ба табъ расидааст. Китоби «Давраи миёнаи забони тоҷикӣ» аз ҷониби узви вобастаи Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, профессор Д.Саймиддинов мавриди таҳқиқ қарор дорад.

Китоби “Фарҳанги гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ”дар нашриёти “Пайванд”-и Сафорати Ҷумҳурии Исломии Эрон дар Тоҷикистон чоп шуд,ки аз 946 саҳ. иборат буда, беш аз 25000 калимаву ибораро дар бар мегирад.

Банди 3 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Дар мавриди таҳқиқи муқоисавии лаҳҷаҳои забони тоҷикӣ, қайд менамоем, ки рисолаи ходимони илмии Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ Ғ.Ҷӯраев, Р.Л.Неменова ва X.Мурватов бо номи «Таҳқиқи муқоисавии гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ» (ҷилди 1) дар ҳаҷми 23 ҷузъи чопӣ нашр гардид.

Аз ҷониби муҳаққиқони факултети филологияи тоҷики Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ китоби «Лексикаи лаҳҷаи Тангов» тавассути нашриёти «Ирфон» ба нашр расид.

Банди 4 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Дар иртибот ба банди 4-и Нақшаи чорабиниҳо барои таҳия ва нашри луғати лаҳҷаҳои забони тоҷикӣ иқдомҳои мушаххас ба нақша гирифта шуд. Аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ «Фарҳанги гӯйишҳои ҷанубии забони тоҷикӣ» (мураттибон Ғ.Ҷӯраев, М.Маҳмудов, Б.Бердиев) дар ҳаҷми 63 ҷузъи чопӣ таҳия ва нашр гардид.

Ҳамчунин, аз ҷониби кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳот дар ҳамкорӣ бо донишмандони Донишгоҳи Самарқанд таҳияи «Фарҳанги луғати омиёнаи «Маснавии Маънавӣ»-и Ҷалолиддини Балхӣ» идома дорад.

Қобили қайд аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ корҳо ба роҳ монда шуда бошад ҳам, вале талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 5 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Роҷеъ ба масоили услубшиносии забони тоҷикӣ рисолаи С.Сабзаев таҳти унвони «Забон ва сабки баёни Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ» дар ҳаҷми 33 ҷузъи чопӣ таҳия гардида, омодаи чоп аст. Тибқи қарори №2-и маҷлиси Шӯрои олимони факултети филологияи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон аз 30-юми сентябри соли 2013 “Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ” комиссия уҳдадор карда шудааст, ки дар муҳлати муқарар гардида лоиҳаи “Таҳқиқи масоили услубшиносии забони тоҷикӣ”-ро омода намуда, пешниҳод намоянд.Қобили зикр аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Донишгоҳи миллии Тоҷикистон корҳо ба роҳ монда шуда бошад ҳам, вале талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 6 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди кафедраи забони адабии муосири тоҷикии Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, дотсент Ш.Бобомуродов «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти забоншиносӣ» таҳия ва нашр гардид.Қайд кардан ба маврид аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Донишгоҳи миллии Тоҷикистон корҳо идома тошта, талаботи банди мазкур қисман иҷро гардидааст.

Банди 7 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Лексика, грамматика ва масоили этнолингвистии забонҳои бадахшонӣ (помирӣ) ва яғнобӣ аз ҷониби ходимони калони шуъбаи забони Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ Н.Назаров ва С.Мирзоев мавриди таҳқиқ қарор дорад. С.Мирзоев дар соли 2012 роҷеъ ба феълҳои забони яғнобӣ рисоларо дар ҳаҷми 10 ҷузъи чопӣ ба чоп омода намуд. Ҳамчунин, дар соли сипаригардида номбурда бо номи «Суннатҳои маҳаллӣ ва сурудҳои яғнобӣ» дар ҳаҷми 10 ҷузъи чопӣ рисола ба табъ расонид.

С.Мирзоев дар бахши лексикаи феълҳои забони яғнобӣ таҳқиқотро дар 216 саҳифа ва се боб, ки тақрибан ба 10 ҷ/ч баробар аст, ба анҷом расонидааст. Боби якум «Таҳқиқи луғати феълҳои сода»,боби дуюм «Баррасии решашиносии бархе аз феълҳои яғнобӣ, боби сеюм «Мавқеи феълҳои таркибии номӣ дар забони яғнобӣ».

Ҳамзамон, фарҳанги дузабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ дар ҳаҷми 279 саҳ. ва сезабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ-англисӣ дар ҳаҷми 435 саҳ. таҳия ва нашр шудаанд, ки мураттиби онҳо С.Мирзоев мебошад.

Банди 8 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатӣ 5-уми октябри соли 2010 Президенти кишвар таъкид карда буданд: «Муҳаққиқонро лозим аст, то дар бахши забони илм аз суннати тӯлонии забони тоҷикӣ дар пайванд додани он ба меъёрҳои илмӣ огоҳона истифода намоянд.

Таҷрибаи забони лотинӣ ва арабӣ дар иртибот ба забони илм далели ин гуфтаҳо буда, имрӯз бештари кишварҳо, ки ба дастовардҳои бузурги илми ҷаҳонӣ ноил шудаанд, илми хешро тавассути забонҳои миллӣ эҷод ва муаррифӣ менамоянд. Аз ин рӯ, забони миллӣ дар мақоми забони расмӣ ва давлатӣ асоси ташаккули илму маориф ва тамаддуни ҳар кишвар мебошад. Ба вуҷуд овардани забони илм ва танзими истилоҳоти дақиқи илмӣ аз вазифаҳои асосии ҳама сохторҳои илмӣ ва кафедраҳои мактабҳои олии кишвар ба шумор мераванд».

Аз ин рӯ, таҳия ва нашри фарҳангҳои русӣ ба тоҷикии истилоҳоти техникӣ мутобиқи Барнома яке аз иқдомҳои муҳим барои танзим ва ҳамгунсозии истилоҳот дар ин соҳаи илм ба шумор меравад.

Қобили қайд аст, ки аз ҷониби устодони Донишкадаи энергетикии Тоҷикистон дар шаҳри Қӯрғонтеппа арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон, доктори илмҳои техникӣ Инъом Тоҳиров ва номзади илмҳои техникӣ Рустам Ҷалилов «Фарҳанги истилоҳоти гидроэнергетикӣ» (ба забонҳои тоҷикӣ-русӣ, русӣ-тоҷикӣ) бо фарогирии 15 000 истилоҳот омода ва ба табъ расонида шудааст. Айни замон муаллифон фарҳанги мазкурро ба се забон: тоҷикӣ-русӣ-англисӣ омода намуда истодаанд.

Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон таҳияи фарҳанги сезабона (англисӣ-русӣ-тоҷикӣ) вобаста ба истилоҳоти нақшакашии муҳандисӣ ва компютерӣ идома дорад.

Ҳамзамон, дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд як қатор корҳо ба анҷом расонида шуд.

Қобили қайд аст, ки аз тарафи устоди кафедраи таъминоти барқӣ Раҳимов О.С. луғати русӣ-тоҷикӣ доир ба электротехника ва электроэнергетика таҳия гардида, барои тасдиқ ба шӯрои илмӣ-методӣ пешниҳод гардид, ки ин иқдом саривақтӣ буда, барои ривоҷу равнақи барқи тоҷик чун обу ҳаво зарур аст.

Ҳамчунин, аз ҷониби мутахассисони муассиса таҳрири нави «Вожаномаи компютерӣ» дар назар дошта шудааст.

Банди 9 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: «Фарҳанги истилоҳоти тиббӣ», ки мутахассисони Донишгоҳи тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино таҳия намуданд, бо тавсияи Кумитаи забон ва истилоҳот ба теъдоди 1000 нусха нашр гардид.

Ҳамчунин, дар ҳамин давра аз ҷониби Донишгоҳи мазкур «Луғати русӣ-тоҷикӣ-англисӣ-дарии истилоҳоти тиббию биологӣ», «Луғати русӣ-тоҷикӣ-англисии бофташиносӣ», «Муҳовараи тиббии русӣ-тоҷикӣ», маҷмӯаҳои «Андарзҳо дар бораи тиб», «Анатомия дар назм» ва “Вожаномаи тиб” (60 ҳазор вожа,Душанбе-2014) мураттаб ва нашр шуданд.

Ҳамзамон, дар ин муассиса таҳияи «Луғати истилоҳоти маъмулии тиббӣ» идома дорад, ки наздики 12 ҳазор истилоҳи тиббиро фаро мегирад. Инчунин, тарҷумаи «Номенклатураи анатомӣ» (бо шарҳи 6510 вожаю истилоҳ) дар асоси «Парижская анатомическая номенклатура» ба се забон: лотинӣ-русӣ-тоҷикӣ ба анҷом расид. Ҳоло «Номенклатураи анатомӣ» мавриди баррасии мутахассисони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муҳаққиқони Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот қарор дорад.

Бояд тазаккур дод, ки устодони Донишгоҳи миллӣ Ш.Кабиров ва М.Аюбова низ дастури таълимии забони тоҷикиро барои факултетҳои биология ва тиббиву дорусозӣ (220 с.) ба табъ расониданд, ки дар қисмати охири ин дастур истилоҳоти соҳа ба забонҳои тоҷикӣ-русӣ ва лотинӣ оварда шудааст.

Банди 10 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ (С.Холматова , О.Қосимов, З.Холназарова, Ҷ.Азизқулов, С.Каримов, С.Файзиев) қисми аввали «Луғати русӣ-тоҷикӣ» мавриди тадвину такмил ва таҳрир қарор дорад. Ҳоло як қисми он (ҳарфҳои А-К) барои таҳрири илмӣ омода гардидааст.

Банди 11 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Бо мақсади ба мардум пешниҳод намудани номҳои зебо ва хушоҳанги суннатӣ бо қарори Ҳайати мушовараи Кумита гурӯҳи корӣ барои таҳияи китоби «Номнома» таъсис дода шуд. Таҳрири ниҳоии китоби мазкур дар нимсолаи аввали соли 2016 ба анҷом мерасад ва нашри он бо дарназардошти дарёфти маблағ дар нимсолаи аввали соли 2016 ба нақша гирифта шудааст.

Банди 12 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Мувофиқи маълумоти Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон барои таҳия ва нашри дастурҳои худомӯзи забони тоҷикӣ ҳамаи муассисаҳои таълимии ҷумҳурӣ вазифадор карда шудаанд. Муассисаҳои таҳсилоти миёна ва олии касбӣ ва Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, ки бо доштани кафедраҳои забони тоҷикӣ ва нерӯи илмии кадрӣ имконияти таҳия ва омода намудани дастурҳои худомӯзи забони тоҷикиро доранд, барои хонандагону донишҷӯён, ба хусус ақаллиятҳои миллии кишвар чунин дастурҳоро омода ва дастрас менамоянд. Қобили қайд аст, ки оид ба иҷрои банди мазкур аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон намуна ё руйхати дастурҳои худомӯзи забони давлатӣ пешниҳод нагардидааст.

Банди 13 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро:Доир ба таҳия ва нашри «Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ» Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ вазифадор гардидаанд. Дар соли 2012Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ ҷилди якуми «Фарҳанги мукаммали забони тоҷикӣ»-ро (ҳарфи А ва Б (қисман) ба табъ расонд.

Қобили зикр аст, ки аз ҷониби Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ таҳия ва нашри нави «Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ» идома дошта бошад ҳам, вале то ҳол лоиҳаи Фарҳанги мазкур барои омӯзиш ва баррасӣ ба Кумитаи забон ва истилоҳот пешниҳод нагардидааст.

Банди 14(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро:Осори миллии гузаштаи мо собит месозад, ки забони тоҷикӣ дар мақоми забони илм таҷрибаи тӯлонӣ дорад. Хусусан, дар аҳди Сомониён ва чанд асри дигар забони тоҷикӣ дар баробари забони арабӣ тавоноии худро дар риштаҳои гуногуни илм муаррифӣ намудааст. Ба хотири таҳқиқоти истилоҳоти илмие, ки дар асарҳои донишмандони гузаштаи мо истифода шудааст, дар доираи Барнома таҳия ва нашри фарҳангҳои истилоҳоту таркиботи илмӣ аз осори классикии форсӣ-тоҷикӣ ба нақша гирифта шуд.

То имрӯз аз ҷониби устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон Ш.А. Раҳмонов «Таҳаввули воҳидҳо ва созмони жанрҳои лирикӣ дар назми форсӣ-тоҷикӣ» ба теъдоди 1000 нусха дар нашриёти «Пайванд» ба табъ расонида шудааст. Аз ҷониби устодони Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон «Луғати истилоҳоти иқтисод» омода ва дар матбааи «Ирфон» ба табъ расонида шудааст.

Бояд гуфт, ки кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ дар ин замина таҳқиқоти илмӣ ба анҷом расонида, теъдоде аз китобҳо низ ба нашр расидааст. Аз ҷумла, таълифоти Мирзоҳасан Султонов таҳти унвони «Забони илм ва истилоҳот» ва Олимҷон Қосимов бо номи «Лексикаи ҷонварон дар «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ» намунаи ин гуфтаҳоянд.

Ҳамчунин, дар ин самт аз ҷониби устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон маводи зерин ба табъ расонида шуд:

-«Вожаномаи соҳавии русӣ ба тоҷикӣ»- муаллифон Ш.Кабиров, С.Исматов, С.Қурбонов;

-«Луғати вожаҳои нав»- муаллиф Г.Шукуров;

-«Корбурди баъзе истилоҳоти ҳуқуқӣ дар форсии қадим ва миёна»- муаллиф Ш.Ҳаитова;

-«Ташаккул ва таҳаввули низоми истилоҳоти тиббӣ дар «Захираи Хоразмшоҳӣ»-и Муҳаммад Исмоили Ҷурҷонӣ»- муаллиф Ш.Ҳаитова;

-«Нақши маркази илмии Гундишопур дар ташаккули истилоҳоти тиббии забони тоҷикӣ»- муаллиф З.Мухторов;

-«Захираи Хоразмшоҳӣ»-и Исмоили Ҷурҷонӣ яке аз манбаъҳои асосии захираи истилоҳоти тиббии тоҷикӣ»- муаллиф З.Мухторов;

-«Баъзе хусусиятҳои назариявии истилоҳоти соҳавӣ»- муаллиф Ш.Ҳаитова.

Банди 15 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Қобили тазаккур аст, ки бо мақсади иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Маркази табъу нашр, баргардон ва тарҷума таъсис дода шудааст. Дар соли таҳсили ҷорӣ аз тариқи Маркази табъу нашр, баргардон ва тарҷума 28 китоби дарсӣ, 49 дастури таълимӣ-методӣ ва 112 барномаи таълимӣ ба забони давлатӣ таҳриру такмил, таҳия ва ба чоп тавсия гардиданд.

Дар Донишгоҳи миллӣ аз ҷониби устодон Х.Табаров, М.Муслимов дастури таълимии «Забони тоҷикӣ барои факултети кимиё», Душанбе - 2013, 167 с. дотс. С.Қурбонов, М.Диловаров китобҳои «Ҳуҷҷатнигорӣ» (Душанбе, 2013, 123 с.), «Таълими қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (Душанбе, 2013, 87 с.), Ш.Кабиров, М.Аюбова «Забони тоҷикӣ» (барои факултетҳои тиббию фармасевтӣ ва биология), С.Исматов, С.Қурбонов «Забони тоҷикӣ» (китоби дарсӣ барои факултетҳои физика ва риёзӣ), Г.Шукуров «Луғати вожаҳои нав» (Душанбе, 2013, 48 с.), Ш.Бобомуродов «Истилоҳоти забоншиносӣ» (Душанбе, 2013, 450 с.), Ш.Бобомуродов «Забони тоҷикӣ» (барои синфи VI), (Душанбе, 2013, 210 с.) «Забон - ҳастии миллат» (маҷмӯаи мақолаҳои забоншиносӣ-Душанбе, 2013, 257 с.), З.Мухторов «Афкори забоншиносии тоҷик дар асрҳои X-XI» (Душанбе, 2013, 344 с.) ба нашр расид.

Ҳамчунин, дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон китоби дарсии «Забони тоҷикӣ» барои ихтисосҳои ғайрифилологӣ аз ҷониби устодони кафедраи забони тоҷикӣ Ш.Кабиров ва С.Анварӣ, «Муҳовараи тоҷикӣ-англисӣ-русӣ-арабӣ», дастурҳои таълимии забони тоҷикӣ барои факултети химия ва таълими «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба нашр расид.

Дар соли таҳсили 2012-2013 дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон 20 маводи таълимӣ ба забони давлатӣ ба нашр расидааст. Ҳамчунин, ҷиҳати иҷрои банди мазкур дастури таълимии «Забон ва ҳусни баён» барои омӯзгорон ва донишҷӯёни коллеҷҳову омӯзишгоҳҳои тиббӣ (муаллиф Д.Раҳимов) ва китоби дарсии «Забони тоҷикӣ» барои донишҷӯёни соҳаҳои техникиву муҳандисӣ дар ду қисм (муаллиф Г.Шарифова) таълиф гардида, бо қарори Ҳайати мушовараи Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон ба нашр тавсия карда шуд.

Ҳамчунин, аз ҷониби устодони кафедраи забони тоҷикии Донишгоҳи славянии Россия-Тоҷикистон Искандарова Ф.Д.,Ҳошимов С.Х.,.Музаффарова Ш.М., Раҷабов Р.Р., Яхшибоева М.,Амлоев А.ва Холов Х.Р. дастуру китобҳои методӣ барои таълими забони тоҷикӣ дар гурӯҳҳои ғайритоҷикӣ таълиф ва чоп карда шудааст.Ф.Искандаров ва С.Ҳошимов китоби дарсии «Забони тоҷикӣ»-ро барои донишгоҳҳои ИДМ “Маориф ва фарҳанг”,соли 2014,дар ҳаҷми 352 саҳифа омода ва ба нашр расонидаанд. Устодони ҳамин донишгоҳ Х.Табаров ва М.Муслимов дастури тахассусӣ-таълимии «Забони тоҷикӣ»-ро барои донишҷӯёни факултети химия ба нашр расониданд.

Банди 16(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Мутобиқи Барнома то соли 2016 таҳия ва нашри муҳовараҳои русӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба русӣ, англисӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба англисӣ, олмонӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба олмонӣ, фаронсавӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба фаронсавӣ, чинӣ ба тоҷикӣ, тоҷикӣ ба чинӣ ва омода намудани шакли электронии онҳо дар назар аст.

То имрӯз аз ҷониби устодони Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш.Шоҳтемур «Муҳовараи тоҷикӣ-русӣ-англисӣ» ва аз ҷониби устоди Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С.Улуғзода К.Х. Гадоев «Вожаномаи англисӣ-тоҷикӣ дар мавзӯъҳои гуногун» мураттаб гардида, бо қарорҳои Ҳайати мушовараи Вазорати маориф ба нашр тавсия карда шуданд.

Ҳамзамон, дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар кафедраи забонҳо гурӯҳи омӯзгорони забони русӣ ва англисӣ муҳовараи русӣ-тоҷикӣ, англисӣ-тоҷикӣ, чинӣ-англисӣ, олмонӣ-тоҷикӣ таҳия намудаанд. Корҳо дар ин самт дар пажӯҳишгоҳҳо ва мактабҳои олӣ идома дорад.

Бандҳои 17 боби II(муҳлат 2012-2016) ва банди 18 боби IV (муҳлат 2012-2014).Натиҷаи иҷро:Тавассути муассисаҳои нашриявии зертобеи Вазорати фарҳанги Ҷумҳурии Тоҷикистон дар силсилаҳои «Ахтарони адаб», «Аркони сухан» ва «Китобхонаи мактаб» намунаҳои осори классикии тоҷику форс аз ҷумла, «Наврӯзнома»-и Носири Хусрави Қубодиёнӣ, «100 панд аз ҳикоят ва андарзҳои «Бӯстон»-и Саъдии Шерозӣ ва «Бадоеъ-ул-вақоеъ»-и Восифӣ ба чоп расиданд.

Ҳамчунин, дар соли 2013 аз ҷониби Вазорати фарҳанг китобҳои «Мантиқ-ут-тайр» ва «Илоҳинома»-и Фаридуддини Аттор, «Маснавии маънавӣ»-и Ҷалолиддини Балхӣ, «Нур-ул-луғот»-и Амон Нуров, «Панду ҳикматҳо аз осори ниёгон», «Пандҳои Саноӣ» ва «Кимиёи саодат» нашр шудааст.

Аз ҷониби Маркази тарҷумаи адабиёт ва истилоҳоти соҳавии Донишгоҳи тиббӣ китоби «Донишнома»-и Ҳаким Майсарӣ (асри X) ба хатти кириллии забони тоҷикӣ баргардонида шуд.

Банди 18 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Бо дарназардошти имкониятҳо ва дарёфти маблағҳои зарурӣ таҳия ва нашри «Энсиклопедияи забони тоҷикӣ» дар Муассисаи нашриявии «Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик» ба нақшаи мавзӯи чопи китобҳо барои соли 2015 ворид карда мешавад.

Банди 19 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд О.Раҳимов «Луғати русӣ-тоҷикии истилоҳоти электротехника ва электроэнергетика» мураттаб шудааст, ки айни ҳол барои пешниҳод ба ҷаласаи навбатии мушовараи Вазорати маориф омода мегардад.

Қобили қайд аст, ки норасоиҳо дар фарҳангномаҳои нимтафсилии”Электроэнергетика” (Раҳимов О.- устоди филиали Донишгоҳи техникӣ дар Хуҷанд) ва”Истилоҳоти умумитехникӣ” (устоди Донигоҳи агросаноатӣ Сафаров Х.) низ мавҷуданд.

Аз ҷониби Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ шакли электронии «Фарҳанги тоҷикӣ ба русӣ» омода гардид ва барои ворид кардан ба Фарҳанги бисёрзабонаи байналмилалии Лингво пешниҳод карда шуд.

Айни ҳол, дар ҳамкорӣ бо кормандони Донишгоҳи технологии Тоҷикистон аз ҷониби шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ «Фарҳанги истилоҳоти бофандагӣ» таҳия мегардад.

Аз ҷониби устодони Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Ш.Шоҳтемур «Луғати тафсирии истилоҳоти зироаткорӣ ва истеҳсоли хӯроки чорво» (муаллифон М.Сардоров, Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти зироатпарварӣ» (муаллифон Т.Набиев, Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти иқтисодӣ» (муаллифон Ҷ.Пириев ва Т.Иззатов), «Луғати тафсирии истилоҳоти соҳаи чорводорӣ» (муаллифон Т.Қодиров ва К.Дӯстов) омода ва ба табъ расонида шуданд.

Банди 21 (муҳлат 2012-2016): Аз ҷониби Академияи таҳсилоти Тоҷикистон «Фарҳанги тафсирии мактабии тоҷикӣ-ӯзбекӣ» таҳия ва бо тавсияи Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон барои нашр пешниҳод гардид.

Кормандони шуъбаи фарҳангнигорӣ ва истилоҳоти Институти забон, адабиёт, шарқшиносӣ ва мероси хаттии ба номи Рӯдакӣ дар ҳамкорӣ бо устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Фарҳанги арабӣ-тоҷикӣ-русӣ»-ро омода карда истодаанд.

Дар Донишкадаи политехникии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд дар кафедраи забонҳо таҳияи фарҳанги русӣ-англисӣ-тоҷикӣ истилоҳоти технологияи компютерӣ идома дошта, дар ин кор устодони забони англисӣ Ғайбуллоева М.,забони русӣ Каримбоева Ҳ.,технологияи компютерӣ Солиев О.ва Худойбердиев Х машғул ҳастанд.

Банди 22 (муҳлат 2012) Ҷилди сеюми фарҳанги «Бурҳони қотеъ» иборат аз 30 ҷузъи чопӣ дар соли 2014 тавассути Муассисаи нашриявии «Адиб» ба табъ расид.

III.ОМӮЗИШ

Банди 1 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Дар масъалаи таҳия ва татбиқи барномаҳо барои омӯзиши забони давлатӣ дар муассисаҳои томактабӣ аз ҷониби кормандони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва муассисаҳои зерсохтори он Пажӯҳишгоҳи рушди маориф ва Донишкадаи ҷумҳуриявии такмили ихтисос ва бозомӯзии омӯзгорон маводи таълимии омӯзишӣ омода шуда истодааст. Китоби дарсии академик М.Лутфуллоев- ходими калони Академияи таҳсилоти Тоҷикистон бо номи «Забони тоҷикӣ», ки бо теъдоди 58000 нусха ба табъ расидааст, намунаи корҳо дар ин самт мебошад.

Банди 2 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Аз ҷониби Маркази ҷумҳуриявии технологияи информатсионӣ ва коммуникатсия дастурҳои худомӯзи забони тоҷикӣ дар ҳамкорӣ бо муассисаҳои таҳсилоти олии касбии дахлдор, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва Пажӯҳишгоҳи рушди маориф таҳия гардида истодаанд. Аз ҷониби Маркази мазкур шаклҳои электронии китобҳои дарсӣ, бахусус китобҳои дарсию маводи таълимии забони тоҷикӣ ва шакли электронии онҳо омода карда шудаанд, ки дар шакли дискҳо дастрас мегарданд.

Банди 3 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро:Қобили қайд аст, ки нашри сеюми китоби дарсӣ бо номи «Забони тоҷикӣ» ба теъдоди 58 000 нусха (аз ҷониби корманди Академияи таҳсилоти Тоҷикистон, академик М.Лутфуллоев таҳия шудааст), ки то соли сипаригашта дар синфҳои 1-уми муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ҳамчун китоби насли пешина истифода мешуд, бо супориши вазири маорифи кишвар минбаъд дар муассисаҳои томактабии ҷумҳурӣ мавриди баҳрабардорӣ қарор хоҳад гирифт.

Донишкадаи такмили маълумоти касбии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон барои Марказҳои инкишофи барвақтии кӯдакони синни томактабӣ, кӯдакистонҳо ва синфҳои тайёрии мактабҳои миёна китобчаҳои рангаи суратдор, амсоли «Гунҷишкак», матн дар муқоисаи забони маҳаллӣ ба забони давлатӣ бо унвони «Бобо», «Мукча» ва дастури методиро барои омӯзгорон таҳия ва дастраси таълимгоҳҳои вилоят гардонд.

Банди 4 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро:Дар ҳамин муддат аз ҷониби Вазорати маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон «Барномаи таълими забони модарӣ дар синфҳои ибтидоӣ», ҳамчунин, китобҳои дарсии «Забони модарӣ» барои синфҳои 1, 2, 3, 4 ва дастури методии «Роҳнамои омӯзгор-Забони модарӣ» барои омӯзгорони синфҳои ибтидоӣ интишор ва дастраси муассисаҳои таҳсилоти умумии кишвар гардонида шуд.

Банди 5(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Дар асоси Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 Маркази ҷумҳуриявии технологияи информатсионӣ ва коммуникатсияи назди Вазорати маориф ва илм вазифадор карда шудааст, ки дар мувофиқа бо Академияи таҳсилоти Тоҷикистон маводи аудиоию видеоиро барои омӯзиши забони давлатӣ дар низоми таҳсилоти миёнаи умумӣ, ибтидоии касбӣ, миёнаи касбӣ ва олии касбӣ, ҳамчунин барои ақаллиятҳои миллии сокини ҷумҳурӣ таҳия намояд. Дар Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон маводи аудиоию видеоӣ дар шакли слайдҳо, тахтаҳои электронӣ ва диапрокторҳо ба миқдори 12 адад барои гурӯҳҳои тоҷикӣ ва русӣ тартиб дода шудааст. Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М. Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд,устодони забони тоҷикӣ БобоеваТ.Р., Темирова Х.И., Раҳматова М. ва дигарон дар давоми дарс аз маводҳои видеоӣ “Хазинаи маърифат”, “Шукрона”, филмҳои ҳуҷҷати дар бораи Тоҷикистони соҳибистиқлол наворҳо аз шабҳои эҷодии шоирон истифода мебаранд.

Банди 6(муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Мутобиқи банди 6 Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ, барномаи телевизионии омӯзиши забони давлатӣ таҳти унвони «Меҳри сухан» барои кӯдакону наврасон тавассути Муассисаи давлатии кӯдакону наврасон «Баҳористон» таъсис дода шуд ва соли дуюм аст мунтазам пахш мегардад. Ҳамзамон, ба намоиши «Як соат» меҳмонону донишҷӯён аз хориҷи кишвар, ки дар муассисаҳои олии Тоҷикистон таҳсил мекунанд, даъват мешаванд ва ба забони давлатӣ суҳбат меороянд.

Дар Муассисаи давлатии кӯдакону наврасон «Баҳористон» ҳафтае як маротиба барномаи “Ҳусни баён” бо иштироки доктори илмҳои филология,профессор Б. Камолиддинов омода ва пахш мегардад.

Банди 7 (муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Мувофиқи маълумоти Вазорати маориф ва илм, Академияи таҳсилоти Тоҷикистон ва муассисаҳои зерсохтори он муваззаф гардонида шудаанд, ки дар давоми соли таҳсили 2012-2013 барои ақаллиятҳои миллии ҷумҳурӣ такмили барномаҳои таълимии забони давлатиро таъмин намоянд.

Банди 8 (муҳлат ҳамасола). Натиҷаи иҷро: Дар муассисаҳои таълимӣ ҳафтаи аввали моҳи октябр ҳамчун ҳафтаи фанни забони тоҷикӣ эълон гардидааст. Тӯли як ҳафта дар муассисаҳои таълимӣ мизҳои мудаввар, конференсияҳо, маҳфилҳои шеъру суруд ва ғ. баргузор мегардад. Масалан, дар Донишкадаи давлатии санъати Тоҷикистон ба номи М.Турсунзода масъулини Комиссияи татбиқи Қонун ҳафтаи аввали моҳи октябрро «Ҳафтаи забони давлатӣ» эълон карда, дар ҳамаи факултетҳои донишкада баргузории нишасту суҳбатҳоро перомуни масъалаҳои забон ва андешаи миллӣ, ҷойгоҳи забони давлатӣ дар ташаккули ҳуввияти миллӣ роҳандозӣ намуданд. Ҳамчунин, нишастҳо бо қироати пораҳои назмию насрӣ аз осори Абулқосим Фирдавсӣ, Носири Хусрав, Мавлонои Балхӣ, Иқболи Лоҳурӣ, Садриддин Айнӣ, Расул Ғамзатов ва дигар бузургони илму адаб баргузор гардид.

Ҳамасола дар Донишгоҳи технологии Тоҷикистон дар доираи ҳафтаи забони тоҷикӣ бо мақсади баланд бардоштани сатҳи дониши донишҷӯён ва такмили малакаву маҳорати суханварӣ озмунҳои дарёфти ғалатҳо бо истифода аз технологияи компютерӣ, тарҷума, зуд ва дуруст навиштани мукотиботи расмӣ, «Фирдавсихонӣ», «Мавлавихонӣ», «Ҳофизхонӣ» ва иншои беҳтарин дар мавзӯи «Забон ҳастии миллат» гузаронида мешавад.

Дар Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ семоҳаи аввали соли таҳсили 2012-2013 озмуни иншои беҳтарин дар мавзӯи «Забони Рӯдакиро пос доред!» доир гардид.

Дар Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон ҳафтаҳои фанни забони тоҷикӣ дар асоси Нақшаи донишкада гузаронида шудаанд. Дар он донишҷуён ва устодон бо олими забоншинос, дотсент А.Зоҳидов ва профессор Шокиров Т.С.вохӯрӣ дар мавзӯъҳои “Забони давлатӣ ва Истиқлолият” ва “Масъалаҳои актуалии забоншиносии тоҷик”гузаронида шуд.

Банди 9(муҳлат 2012). Натиҷаи иҷро: Ҷиҳати татбиқи фармоиши вазири маорифи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 июли соли 2012, №1482 «Оид ба амалӣ намудани қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» доир ба масъалаи зиёд намудани теъдоди соатҳои таълими забони тоҷикӣ дар факултетҳои ғайрифилологии мактабҳои олӣ дастур дода шудааст, ки дар доираи имконият аз ҳисоби соатҳои захиравии нақшаҳои таълимӣ барои ихтисосҳо ва факултетҳои ғайрифилологӣ дарсҳои иловагии таълими забони тоҷикӣ ба роҳ монда шавад.

Чунончи, мувофиқи қарордоди раёсат ва омӯзгорони Донишгоҳи техникии Тоҷикистон гузаронидани соатҳои иловагӣ барои ҳамаи фанҳои таълимӣ дар назар дошта шудааст. Аз ҷумла, омӯзгорони фанни забони тоҷикӣ вазифадоранд, то ҳафтае 3 рӯз дар ҳаҷми 3 соат дарсҳои иловагӣ гузаранд.

Банди 10 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби Муассисаи давлатии «Телевизиони Сафина» бо мақсади инъикоси вазъи омӯзиши забони модарӣ миёни тоҷикони сокини кишварҳои хориҷӣ барномаи «Ёди ёри меҳрубон» аз Ҷумҳурии Қирғизистон ва Федератсияи Россия таҳия ва пахш гардид.

Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи М. Турсунзода тариқи телевизиону радио ва матбуоти даврӣ тарғибу ташвиқ намудани забони давлатиро ба роҳ мондааст. Донишкада дар ҳамкорӣ бо намояндагони шабакаҳои телевизионӣ ва радиоӣ зиёда аз 15 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ доир ба масоили умдаи забони давлатӣ, ҷойгоҳи забони миллӣ дар байни ҷомеа, забон ва худогоҳии миллӣ, нақши забон дар таҳаввули андешаи миллӣ суҳбат ва мусоҳибаҳои радиоӣ оростанд. Таҳияи чунин барномаҳо дар оянда низ идома хоҳад ёфт.

Банди 11 (муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Дар масъалаи омода кардани муаллимони фанни забони давлатӣ барои мактабҳои ғайритоҷикӣ аз ҳисоби намояндагони ин забонҳо аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон иқдомҳои муҳим амалӣ шуданд. Ба муассисаҳои таҳсилоти олии касбие, ки омӯзгорони забони давлатиро омода менамоянд, зиёда аз нақшаи қабул теъдоди муайяни донишҷӯён қабул карда шуданд.

Тибқи мактуби Вазорати маориф ва илм мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳое, ки дар он ақаллиятҳои миллӣ сукунат доранд, бо дарназардошти эҳтиёҷоти онҳо ба омӯзгорони забони давлатӣ бояд ба Вазорати маориф ва илм ба таври расмӣ маълумот ва дархост манзур намоянд. Дар асоси дархости мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ Вазорати маориф метавонад, ки дар нақшаи қабул барои қабули иловагии донишҷӯён аз ҳисоби ақаллиятҳои миллӣ аз рӯи ихтисоси забони тоҷикӣ дар мувофиқа бо мақомоти дахлдор чораандешӣ намояд.

Ҳамчунин, қайд менамоем, ки мутобиқи маълумоти Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон мактаби маълумоти касбӣ ва давомдори Донишгоҳи Осиёи Марказӣ барои муаллимони мактабҳои қирғиззабони ноҳияи Мурғоб курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ таъсис дода, дар он аксари омӯзгорони мактабҳои ноҳия давра ба давра фаро гирифта шуданд.

Намояндагони ақаллиятҳои миллии маскуни кишвар айни замон дар Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С.Айнӣ, Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи С.Улуғзода, муассисаҳои таҳсилоти олии дар шаҳрҳои Қӯрғонтеппаю Кӯлоб, Хоруғу Хуҷанд ва ноҳияҳои Панҷакенту Рашт аз рӯи ихтисосҳои филологияи тоҷик таҳсил менамоянд.

Бо мақсади омода кардани муаллимони фанни забони давлатӣ барои мактабҳои ғайритоҷикӣ аз ҳисоби намояндагони ин забонҳо дар назди факултети филологияи тоҷики Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ соли 2008 шуъба бо ихтисоси «Забон ва адабиёти тоҷик» (барои мактабҳои ғайримиллӣ) кушода шуд, ки ҳар сол тибқи нақша 25 нафар довталаб қабул карда мешавад ва муҳлати умумии таҳсили он 4 сол мебошад.

Банди 12(муҳлат 2012-2015). Натиҷаи иҷро: Дар маҷмӯъ дар соли таҳсили 2012-2013 аз ҷониби омӯзгорони Донишгоҳи омӯзгории Тоҷикистон ба номи Садриддин Айнӣ 32 китоби дарсӣ, 23 монография, 5 дастури таълимӣ ва 106 барномаи таълимӣ таълиф карда шудааст.

Дар Донишгоҳи технологии Тоҷикистон як китоби дарсӣ, 14 дастури таълимӣ ва 12 монография ва маводҳои методӣ ба забони тоҷикӣ таҳия ва нашр гардидааст.

Аз ҷониби омӯзгорони Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ дар шаҳри Хуҷанд соли 2012 3 монография, аз ҷумла «Баҳисобгирии муҳосибӣ дар соҳаи кишоварзӣ», «Таҷрибаи синтези компютерии нутқи тоҷикӣ» ва «Муаммоҳои омӯзиши адабиёти классикӣ дар байни донишҷӯён» ба забони давлатӣ нашр гардиданд.

Дар Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино дар соли 2013 таҳрири 13 китоби дарсӣ ва 5 дастури таълимӣ анҷом дода шудааст.

Дар Донишгоҳи миллӣ аз ҷониби устодон Х.Табаров, М.Муслимов дастури таълимии «Забони тоҷикӣ барои факултети кимиё», Душанбе, 2014, 167с., дотс. С.Қурбонов, М.Диловаров китобҳои «Ҳуҷҷатнигорӣ» (Душанбе, 2014, 121 с.), «Таълими қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» (Душанбе, 2014, 87 с.) нашр намуданд.

Банди 13 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби устоди Донишкадаи давлатии забонҳои Тоҷикистон ба номи Сотим Улуғзода С.Матробов “Барномаи таълими фанни забони тоҷикӣ”барои донишҷӯёни низоми таҳсилоти кредитии ихтисосҳои тарҷумонӣ, забонҳои хориҷӣ ва рӯзноманигорӣ тартиб дода шуд, ки бо қарори Ҳайати мушовараи Вазорати маориф ва илм тасдиқ гардид. Бояд таъкид намуд, ки бинобар сабаби дар буҷети Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ нагардидани маблағ ҷиҳати нашри адабиёти таълимӣ барои донишҷӯёни муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ нашри онҳо аз ҳисоби маблағҳои муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва ё аз ҳисоби маблағҳои шахсии муаллифон сурат мегирад.

Дар кафедраи забонҳои тоҷикӣ ва русии Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик М.Осимӣ «Силлабуси забони тоҷикӣ» таҳия ва ба ҳамагон пешниҳод карда шуд, ки он масоили имло, ҳуҷҷатнигорӣ, луғатомӯзӣ ва ғайраро дар бар гирифтааст.

Дар Донишгоҳи техникии Тоҷикистон низ барномаи таълимии (силлабус) низоми кредитӣ барои омӯзиши забони тоҷикӣ таҳия гардида, дар оғози соли таҳсили 2012-2013 тасдиқ карда шуд.

IV.ЧОРАБИНИҲОИ ТАШКИЛӢ

Банди1 (муҳлат 2012-2016)Натиҷаи иҷро:

Таҳия ва ҳамгунсозии истилоҳот яке аз масъалаҳои муҳим дар роҳи рушди забони давлатӣ ба шумор меравад. Дар ин ҷода танҳо дар сурати таъмини ҳамкории муназзами институтҳои илмию тадқиқотӣ ва мақомоти мухталиф метавон муваффақ шуд. Аз ин рӯ, Кумитаи забон ва истилоҳот бо мақсади татбиқи тадбирҳои муассир барои ташаккули забони тоҷикӣ ҳамчун забони илм ва танзими истилоҳот дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷомеа таъсиси Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳотро аз ҳисоби олимони варзидаи соҳаҳои мухталифи илм ба Ҳайати мушовара пешниҳод намуд. Дар натиҷа бо қарори Ҳайати мушовараи Кумитаи забон ва истилоҳот аз зумраи олимону муҳаққиқони соҳаҳои мухталиф Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот таъсис дода шуд, ки он аз 3 гурӯҳ ва 19 бахш иборат аст. Ҳоло дар ҳайати Шӯро (бо намояндагӣ аз вазорату идораҳо, мактабҳои олӣ ва пажӯҳишгоҳҳои илмию таҳқиқотӣ) зиёда аз 100 нафар муҳаққиқон фаъолият доранд. То ба имрӯз кори Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот муназзам ба роҳ монда шудааст. Дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои мазкур дар ин давра зиёда аз 20 фарҳангномаҳои соҳавӣ мавриди баррасӣ қарор дода шуд. Аз ҷумла:

- «Луғати русӣ-тоҷикии коргузорӣ барои мутахассисони хизмати давлатии ташхиси тиббию иҷтимоӣ» (Хадамоти давлатии ташхиси тиббию иҷтимои Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати тафсирии истилоҳоти генетика, селексия ва ситогенетикаи растаниҳо» (Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари русӣ-тоҷикӣ-қирғизӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати русӣ-тоҷикии нав» (Новый русско-таджикский словарь) (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари тоҷикӣ-русӣ-ӯзбекӣ-англисӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати мухтасари тафсирии русӣ-тоҷикии истилоҳоти муҳосибӣ» (Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон);

- «Луғати истилоҳоти бонкӣ-молиявӣ ба забонҳои англисӣ-русӣ-тоҷикӣ» (Донишгоҳи славянии Россия - Тоҷикистон);

- «Фарҳанги русӣ-тоҷикии истилоҳоти технологияи нигаҳдорӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти сиёсатшиносӣ»;

- «Фарҳанги истилоҳоти тиббӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти стандартҳои фаъолияти аудиторӣ»;

- «Луғати русӣ-тоҷикии истилоҳоти нассоҷӣ»;

- «Истилоҳоти сохтмон ва меъморӣ»;

- «Фарҳанги тафсирии истилоҳоти биёбоншавӣ»;

- «Фарҳанги тоҷикӣ-англисӣ-русӣ, русӣ-тоҷикӣ-англисӣ» (дар ду ҷилд);

- «Луғати калима ва ибораҳои иқтисоди бозоргонӣ» (Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон).

- «Луғати англисӣ – русӣ- тоҷикии иқтисодӣ (барои соҳибкорон). Хуҷанд-2014., (Донишкадаи иқтисод ва савдои Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон);

- «Луғати русию тоҷикии истилоҳот оид ба усули муҳофизати биологии растаниҳо» (Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шотемур);

- фарҳангномаи «Технологияи нигоҳдорӣ ва коркарди маҳсулоти кишоварзӣ», «Луғати тафсирии соҳаи чорводорӣ», Луғати тафсири зироаткорӣ ва истеҳсоли хӯроки чорво, Луғати «Усули биологии муҳофизати растаниҳо» (Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шотемур);

- Фарҳанги дузабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ дар ҳаҷми 279 саҳ.ва Фарҳанги сезабонаи яғнобӣ-тоҷикӣ-англисӣ дар ҳаҷми 435 саҳ.таҳия ва нашр шудаанд, ки мураттиби онҳо С.Мирзоев мебошад.

Қобили тазаккур аст, ки дар вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо низ марҳила ба марҳила барои танзими истилоҳоти соҳавӣ тадбирҳои мушаххас андешида мешавад. Чунончи, дар Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ дар ҳамкорӣ бо факултети фалсафаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Луғати тафсирии русӣ ба тоҷикии калимаю ибораҳои соҳаи ҳифзи иҷтимоӣ» таҳия мегардад.

Дар Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Луғатномаи истилоҳоти соҳаи иқтисодӣ», ки аз ҷониби Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи миллии тоҷик таҳия гардидааст, инчунин «Луғати истилоҳоти иқтисодӣ», «Луғати муосири истилоҳоти иқтисодӣ» нашр гардида, ба тамоми кормандони вазорат барои истифода дастрас карда шудааст.

То имрӯз 3 фарҳанги истилоҳоти соҳаи нақлиёт дар риштаи истилоҳоти роҳи оҳан, роҳдорӣ ва нақлиёт ба табъ расидааст. Дар саҳифаҳои рӯзномаи соҳавии Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон – «Нақлиёт» гӯшаи доимии истилоҳоти бахшҳои гуногуни соҳаи нақлиёт ба нашр мерасад.

Дар Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон зимни таҳияи лоиҳаи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Қоидаҳои андозбандии соҳибкорони инфиродие, ки дар асоси патент ё шаҳодатнома фаъолият менамоянд», «Дар бораи номгӯи воситаҳои нақлиёт, мошинаҳо ва механизмҳои худгард, воситаҳои шинокунанда ва локомотивҳои дар роҳи оҳан истифодашаванда, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳисоб ва (ё) ба қайди давлатӣ гирифта шуда, андозбандӣ мегарданд», «Дар бораи тартиби содакардашудаи воридоти молҳо аз ҷониби шахси воқеӣ» ва дигар санадҳои меъёрии ҳуқуқие, ки қонунгузории андозро ташкил медиҳанд, истилоҳоти дар таҳрири нави Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон муқарраршуда, истифода гардид. Ин тадбир гуногунфаҳмиҳоро аз байн бурда, барои содатар гардидани қонунгузории андоз мусоидат менамояд.

Бо ташаббуси бевоситаи вазири корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон генерал-лейтенанти милитсия Р.Ҳ. Раҳимов ҷиҳати ба танзим даровардан ва ҳамгун сохтани калимаю ибораҳои ҳуқуқшиносӣ «Луғати мухтасари истилоҳоти соҳавӣ» ба забони тоҷикӣ тартиб дода шуда, барои мувофиқа ба вазорату идораҳои гуногуни ҷумҳурӣ ирсол карда шудааст.

Дар Академияи Вазорати корҳои дохилӣ дастури таълимии «Омӯзиши риштаи ҳуқуқ», ки фарогири намунаи ҳуҷҷатҳои марбут ба фаъолияти кормандони мақомоти корҳои дохилӣ мебошад, дастраси кормандони ҷузъу томҳои мақомоти корҳои дохилӣ шудааст.

Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 65 ҳазор истилоҳот ва Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2015 «Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти ҳуқуқ»-ро дар ҳаҷми зиёда аз 10 ҳазор истилоҳоти ҳуқуқӣ омода ва нашр намудааст.

Оид ба иҷрои б.1 фасли 4-и Нақша чорабиниҳо дар КВД “Хоҷагии манзилию каммуналӣ” аз аввали моҳи январ то 20-уми ноябри соли 2014 аз корхона 1282 мактуб содирот шудааст,ки ҳамаи онҳо аз ҷониби мутасаддии Қонуни забон аз назар гузаронида шуда, таҳрир дидаанд.

Ҳамзамон, ҷиҳати танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ ( банди 1 Нақша),дар Академияи Вазорати корҳои дохилӣ бо Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон робитаи зич дошта, бевосита бо мутахассисони Кумитаи мазкур ҳамкорӣ менамояд.

Чунончӣ, моҳи апрели соли ҷорӣ дар Академияи Вазорат бо корманди Кумита Аҳмадова Н. бо ҳайати шахсӣ оид ба мавзӯи “Истилоҳот ва корбурди он дар забон” вохӯрӣ багузор гардид.

Дар соли 2015 дар ҳамкорӣ бо ҳайати Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот фарҳангҳои зерин мавриди баррасӣ қарор дода шуданд:

1. «Луғатитоҷикӣ ба англисӣ ва англисӣ ба тоҷикӣ + Грамматика» (аз нашриёти «Пойтахт», иборат аз 7164 истилоҳ);
2. «Фарҳанги русӣ ба тоҷикии истилоҳоти соҳаи ҳуқуқ» (аз Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, иборат аз 10 425 истилоҳ);
3. «Истилоҳоти анатомӣ» (аз Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино, иборат аз 6510 истилоҳ);
4. «Луғати русӣ–тоҷикии тарроҳӣ (барои факултети дизайнерӣ), (аз Донишгоҳи технологии Тоҷикистон, иборат аз 867 истилоҳ);
5. «Вожаномаи русӣ–тоҷикии соҳаи занбӯриасалпарварӣ» (аз Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон, иборат аз 1238 истилоҳ);
6. «Луғати истилоҳоти соҳаи энергетика» (аз Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммад Осимӣ, иборат аз 6583 истилоҳ);
7. «Фарҳанги физикии русӣ ба тоҷикӣ» (аз Донишгоҳи миллии Тоҷикистон, иборат аз 34030 истилоҳ);
8. «Луғати русӣ-тоҷикиии нассоҷӣ» (аз Донишгоҳи техникии Тоҷикистон ба номи академик Муҳаммад Осимӣ, иборат аз 15127 истилоҳ, 2 маротиба);
9. «Фарҳанги мухтасари истилоҳотиумумитехникӣ» (русӣ-англисӣ-тоҷикӣ) (иборат аз 6600 истилоҳ, аз Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур);
10. «Фарҳанги англисӣ-русӣ-тоҷикӣ ва русӣ-англисӣ-тоҷикии истилоҳоти ғанигардонии канданиҳои фоиданок» (иборат аз 5000 истилоҳ, муроҷиати шаҳрванд Самиҳов Шонаврӯз Раҳимович);
11. хулоса ба номҳои географии лоиҳаи «Атласи миллии Тоҷикистон» (аз Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, иборат аз 551 истилоҳ);
12. пешниҳоди хулоса ба забони матни рекламаҳои Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «ТАГ»;
13. пешниҳодихулосабаистилоҳи«зоир»ва«зоҳир»тибқимуроҷиатишаҳрвандЭ. Мастонзод;
14. пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «мошин» ва «автомобил» дар асоси муроҷиати шуъбаи ҳуқуқи Дастгоҳи Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон;
15. пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «стансия» ва «байторӣ» дар асоси мактуби Суди Конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва муроҷиати шаҳрванд Карим Ҷӯраев;
16. пешниҳоди хулоса ба калимаҳои «гибрид» ва «гибридкунонӣ» дар асоси муроҷиати шаҳрванд Мираков Зафар, ноҳияи Сино, шаҳри Душанбе, кӯчаи Борбад 154-54;
17. хулоса ба забони матни сомонаи Корхонаи воҳиди давлатии «Тоҷинвест» (аз 10-уми июли соли 2015, №1-к/1-6/108);
18. пешниҳодихулосаоидба «Номгузории тартиби нави номгузории кафедра ва курсҳодарДТИКСТҶТ» (аз 30-юми сентябри соли 2015, №1-356).

Аз инҳо 2 фарҳанг такроран мавриди омӯзиш қарор дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки ҳангоми пешниҳоди лоиҳаи Фарҳангҳо масъулон ба талаботи қабули ҳуҷҷат дар Кумита риоя намекунанд. Яъне дар бештари маврид муаллифон ва мураттибон бидуни хулоса ва ё тақризи мутахассисон ва қарори Шӯрои олимони донишгоҳу донишкадаҳо ба Кумита пешниҳод менамоянд. Ҳамчунин, агар мураттиб ё муаллиф на кам аз 3 то 7-10 сол китоби худро таҳия карда бошад, мутахассиси шуъба ва аъзои Шӯрои ҳамгунсозии истилоҳот барои пешниҳоди хулосаи асоснок аз 1 то се моҳ муҳлат доранд. Мутаасссифона, чунин таҷриба барои дар сатҳи зарурӣ коркард ва роҳандозӣ гардидани истилоҳот мусоидат карда наметавонад. Бинобар ин хуб мебуд, ки вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, Академияи илмҳо, академияҳои соҳавӣ донишгоҳу донишкдадҳо ва пажӯҳишгоҳҳои илмиву соҳавӣ бо мақсади танзим ва коркарди истилоҳоти соҳавӣ дар ҳар семоҳа ба таври интихобӣ дар ҳаҷми аз 100 то 500 истилоҳ ба Кумита пешниҳод намоянд.

Қобили зикр аст, ки дар соли 2014 (дар соҳаҳои тиббӣ, техникӣ, занбӯрпарварӣ, техникӣ, электротехника ва электроэнергетика) 39672 истилоҳот ва дар соли 2015 (дар соҳаҳои иҷтимоӣ, ҳуқуқ, физика, энергетика ва занбӯрпарварӣ) дар ҳаҷми 99 597 истилоҳ мавриди омӯзиш ва баррасӣ қарор дода шуд, ки ин нишондод нисбат ба соли 2014 58,8% зиёд мебошад.

Банди 2 (муҳлат 2013). Натиҷаи иҷро: Аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон асноди зарурӣ оид ба таъсиси фаслномаи «Забон ва истилоҳот» таҳия гардидааст. Бинобар норасоии мушкилоти молиявии Кумита фаслномаи мазкур амал наменамояд. Кумита дар нақша дорад, ки барои ҳалли мушкилоти молиявӣ лоиҳаи фаслномаро ба лоиҳаи Нақшаи чорабиниҳои «Консепсияи миллии рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2017-2026» ворид намуда, ба Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод намояд.

Бандҳои 3, 4, 5 ва 6 (муҳлат 2012-2014). Натиҷаи иҷро: То имрӯз ба хотири ҳамгунсозии истилоҳот дар ҳуҷҷатҳои махсус ва ҳуҷҷатгузории мақомоти ҳокимияти давлатӣ, тадбирҳои мушаххас андешида шудааст.

Дар Раёсати хизмати давлатӣ ва Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ тамоми истилоҳоти коргузорӣ ва ҳуҷҷатнигорӣ ҳамгун сохта шуда, дар асоси талаботи «Дастурамали намунавии коргузорӣ дар вазорату кумитаҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, муассисаҳо, ташкилотҳо ва корхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон», ки бо қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2-юми декабри соли 2008, №585 тасдиқ гардидааст, ба роҳ монда шудааст.

Стандартсозии ҳуҷҷатҳои Агентии хизмати давлатӣ ва Донишкада тибқи Дастурамали коргузорӣ дар мувофиқа бо Саридораи бойгонӣ амалӣ мегардад.

Аз ҷониби Агентии хизмати давлатӣ барои нимсолаи якуми соли 2013 аз ҷониби гурӯҳи кории Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон лоиҳаи «Фарҳанги истилоҳоти хизмати давлатӣ» омода гардида, барои таҳрири ниҳоӣ пешниҳод шудааст.

Ҳуҷҷатҳои расмии соҳаи хизмати давлатӣ ба забони тоҷикӣ таҳия мегарданд. Дар мавриди аз ташкилоти байналмилалӣ ворид шудани ҳуҷҷатҳои дахлдор ба забони русӣ аз ҷониби воҳиди сохторӣ ба забони тоҷикӣ тарҷума карда мешаванд. Мукотиба бо ташкилоту созмонҳои байналмилалӣ ва чорабиниҳо тибқи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» сурат мегирад.

Вазорати тандурустӣ танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти тиббиро яке аз самтҳои асосии фаъолияти коргузории худ арзёбӣ намуда, дар ин самт фармоишро «Дар бораи созмон додани гурӯҳи кории техникӣ» оид ба тарҷумаи намунаи ҳуҷҷатҳои аввалияи тиббӣ ва ҳисоботӣ, нишондодҳои (индикаторҳои) системаи тандурустӣ ба тасвиб расонидааст. Ҳоло тарҷумаи теъдоди зиёди ҳуҷҷатҳои зикршуда анҷом дода шудааст.

Вобаста ба танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ аз ҷониби аъзоёни Шӯрои илмӣ-техникии Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2012 барои нашри «Фарҳанги мухтасари тафсирии русӣ ба тоҷикии истилоҳоти сохтмон», ки 4500 истилоҳи сохтмониро дар бар мегирад, иҷозат дода шуд.

Қайд кардан бамаврид аст, ки дар Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои стандартсозии ҳуҷҷатҳои идорӣ, тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ, ташкили давраҳои омӯзиши забони давлатӣ дар дастгоҳи марказӣ ва сохторҳои он тадбирҳои муайян андешида мешаванд.

Дар Вазорат бо мақсади танзим ва ҳамгунсозии истилоҳоти соҳавӣ дар якҷоягӣ бо факултети фалсафаи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон «Луғати тафсирии русӣ ба тоҷикии калима ва ибораҳои соҳаи иҷтимоӣ» таҳия мегардад.

Дар вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо пешбурди ҳуҷҷатҳои муҳосибӣ дар асоси Дастурамал оид ба пешбурди баҳисобгирии муҳосибӣ дар муассисаҳои буҷетӣ, ки бо фармоиши Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 26-уми декабри соли 2000, №157 тасдиқ шудааст, ба роҳ монда мешавад. Ҳисоботҳои оморӣ дар асоси намунаи тасдиқнамудаи Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон хонапурӣ карда мешаванд.

Ҳамзамон, оид ба ҳамгунсозии баъзе ҳуҷҷатҳои махсус воҳидҳои сохтории дахлдор вазифадор карда шудаанд.

Қобили тазаккур аст, ки дар аксарияти вазорату идораҳо ва ташкилоту муассисаҳо барои тарҷумаи ҳуҷҷатҳои соҳавӣ аз забони давлатӣ корҳои зиёд ба анҷом расидаанд.

Чунончи, то ба имрӯз «Дастурамали коргузорӣ дар Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муассисаҳои давлатӣ ва дигар корхонаву идораҳои зерсохтори он», ки меъёрҳои ягонаи нигориши ҳуҷҷатҳоро дар тамоми сохторҳои нақлиёти кишвар таъмин менамояд, 2 маротиба бо шумораи зиёд ба нашр расидааст.

Дар Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон шаклҳои ҳисоботҳои оморӣ ва дастурамалҳои онҳо, дастурамалҳои мансабии кормандон, фармоишҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои соҳавии дохилӣ пурра ба забони давлатӣ омода карда шуда истодаанд. Вобаста ба гузариш аз Таснифоти умумии соҳаҳои хоҷагии халқ (ТУСХХ) ба Таснифоти умумии намуди фаъолияти иқтисодӣ (ТУНФИ) маҷмӯаи «Общий классификатор видов экономической деятельности Республики Таджикистан» ба забони давлатӣ тарҷума ва нашр карда шуд. Нашри маҷмӯаҳои даврии ҳамаи соҳаҳои омор ба забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст.

Агентии хариди давлатии мол, кор ва хизматрасонӣ дар ҳамкорӣ бо Бонки ҷаҳонӣ дар соли 2014 тарҷумаи Классификатори Аврупоӣ мол, кор ва хизматрасонии иборат аз даҳ ҳазор мавқеи молиро ба забони тоҷикӣ ба нақша гирифтааст.

Дар соли 2013 зиёда аз 46 ҳуҷҷатҳои меъёрӣ-техникӣ оид ба нархгузорӣ ва меъёрбандии харҷномавӣ дар сохтмон ба забони давлатӣ тарҷума гардида, ҳамаи онҳо бо фармоиши директори Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №83/ф тасдиқ гардиданд.

Корхонаи воҳиди давлатии «Хоҷагии манзилию коммуналӣ» дар асоси Дастурамали намунавии коргузорӣ дар вазорату идораҳои давлатӣ ва дигар мақомоти идоракунии давлатӣ, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо ва корхонаҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон Дастурамали коргузории корхонаро таҳия ва тасдиқ намудааст. Таҳияи чунин Дастурамали намунавии коргузорӣ барои корхонаҳои тобеи соҳа низ ба нақша гирифта шудааст, ки дар рафти таҳияи он талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» пурра риоя хоҳад гардид.

Қобили тазаккур аст, ки пас аз тасдиқи Барномаи мазкур бланкҳои мактубу фармоишҳои ташкилоту муассисаҳо, ки қаблан ба забонҳои (тоҷикӣ, русӣ ва англисӣ) буданд, ба меъёрҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуданд.

Ҳайати Фармондеҳии Гвардияи миллӣ дар масъалаи тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ чораҳои таъхирнопазир андешида, ҳуҷҷатгузорӣ дар ҷузъу томҳои Гвардияи миллӣ пурра ба забони давлатӣ ба роҳ монда шудааст.

Ҷиҳати таъмини тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ дар ҳайати Котиботи Вазорати корҳои дохилӣ бахши тарҷумонӣ фаъолият менамояд. Санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ дар бахши мазкур таҳрир ва ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда мешавад.

Дар ин самт аз ҷониби Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Китоби рӯйимизӣ барои истифодабарии ташкилотҳои ҷамъиятӣ бо номи «Ҳуҷҷатгузорӣ дар иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ» ба нашр расид.

Дар шуъбаи котиботи Вазорати энергетика ва саноат мутахассис оид ба тарҷумаи расмии ҳуҷҷатҳои соҳавӣ ба забони давлатӣ ба тариқи шартномавӣ ба кор гирифта шудааст.

Бонки миллии Тоҷикистон таҳия ва тарҷумаи расмии аксари ҳуҷҷатҳои ҳисобдорӣ, назорати бонкӣ, амалиёти бонкдорӣ, мактубҳои расмии бонкдорӣ ва дар маҷмӯъ ҳамаи фаъолияти бонкдорӣ, молиявӣ ва иқтисодиро ба забони давлатӣ анҷом додааст. Ҳамгунсозии истилоҳоти бонкдорӣ, оморӣ ва шаклҳои ҳисобдорию ҳисоботдиҳӣ дар низоми бонкдории мамлакат идома дорад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки бо қарори Комиссияи марказии интихобот ва раъйпурсӣ аз 8-уми июли соли 2014, №14 Дастурамал “ Дар бораи тартиби муайян намудани сатҳи донистани забони давлатӣ аз ҷониби номзадҳо ба аъзогии Маҷлиси миллӣ, вакили Маҷлиси намояндагони Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, вакили Маҷлиси вакилони халқи Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон, вилоятҳо, шаҳри Душанбе, шаҳрҳо, ноҳияҳо ва ҷамоатҳо” тасдиқ карда шуд.

Дар Кумитаи андоз ва мақомоти ҳудудии андоз коргузорӣ пурра бо забони давлатӣ ба роҳ монда шуда, дар ин замина варақаҳои мактубу фармоишҳо, маълумотномаву гувоҳномаҳо, санаду иқтибосҳо ва дигар ҳуҷҷатҳои коргузорӣ танҳо бо забони давлатӣ ба тасвиб расонида,мавриди истифода қарор дода шудаанд.

Ҳамзамон, дар Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон ҳуҷҷатҳо мутобиқ ба меъёрҳои қабулгардида, бахусус дар Вазорати адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати молияии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати рушди иқтисод ва савдои Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бонки миллӣ ваАгетии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия гардида, дар Академия мутобиқи онҳо коргузорӣ ба роҳ монда шудааст.

Дар соли 2015 дар Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди ҲҶТ ва марказҳои вилоятию минтақавии он, ҳамаи ҳуҷҷатҳои коргузории соҳавӣ бо забони давлатӣ тарҷума гардида, давра ба давра ҳуҷҷатҳои махсуси коргузорӣ ба як шакл дароварда шудаанд.

Аз ҷумла, бо мақсади амалӣ намудани Барномаҳои “Таҳияи дастурамалҳои техникӣ барои солҳои 2013 ва 2016” дар Агентӣ ёздаҳ дастурамалҳои техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва якчанд ҳуҷҷатҳои меъёрию техникии дигар бо забони давлатӣ тарҷума гардида, мавриди истифодаи қарор дода шудаанд.

Ҳамчунин, санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ, лавҳаю овезаҳо ва навиштаҷоти соҳавӣ ба талаботи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шудаанд.

Ҷиҳати таъмин намудани маҳсулоти дар дохили ҷумҳурӣ истеҳсолшаванда бо борчаспҳо, нархномаҳо ва дастурамалҳо ба забони давлатӣ, бо истеҳсолкунандагон вохӯриҳо ташкил шуда, мунтазам корҳои таблиғотию ташвиқотии сиёсати забони давлатӣ гузаронида мешавад.

Қайд кардан ба маврид аст, ки Дастурамали техникии Ҷумҳурии Тоҷикистон “Тамғагузории маҳсулоти хӯрокворӣ” қабул карда шудааст, ки яке аз талаботи он дар борҷомаҳои маҳсулот сабт намудани маълумот дар бораи мол бо забони давлатӣ мебошад ва талаботи мазкур зери назорати доимӣ қарор дорад.

Дар соли 2015 ба ифтихори Рӯзи забони давлатӣ дар Агентӣ ва зерсохторҳои он ҳамасола бо иштироки аҳли кормандон ва иштироки бевоситаи намояндагони Кумитаи забон ва истилоҳот доир ба паҳлуҳои гуногуни татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», бахусус дуруст истифода бурдани калимаҳо, тарзи ҳуҷҷатгузорӣ, риояи талаботи Қонуни мазкур ва арҷ гузоштан ба таъриху фарҳанги миллат мизи мудаввар баргузор намуд.

Кумитаи забон ва истилоҳот, вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо ҷиҳати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мунтазам ҳамгунсозии истилоҳотро дар ҳуҷҷатгузории махсус ва идории мақомоти давлатӣ назорат мебарад.

Банди 7(муҳлат мунтазам). Натиҷаи иҷро: Масъалаи мубрами дигар дар корбурди забони тоҷикӣ ин риояи ҳатмии меъёрҳои адабӣ дар телевизион, радио ва тамоми воситаҳои ахбори омма маҳсуб мешавад. Забони телевизион ва радио ҳамчун намунаи беҳтарини сабки адабӣ ва забони гуфтории меъёр дониста мешавад. Забони телевизион ва радио бояд мавриди таҳлил ва баррасии ҳамешагии мутахассисон қарор гирад ва аз натиҷаи он гузориш пешниҳод карда шавад.

Яке аз мушкилоти нигаронкунанда ин забони воситаҳои ахбори омма, бахусус забон ва сабки рӯзномаҳои озод маҳсуб мешавад. Дар Барнома ба риояи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба ин масъала таваҷҷуҳ сурат мегирад.

Ҳамчунин, назорати иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар фаъолияти Муассисаҳои давлатии телевизионии Шабакаи якум, Ҷаҳоннамо, Сафина, Баҳористон, Пойтахт, радиои Ватан, радиои Тоҷик, радиои Садои Душанбе, радиои Имрӯз ва ғайра аз ҷониби мутахассисони Кумита мунтазам назорат бурда мешавад. Дар соли равон 51 барномаҳои телевизионӣ ва радиоӣ оид ба риояи меъёри забони адабӣ бо иштироки кормандони Кумита таҳия ва пахш гардидааст. Дар соли равон чунин барномаҳои телевизионӣ мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор дода шудааст.

Таҳлили забони қисме аз барномаҳои телевизионии Тоҷикистон

(аз 23-юми август то 4-уми декабри соли2014)

Истилоҳҳои нодурусти истифодашуда

Номгӯи

барномаҳо

Таърихирӯз

Истилоҳҳои дурусти пешниҳодшуда

пропускат, светафор, штраф, поварот, пешиход, велосипед

«Сафина»

«Нӯшу неш»

23 .08

роҳ додан,чароғак,ҷарима, гардиш, пиёдагард, роҳрав, гузаргоҳ, дучарха

супермаркет

«Сапедадам»

23.08

Фурӯшгоҳи бузург

шаҳрвандоне, ки дар шаҳр зиндагӣ мекунанд;

ман шаҳрванди ҳамин кӯча;

вақти обед рафтани мардум;

пирожкӣ мепазанд;

заправка.

«Сафина»

«Ҳукм»

9.09

22.09

сокиноне, ки дар шаҳр зиндагӣ мекунанд;

ман сокини ҳамин кӯча;

вақти ба хӯроки нисфирӯзӣ рафтани мардум;

бичак (чалпак,самбӯса) мепазанд;

нуқтаи фурӯши сӯзишворӣ.

капитани команда.

«Сафина»

«Заковат»

27.09.

сардори гурӯҳ, ё ин ки сардори даста.

якташа алиш мекнем;

рафтем

«Сафина»

«Сабоҳ»

11.11

як пойро ба ҷои пойи дигар мегузорем;

шурӯъ мекунем.

фасли дай фаро мерасад;

фасли поиз фаро мерасад

«Сафина»

«Сабоҳ»

11.11

фасли зимистон, ё ин ки фасли сармо, фаро мерасад;

фасли тирамоҳи зарнисор, тирамоҳ фаро мерасад (то ин ки ба ҳамагон фаҳмо бошад).

атапленияҳо

таҷҳизотҳои гармидиҳанда

сангҳо дар навбати кофтуков ба вуҷуд омадаанд

сангҳоро ҳангоми кофтуков пайдо намуданд

аппаратура

«Сафина»

«Ошёни меҳр»

11.11

таҷҳизоти тиббӣ

дастҳоро ба пушти кала монда

«Сафина»

«Сабоҳ»

15.11

дастҳоро ба паси сар гузошта

Айёми шубоб аст.,

самасабой, конечно, комплимент,

штраф, обезательна, …

«Сафина»

«Айёми шубоб аст»

23.11

«Шубоб» истилоҳи арабӣ аст

номгузории барномаҳо бо забони тоҷикӣ бояд сурат гиранд.

Худазхуд бегуфтугӯ, албатта, илтифот, лутф,ҷарима, ҳатман,…

таблиғот(рекламаҳо)-и Sanam, maккoли, Aziza ва дигар рекламаҳо бо забони русӣ ва бо истилоҳҳои забони хориҷӣ ба бинандагон пешниҳод мешаванд.

Хилофи моддаҳои 20

ва 13-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад.

ба анҷом пазируфтааст;

категорияи якум;

мошинҳо барои гузаштан роҳат мегарданд

Шабакаи якум «Иншооти аср»

27.10

ба анҷом расидааст;

дараҷаи якум;

мошинҳо аз роҳ бе мушкилӣ мегузаштанд

эксперименый сезони ман аст;

отпуск бароям баъд истироҳат мекунам

«Баҳористо»

«1 соат»

23.08

мавсими кори ман аст;

рухсатии мехнатӣ бароям…

мултьфилм;

сериал

«Ҷаҳоннамо»

Хабари итилоотӣ

22.09

филми тасвирӣ;

силсилафилм

рабуда шудани кавкаби мошинҳои шоҳзодаи Арабистони Саудӣ

«Ҷаҳоннамо»

ахбор

17.08

рабуда шудани кавкабаи мошинҳои шоҳзодаи Арабистони Саудӣ

мошинро ҳай карда бурдааст;

ошкории ҷиноиро таъмин намудан;

ба озмун шаҳодат медод

Шабакаи якум

«сипар»

4.12

мошинро ронда бурдааст;

ҳолатҳои ҷиноятиро ошкор намуданд;

аз озмун гувоҳӣ медод

ба унвони олӣ ноил гаштан сода набуд;

унвахта;

гуштингпарвар ҳастанд

Шабакаи якум

«Пайки олимпӣ»

4.12

унвони олиро сазовор шудан осон набуд;

онвақта;

намуди варзиши гуштингро меписанданд

анализ кунанд;

4.12

ташхис гузаронанд;

дар поёни ҳар барномаи телевизионӣ баранда хитоб мекунад:

«ба шумо бурдбориҳои беназир орзумандем!»

Дар ҳамаи шабакаҳо

маънои калимаи «бурдборӣ» «сабр» ва «таҳаммул» аст. Масалан, агар ба ҷои истифодаи ғалати «бурдборӣ» калимаи «муваффақият» истифода мешуд, беҳтар буд.

арзи вуҷуд доштанд;

талаботро қаноат намекунад;

ноадолатона;

дар маъраз гузоштанд;

дар мадди аввал;

боиси тазаккур, боиси ёдоварӣ;

фаъолият бурдан, кор бурдан;

тадрис гирифтан;

ин нуқтаро дар ёд бояд дошт;

ҳаддалимкон;

амалиёти ҷарроҳӣ;

шахсияти юридикӣ

Дар ҳамаи шабакаҳо

арзи вуҷуд карданд, ё вуҷуд доштанд;

талаботро қонеъ намекунад;

ноодилона, ё беадолатона;

ба намоиш гузоштанд;

дар навбати аввал;

қобили тазаккур, қобили ёдоварӣ, ё лозим ба ёдоварӣ;

фаъолият кардан, кор кардан;

дарс гирифтан, тадрис кардан;

ин нуктаро дар ёд бояд дошт;

ҳатталимкон;

амали ҷарроҳӣ;

шахси ҳуқуқӣ

дар шабакаи «Сафина» ва «Баҳористон» ҳар рӯз қариб даҳ соат барномаҳо ба забони русӣ нишон дода мешавад.

Дар

барномаҳои «Сафина» ва «Баҳористон»

як филми ҳунариву як бозии футбол қариб чор соатро дар бар мегирад, ки дар як рӯз чанд филми ҳунарӣ аз тариқи шабакаҳои телевизионӣ пахш мегардад.

маълумоти бозоргонӣ ё таблиғотӣ низ бо ду забон, қариб ки баробар пахш мешавад

Дар ҳамаи шабакаҳо

Бо дарназардошти далелҳои мазкур Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шабакаҳои телевизионӣ ҷиҳати риояи қатъии меъёрҳои забони адабӣ чунин пешниҳод менамояд:

-омӯзиши забони давлатӣ ва қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ барои кормандони шабакаҳои телевизионӣ ба роҳ монда шавад;

-назорати ҷиддии забони филмҳои тарҷумашуда;

-назорати мунтазами забони барномаҳо;

-назорати суханварӣ ва нутқи наттоқон ва барандагони барномаҳои телевизионӣ;

-роҳандозӣ намудани тарғиб ва ташвиқи забони давлатӣ тавассути силсилаи барномаҳо ва роликҳо.

Ин иқдом аз ҷониби Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон доимӣ буда, меъёри забони воситаҳои ахбори омма мунтазам мавриди омӯзиш ва назорат қарор дорад.

Қобили тазаккур аст, ки соли равон аз ҷониби Корхонаи воҳиди давлатии кино ва видеои «Тоҷиккино» Шӯрои бадеӣ таъсис дода шуд ва намояндаи бахши экспертизаи забоншиносии Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҳайати он шомил гардид.

Дар ҳама воситаҳои ахбори омма риояи меъёрҳои забони адабӣ ҳатмӣ буда, он тибқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» амалӣ карда мешавад.

Инчунин, доир ба ин масоил бо ибтикори Кумитаи телевизион ва радио дар Маркази миллии санъатҳои аудиовизуалии кино ва видео барои муҳаррирон ва наттоқони шабакаҳои давлатии телевизион ва радио бо иштироки забоншинос Б.Камолиддинов дарси «Ҳусни баён» гузаронида шуд. Илова бар ин, Кумитаи телевизион ва радио ҷиҳати омӯзиши забони давлатӣ пайваста кормандони худро барои бозомӯзӣ ба курсҳои Маркази миллии санъатҳои аудиовизуалии кино ва видеои Кумита ҷалб месозад.

Банди 8 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Дар Барнома ба чигунагии забони тарҷумаҳои бадеӣ, илмӣ ва тарҷумаи филмҳо, бахусус тарҷумаи филмҳо барои кӯдакону наврасон таваҷҷуҳи лозима сурат мегирад. Дар филмҳои ҳунарӣ ва осори намоишӣ бояд беҳтарин намуна ва сабки забони меъёр истифода шавад ва ин забон аз ҳама гуна унсурҳои бегона ва лаҳҷавии омиёна бояд орӣ бошад.

Бо мақсади назорати татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бандҳои 8-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016 корманди Кумита Шодиев Ҳайбатулло дар ҷаласаи Шӯрои бадеии Корхонаи воҳиди давлатии «Тоҷиккино» иштирок намуд. Дар ҷаласаҳои Шӯрои бадеӣ зиёда аз 112 филми аз забонҳои туркӣ, арабӣ, англисӣ ва ҳиндӣ ба забони тоҷикӣ тарҷумашуда, ки аз ҷониби студияҳои «Нурангез», «Арш», «Симо Продакшн», «Килк», «Ҳамсадо», «Тоҷикфилм», «Асар», «Манижа», «Оиша», «Аҷам филм», «Дарвоз филм» ва «Сорбон» пешниҳод гардида буданд, мавриди омӯзиш вабаррасии гурӯҳи корӣ қарор гирифтаанд.

Ҳангоми баррасӣ оид ба истифодаи калимаю ибораҳои забони адабии тоҷикӣ, ифода ва риояи меъёри забони адабӣ эроду пешниҳодҳои мушаххас манзур карда шуд. Пешниҳод ва тавсияҳои додашуда аз ҷониби студияҳои дар боло зикргардида пазируфта шуда, барои соддаю равон ва оммафаҳм гардидани забони тарҷумаи филмҳои пешниҳодшаванда саҳм гузоштаанд.

Аз ҷониби кормандони идораи «Телефилм»-и Шабакаи якуми Телевизиони Тоҷикистон 83 филм ба забони тоҷикӣ тарҷума карда шуданд.

Инчунин дар Муассисаи давлатии «Телевизиони кӯдакону наврасон-Баҳористон» як студияи дубляжи муҷаҳҳаз бо техникаи ҳозиразамон кушода шудааст, ки дар он бештар аз 50 филмҳои мустанад, тасвирӣ ва бадеӣ ба забони тоҷикӣ тарҷума гардидаанд.

Дар давраи ҳисоботӣ идораи таҳия ва дубляжи филмҳои Муассисаи давлатии «Телевизиони Сафина» 22 филми бадеӣ ва 66 филми мустанадро тарҷума ва пахш намуд, ки давомнокии онҳо ба 2420 дақиқа ё 40 соату 30 дақиқа баробар аст. Ҳамчунин, дар давраи ҳисоботӣ филмҳои бадеии «Доғ», «Орзуи рассом» ва филмҳои «Подош» ва «Танҳоӣ» таҳия ва пешкаши тамошобинон гардиданд. Айни замон наворбардории филмҳои бадеии «Фасли рӯъё» ва «Зани дузд» идома дорад, ки то охири сол ба анҷом мерасад.

Минбаъд ҳар моҳ дар идораи таҳия ва дубляжи филмҳои муассисаи мазкур ду филми бадеӣ ва шаш филми мустанад ба забони тоҷикӣ баргардонда мешавад.

Бандҳои 13, 14, 38 ва 39 (муҳлат 2012-2016). Натиҷаи иҷро: Кумита бо мақсади иҷрои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» қоидаҳои мазкурро бо теъдоди 1500 нусха дар шакли китобча нашр намуд.

Бо тавсияи Кумита аз ҷониби Вазорати маориф ва муассисаҳои зерсохтори он санади мазкур ба теъдоди 36 000 нусха ба табъ расонида шуда, дастраси муассисаҳои таълимӣ гардид.

Боиси тазаккур аст, ки «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар рӯзномаи «Омӯзгори ҷавон»-и Донишгоҳи давлатии омӯзгории Тоҷикистон ба номи С.Айнӣ ба табъ расонида шуд. Ҳамчунин, тибқи фармони ректори Донишгоҳи мазкур Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ба теъдоди 1000 нусха чоп карда шуда, дастраси тамоми факултету кафедраҳои таълимӣ гардонда шуд.

Ҳамчунин, «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар ҳафтавори «Омӯзгор», маҷаллаҳои «Маорифи Тоҷикистон», «Масъалаҳои маориф» ва рӯзномаву маҷаллаҳои тобеи муассисаҳои таълимӣ ба табъ расонида шуданд.

Дар асоси банди 13-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ аз ҷониби Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон раёсату шуъбаҳои маориф, муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ, миёнаи касбӣ ва олии касбӣ, ҳамчунин, он муассисаҳои таълимие, ки дар минтақаҳои ақаллиятҳои миллӣ сукунатдошта воқеанд, вазифадор карда шуданд, ки бо дарназардошти дархосту пешниҳоди ташкилоту муассисаҳо ва мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатӣ барои таъсиси курсҳои омӯзиши забони давлатӣ мусоидат намоянд.

Қобили тазаккур аст, ки то имрӯз дар аксарияти ташкилоту муассисаҳо барои ташкили давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ тадбирҳои мушаххас андешида шуданд.

Дар қисми низомии Раёсати қушунҳои дохилии Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ибтидои сол барои афсарону сарбозон, ки намояндагони халқияту миллатҳои гуногуни сокини ҷумҳурӣ мебошанд, давраҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил гардидааст. Дар Вазорат бахши тарҷумонӣ фаъолият дорад ва санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳавӣ пеш аз ба имзо расидан дар бахши мазкур таҳрир ва ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда мешаванд.

Дар қисмҳои ҳарбии Вазорати мудофиа барои сарбозоне, ки забони давлатиро хуб намедонанд, дарсҳои иловагӣ ташкил карда шуд. Барои хизматчиёни ҳарбии Дастгоҳи марказии Вазорати мудофиа ва Ситоди генералии Қувваҳои Мусаллаҳ аз ҷониби ҳайати устодони Донишгоҳи ҳарбӣ курсҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил ва гузаронида шуданд.

Дар технологияҳои компютерии сохторҳои Вазорат шакли электронии «Луғати тоҷикӣ-русӣ ва русӣ-тоҷикӣ» ворид карда шуда, ҳайати шахсӣ ҳангоми фаъолият аз он истифода мебарад ва ба ин васила захираи луғавии худро ғанӣ мегардонад.

Дар Вазорати нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи Нақшаи чорабиниҳои тасдиқгардида курсҳои омӯзиши забони давлатӣ роҳандозӣ гардидааст. Аз ҷумла, дар КВД «Пажӯҳишгоҳи илмӣ-тадқиқотӣ ва лоиҳакашию кофтуковӣ» курсҳои доимоамалкунандаи забони давлатӣ барои мутахассисони русзабон амал дорад. Ҳамчунин, мутахассисони ҷавон дар курсҳои омӯзиши забонҳои хориҷӣ низ таҳсил менамоянд.

Ҷиҳати татбиқи Барномаи рушди забони давлатӣ ва бо дарназардошти эҳтиёҷоти мавҷуда аз соли 2011 инҷониб дар Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ амал мекунанд. Инчунин, ба кормандони Вазорат имкон фароҳам оварда шудааст, ки малакаи забондонии худро дар асоси маводи матбуоти даврӣ, адабиёт ва натиҷаҳои пажӯҳишҳои муосир баланд бардоранд.

Аз соли 2012 то ҳол дар Вазорат 8 курси омӯзиши забонҳои англисию русӣ бо дарназардошти забони тоҷикӣ амал мекунанд, ки дар онҳо зиёда аз 50 нафар кормандони Вазорат иштирок менамоянд. Дар роҳи татбиқи Барномаи рушди забони давлатӣ баргузории курсҳои санъати суханварӣ, маҳорати таҳлилию таҳқиқотӣ, услубшиносӣ ва амсоли ин дар солҳои 2013-2016 дар назар дошта шудааст.

Вазорати корҳои хориҷӣ аз соли 2013 сайти махсуси дохилиро ташкил намуда, бо ин роҳ маводи таълимӣ, аз қабили грамматикаи забони тоҷикӣ, луғатҳои бисёрзабона, санҷишҳо, инчунин адабиётҳои иловагиро пешкаши кормандони худ мегардонад. Чунин тарзи корбарӣ бешубҳа, ба рушди забони тоҷикӣ ва беҳтарсозии сатҳи донишҳои забонии кормандон мусоидат хоҳад кард.

Дар Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон курсҳои махсуси омӯзиши забонҳо амал мекунад. Омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», талаффуз ва дастури омӯзиши забон дар Марказ дар асоси барномаи таълимӣ аз тарафи устодони Донишгоҳи миллии Тоҷикистон ба роҳ монда шуд. Дар соли ҷорӣ кормандони Марказ тайи се моҳ ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шуданд.

Вобаста ба банди 13-и боби IV Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатӣ бо мақсади таъмини иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Агентии назорати давлатии молиявӣ ва мубориза бо коррупсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати дар сатҳи зарурӣ донистани забони давлатӣ ва риояи ҳатмии муқаррароти «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» машғулиятҳои касбӣ ташкил карда шудааст.

Дар маркази таълими судяҳои назди Шӯрои адлия барои судяҳо, кормандони Дастгоҳи Шӯрои адлия, кормандони дастгоҳи судҳои шаҳри Душанбе, вилоятҳо, шаҳру ноҳияҳо, судҳои иқтисодӣ ва ҳарбӣ, дарсҳои омӯзиши забони давлатӣ ва инчунин, забони англисӣ ба роҳ монда шудааст. Аз ҷумла, дар соли 2012 ба омӯзиши забони давлатӣ 140 судя ва 420 нафар кормандони дастгоҳи судҳо фаро гирифта шуданд.

Инчунин, соли 2013 дар Суди Олӣ баҳри баланд бардоштани малакаи касбӣ ва такмили ихтисос Нақшаи таълимӣ таҳия шуда, тибқи он дар як моҳ ду маротиба бо кормандони масъули Дастгоҳ семинар-машваратҳо дар мавзӯъҳои вобаста ба «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва истифодаи истилоҳоти ҳуқуқӣ дар фаъолияти судӣ гузаронида мешавад. Кормандони масъули Дастгоҳи Суди Олӣ ба курсҳои кӯтоҳмуддати омӯзиши забонҳои тоҷикӣ, русӣ, англисӣ ҷалб карда шудаанд.

Дар Донишгоҳи аграрии Тоҷикистон ба номи Шириншоҳ Шоҳтемур ҳар сол барои донишҷуён дарсҳо иловагии фанни забони тоҷикӣ бо номи “Ҳусни хат ва ҳусни баён”гузаронида мешавад,ки устодони кафедраи “Забон ва адабиёти тоҷик” масъули он мебошанд.

Дар Донишгоҳи давлатии тибби Тоҷикистон ҳамасола курсҳои омӯзиши меъёрҳои забони давлатӣ барои омӯзгорон ва кормандони донишгоҳ таъсис дода шудааст.

Дар мақомоти Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон омӯзиши забони давлатӣ ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» барои кормандони мақомоти мазкур гузаронида шуд.

Дар Муассисаи давлатии «Маркази таълимӣ, бозомӯзӣ ва такмили ихтисоси кадрҳо»-и Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мунтазам омӯзиши забони давлатӣ барои кормандон ба роҳ монда шудааст.

Дар Вазорати корҳои хориҷӣ барои кормандони Дастгоҳи марказии Вазорат аз ҷониби омузгори маркази омӯзиши забонҳо ҳар ҳафта се маротиба бо мақсади баланд бардоштани малакаю дониши кормандон дарсҳо ташкил гардидаанд, ки онҳо натиҷаҳои назаррас дода истодаанд.

Дар курсҳои мазкур дар як вақт 50 нафар кормандони дастгоҳи маркази ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шудааст.

Дар Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ барои мутахассисони ғайритоҷик ба роҳ монда шудааст.

Дар Иттифоқи Тоҷикматлубот, муассисаҳои таълимии он- Донишгоҳи давлатии тиҷорати Тоҷикистон, Донишкадаи иқтисод ва савдои шаҳри Хуҷанд ва Литсеи Донишгоҳи давдатии тиҷорати Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ пурра ба роҳ монда шудааст.

Дар Прокуратураи генералӣ омӯзиши Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ташкил гардида, барои такмили забондонии кормандон шароити мусоид фароҳам оварда шудааст.Инчунин, дар Маркази такмили ихтисоси кормандони мақомоти прокуратураи ҷумҳурӣ омӯзиши забонҳои тоҷикӣ, англисӣ ва русӣ низ ташкил карда шадааст.

Баъди ворид шудани Барномаи рушди забони давлатӣ дар Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон омӯзиши забони давлатӣ ба барномаи таълимии фанни тарбияи ватандӯстӣ ворид карда шуд. Ба Барномаи таълимӣ зиёда аз 10 мавзӯъ вобаста ба омӯзиши забони давлатӣ, аз ҷумла омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба он ворид гардид, ки дар асоси он дар ҷузъу томҳои Гвардияи миллӣ бо ҳамаи гурӯҳҳои хизматчиёни ҳарбӣ машғулиятҳо ташкил ва гузаронида мешаванд.

Дар Ширкати саҳомии холдингии кушодаи «Барқи тоҷик» курсҳои омӯзиши забони тоҷикӣ ташкил шуда, ҳамаи кормандони русзабон ба омӯзиши забони давлатӣ фаро гирифта шудаанд.

Қобили тазаккур аст, ки дар ҳамаи курсҳои такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ аз ҷониби Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ мавзӯи «Имлои забони тоҷикӣ ва риояи он дар коргузории мақомоти давлатӣ» омӯзонда мешавад.

Аз ҷумла, дар соли 2012 тибқи Нақшаи чорабиниҳо аз ҷониби кафедраи забонҳои Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» барои кормандони Раёсати хизмати давлатӣ ба миқдори 20 соат ва дар тӯли ду моҳ ба роҳ монда шуд. Ҳамчунин, дар магистратураи Донишкада фанни забони тоҷикӣ дар ҳаҷми 32 соат дарс дода мешавад.

Дар Раёсати хизмати давлатии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон курси омӯзиши забони давлатӣ барои кормандон дар ҳаҷми 20 соат дар моҳҳои июл-августи соли 2012 ташкил гардида, дар он «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» тартиби коргузорию ҳуҷҷатнигорӣ, истилоҳоти маъмули хизмати давлатӣ, тартиби таҳияи санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ омӯзонда шуд.

Мавзӯи мазкур дар курсҳои такмили ихтисоси хизмати давлатӣ низ омӯзонида мешавад. Инчунин, модули таълими омӯзиши Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 таҳия шудааст.

Дар Донишкадаи такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ моҳҳои январ-феврали соли ҷорӣ омӯзиши Қоидаҳои мазкур дар курси такмили ихтисос барои мутахассисони хадамоти кадрии мақомоти марказии ҳокимияти иҷроия дар мавзӯи «Татбиқи қонунгузории хизмати давлатӣ дар мақомоти давлатӣ» (як ҳафта) ва дар курси азнавтайёркунӣ барои хизматчиёни давлатии мақомоти марказии ҳокимияти иҷроия дар мавзӯи «Асосҳои ҳуқуқии хизмати давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» (се ҳафта) сурат гирифт.

Соли 2013 низ дар барномаҳои таълимии курсҳои азнавтайёркунӣ ва такмили ихтисоси хизматчиёни давлатӣ омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ҷой дода шудааст.

То имрӯз омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар вазорату идораҳо, ташкилоту муассисаҳо, мақомоти қудратӣ васеъ ба роҳ монда шудааст. Чунончи, дар солҳои 2012-2013 машғулиятҳо барои омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар Шӯрои адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, Маркази миллии қонунгузории назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Гвардияи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон,Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии сохтмон ва меъмории назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Агентии стандартизатсия, метрология, сертификатсия ва нозироти савдои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи ҳолатҳои фавқулодда ва мудофиаи граждании назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Саридораи геологияи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо иштироки аъзои гурӯҳи кории имло баргузор гардиданд.

Бо дархости Вазорати меҳнат, муҳоҷират ва шуғли аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон 14 феврали соли равон бо кормандони вазорат ва зерсохторҳои он машварат доир ба “Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ” баргузор гардид.

Дар бархе аз мақомот ба ин масъала таваҷҷуҳи хоса сурат гирифтааст. Ҳамчунон ки Вазорати тандурустии Ҷумҳурии Тоҷикистон тазаккур додааст, дар воқеъ, риояи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар коргузории Вазорат ва муассисаҳои зерсохтори он яке аз масъалаҳои мавриди нигаронӣ боқӣ монда, роҳбарияти ин муассиса пайваста ба масъулин ҷиҳати ба талаботи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» мутобиқ намудани асноди коргузорӣ супоришҳои алоқаманд ирсол менамояд. Масъалаи мавриди назар дар дастури роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5 феврали соли 2013, №30/10-2, ки унвонии вазорату идораҳо ва мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатӣ низ бевосита зикр гардидааст.

Аз ҷониби Кумитаи занон дар чор ноҳияи шаҳри Душанбе, ноҳияҳои Рӯдакӣ, Ваҳдат, Файзобод, шаҳри Норак ва ноҳияҳои Мӯъминободу Ёвони вилояти Хатлон, шаҳрҳои Исфара, Конибодом, Истаравшан, Хуҷанд ва ноҳияи Мастчоҳи вилояти Суғд, ноҳияҳои Рашт, Нуробод ва Тавилдара дар байни аҳолӣ, хусусан дар байни занону духтарон масъалаҳои омӯзонидани забони давлатӣ ба фарзандон, омӯзиш, эҳтиром нисбат ба забони модарӣ ва гиромидошти он, ба таҳсил фаро гирифтани духтарон, суҳбату вохӯриҳо гузаронида шуд.

Дар шаҳраки 64, 65, маҳаллаҳои Шодиёна ва Маърифати ноҳияи Фирдавсӣ барои духтарону бонувон курсҳои кӯтоҳмудати омӯзиши забони тоҷикӣ таъсис дода шудаанд, ки дар онҳо омӯзгорони мактабҳои таҳсилоти умумии №77, 78, 17, 18, 45 таълим медиҳанд.

Дар аксари мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳо низ масъалаи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки хизматчиёни давлатӣ мавриди баррасӣ қарор дода мешавад.

Дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии вилояти Хатлон ва шаҳру ноҳияҳои он, идораҳо, корхонаҳо ва ташкилоту муассисаҳои вилоятӣ давраҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил карда шуд, ки олимони соҳаи забоншиносӣ оид ба риояи меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дарсҳои омӯзишӣ гузарониданд.

Тибқи реҷаи таҳиягардидаи Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон дар идораву муассисаҳои вилоят таҳти намояндагии шахсони соҳибихтисос омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» баргузор гардид. Ҳамзамон дар маркази ноҳияи Мурғоб барои шахсони алоҳида низ курсҳои омӯзиши забони давлатӣ ташкил гардид.

Тибқи талаботи банди 39 ҷиҳати ташкили омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» дар ноҳияи Варзоб панҷшанбеи ҳар ҳафта дар маҷлисгоҳи мақомоти маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳия рӯзҳои бозомӯзӣ барои кормандони ташкилоту идораҳо ба роҳ монда шудааст, ки дар баробари омӯзиши санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ба иштирокдорон дарс дода мешавад. Ҳамзамон дар соли 2012 курси 10-рӯзаи «Зан роҳбар» ташкил шуда, ба шунавандагони он дарси «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» омӯзонида шуд.

Кумитаи забон ва истилоҳот «Фарҳанги имлои забони тоҷикӣ»-ро бо замимаи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо дастгирии Президенти кишвар ба теъдоди 15 000 (понздаҳ ҳазор нусха) ба нашр расонд.

Ҳамчунин, оид ба иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва меъёрҳои «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» бо иштироки кормандони Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Дастгоҳи Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Суди конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон, Вазорати нақлиётиҶумҳурии Тоҷикистон, Агентии омори назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи давлатии амнияти миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Палатаи савдо ва саноати Ҷумҳурии Тоҷикистон, Китобхонаи миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Бозрасии давлатии автомобилии шаҳри Душанбе ва донишгоҳу донишкадаҳо машварату мулоқотҳо баргузор гардид.

Банди 15 (муҳлат 2012-2013). Натиҷаи иҷро: Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мегардад.

Дар асоси дастуру супоришҳои Президенти кишвар фаъолияти Кумита дар ин ҷода пеш аз ҳама ба ислоҳи лавҳаю навиштаҷоти ғалат ва танҳо ба забонҳои бегона мураттабгардидаи муассисаҳои савдо ва хизматрасонии шаҳри Душанбе равона карда шуд. Бо ин мақсад Кумита дар давоми соли 2012 4 маротиба гурӯҳҳои корӣ таъсис дода, дар маҷмӯъ 195 ташкилоту муассиса мавриди санҷиш қарор гирифтанд.

Чунончи, дар асоси Фармоиши раиси Кумита аз 17 апрели соли 2012 №16 аз ҷониби гурӯҳи корӣ вазъи иҷрои моддаҳои 13,18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз 18 то 27 апрели соли 2012 дар муассисаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии зерини ноҳияи Шоҳмансур мавриди санҷиш қарор дода шуд (Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешавад):

1. Қаҳвахонаи ЭЛИТ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
2. Мағозаи КОРОЛЕВА воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ 12.
3. Мағозаи КОРЕАНА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29.
4. Мағозаи «ALARA» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29.
5. Мағозаи ОДЕВАШКА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29/9.
6. Мағозаи MELAVITCHAвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
7. Мағозаи БАХТ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 27.
8. Қаҳвахонаи УЙГУРКА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 46.
9. Маркази бизнес СОЗИДАНИЕ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 48.
10. faberlicвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 50/51.
11. Мағозаи хӯрокворӣ воқеъ дар кӯчаи Рӯдакӣ 50/51.
12. АМИРАВТО қисмҳои эҳтиётӣ воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59.
13. Толори зебоӣ ДИАНА воқеъ дар кӯчаи Айни 59.
14. ҶДММ «РОСТО» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
15. Маркази дилерии Belineвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
16. Живой уголок воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 59/1.
17. SCHÖNLINE + воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
18. Маркази сайёҳии VIZATOURвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
19. Ателье «АНЗОР» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
20. ФОРМУЛА УСПЕХА воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
21. Маркази хизматрасонӣ «AKF» воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 65.
22. ҶДММ “ХУМРИ+К” воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 65.
23. Қаҳвахонаи УМЕДҶОН воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 69/53.
24. РЕКЛАМНОЕ АГЕНТСТВОвоқеъ дар кӯчаи Айнӣ 69/53.
25. Маркази савдо «ШОҲОНА» воқеъ дар кӯчаи Раҷабов 13.
26. Маркази таълимии Multikid воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 61.
27. SATURN ONLINE воқеъдаркӯчаиАйнӣ 50/51.

Санҷишмуқаррарнамуд, кидараксариятимуассисаҳоталаботимоддаҳои 13, 18 ва 20 ҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» риоянамегардад. Дарҷараёнисанҷишдар 17 муассисамухолифатҳоиҷойдоштабаҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» бартарафгардид. Бароибартарафнамуданикамбудиҳобамасъулонимуассисаҳоидигармуҳлатдодашуд. БодахолатиКумитаномитеъдодизиёдиинмуассисаҳобаномҳоихушоҳангитоҷикӣивазгардидандваҳамчунинмаводииттилоотӣбароишаҳрвандонбазабонидавлатӣпешниҳодкардашуд.

ДарасосисупоришҳоиНусхаазПротоколимаҷлисиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 30 мартисоли 2012, №3 дармувофиқабороҳбариДастгоҳииҷроияиПрезидентиҶумҳурииТоҷикистонбароисанҷишивазъииҷроиҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон», НусхаазПротоколимаҷлисиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 30 октябрисоли 2009 №11, НақшаичорабиниҳооидбаиҷроидастурусупоришҳоиПрезидентимуҳтарамиҶумҳурииТоҷикистонЭмомалӣРаҳмонзимнимулоқотбамуносибатиРӯзизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон (5 октябрисоли 2010) дарташкилотумуассисаҳовануқтаҳоисавдоюмарказҳоихизматрасониимаишииноҳияҳоиИсмоилиСомонӣ, Шоҳмансур, ФирдавсӣваСиноишаҳриДушанбебоФармоишираисиКумитааз 8 майисоли 2012, №23 гурӯҳикоримуштаракбонамояндагӣазКумитаизабонваистилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, ПрокуратураигенералииҶумҳурииТоҷикистон, КумитаиандозиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, ХадамотизиддиинҳисорииназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистон, Марказимиллиииттилоотиюпатентӣ, МақомотииҷроияимаҳаллииҳокимиятидавлатӣдаршаҳриДушанбеваноҳияҳоипойтахттаъсисдодашуд. Азҷонибигурӯҳикорӣаз 10 майто 10 июнисоли 2012 зиёдааз 80 нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонӣдариртиботбамуқарраротимоддаҳои 13, 18 ва 20 ҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» мавридисанҷишқароргирифт. Чунончи (Номимуассисаҳодаршакле, кирӯзисанҷишба қайдгирифташудааст, бодарназардоштимухолифатҳобаҚонуниҶумҳурииТоҷикистон «ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон» вағалатҳоиҷойдоштаовардамешавад):

1. Тарабхонаи «ДарёиЯнцзы»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 187.
2. Марказидилерӣ,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 185.
3. Интернет-кафе «Қутбнамо», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
4. Қаҳвахонаи «CoffeehouseJ&P», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181/6.
5. Нуқтаи интиқоли маблағ «ARZONmobile», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
6. Интернет-кафе «Северный», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
7. «Восточная шаурма», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
8. ООО «Гульноз-С», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 183.
9. Мағозаи сантехникаи туркӣ ва масолеҳи рӯзғор «КАНАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 175.
10. Кондитерский цех «Тысяча и одна ночь», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 187.
11. Маркази хизматрасонии «СИЁМА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 187.
12. Мағозаи «Фирдавс», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
13. Маркази таълимии «AVANGARD», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
14. «Срочное ФОТО», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 157.
15. Кошонаи ҳусн «Багира», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 161.
16. Дорухонаи «Эликсир», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
17. Кошонаи «Нигор», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 163.
18. ИНТЕРНЕТ КАФЕ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
19. Маркази хизматрасонӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
20. Кошонаи ҳусн «ТАМИРИС», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
21. Қаҳвахонаи интернет «KAPPA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128.
22. ҶДММ «ИОНА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
23. Кафе «ARIRANG», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
24. «СТОМАТОЛОГИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 185.
25. ҶДММ «Формула успеха», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
26. Мағозаи «МАГНОЛИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
27. «Ремонт мобильных телефонов», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
28. «Срочное ФОТО», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 106.
29. Ателье «ЗИНАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
30. «ГАСТРОНОМ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 88.
31. Чойхонаи «РОХАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 84.
32. Толори арӯсии «ЗЕБОСАНАМ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
33. Маркази савдои «ВАҲДАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
34. Мағозаи «ХАЗИНА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
35. Молҳои консилярӣ «КОМУС-Т», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 93.
36. Интернет-кафе, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 134.
37. ҶДММ «Ирсол», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
38. «3.7.2. CAFE», воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 155.
39. Мағозаи маводи сохтмонӣ «EVRO», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 175.
40. «Маркази табобати Чин», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 155.
41. Интернет-кафе «SATURNonline», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 134.
42. КВД «Маркази ҷумҳуриявии иттилоот тамоюли ҷавонон «САМТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
43. «FABERLIC», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
44. «КСЕРОКОПИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128.
45. «ФИТНЕС клуб», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 156.
46. Мағозаи «ИМПЕРИЯ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
47. Кошонаи пардаи «BLAСK&WHITЕ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
48. Фирменная аптека «ГЕДЕОН РИХТЕР», ҶДММ «МЕДИКАЛ ФАРМА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 128-13.
49. «Кантр.и», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 130.
50. Кошонаи ҳусн «PRESTIGE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 142.
51. Қасри арӯсон «Шоира - люкс», воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 91.
52. Хушкашӯй «White&dry», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
53. «Арт салон Шодмон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
54. Бытовая техника «СИНОН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 93.
55. Қаҳвахонаи Fastfood «Zenger», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
56. Мағозаи «PLAZMA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 87.
57. Маркази «ВИДЕО-ГИД», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 91.
58. Мағозаи «ЭЛЕГАНТbaby», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
59. Қаҳвахонаи «AQUABAR», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
60. Маркази ҳусн «YvesPocher», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
61. Мағозаи либос «CONSjeans», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
62. Қаҳвахонаи «Segаfredo», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
63. Маркази савдои «PRESTIGE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
64. Мағозаи «ЭЛЕГАНТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
65. Мағозаи «STAR» HomeCoollection, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
66. Кошонаи ҳусн «ФАЙЗА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
67. Мағозаи атриёти «LACITE», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
68. Мағозаи «BESSINILaBoutique», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
69. ҶДММ «VERITAS», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
70. Мағозаи «IAMDIFFERENT», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
71. Мағозаи таҷҳизоти сохтмонӣ «PETROTALL», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 96.
72. Маркази Лоиҳаи пешгирии СПИД, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
73. Маркази хизматрасонии «ПОРТ САИД», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 114.
74. Мағозаи «Кайнак», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
75. VipClub «ORASH»,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 84.
76. Қаҳвахонаи «КРИСТАЛЛ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 95.
77. Магазин «ЕВА»,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 70.
78. Қаҳвахонаи «20-солагии Истиқлолият, воқеъ дар» кӯчаи Саид Носир 45.
79. Маркази интернет «WEB», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 167.
80. Олами гулҳо «Ясмина», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 89.
81. Ташкилоти ҷамъиятии «Насли ҷавони Тоҷикистон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 112.
82. Маркази савдо «Millenium», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 181.
83. KabulGallery Кобул «Галлерея», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 89.

Дар ҷараёни санҷиш дар 66 муассиса мухолифатҳои ҷойдошта ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бартараф гардид. Ба 19 муассисае, ки номгузорӣ ва маводи иттилоотии онҳо бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Ҳамчунин, дар давоми санҷиш Кумита барои ин муассисаҳо номҳои зебою хушоҳангро низ тавсия намуд.

Санадҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дар иртибот ба қаҳвахонаҳои «3.7.2. CAFE», марказҳои хизматрасонии «FABERLIC», «КАНТРИ», муассисаи «Хушкашӯй» ва мағозаи гулфурӯшии «ЯСМИНА» ба Прокуратураи шаҳри Душанбе ва Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ барои ирсол намудан ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе пешниҳод карда шудааст.

Дар асоси Нақшаи чорабиниҳо оид ба иҷрои дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон, ки 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон баён гардидаанд ва мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 9 ноябри соли 2012, №65 «Дар бораи таъсиси гурӯҳи корӣ барои санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ноҳияҳои Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе» вазъи иҷрои қонун аз 13 то 30 ноябри соли 2012 дар ноҳияҳои мазкур мавриди санҷиш қарор дода шуд. Ин даври санҷиш зиёда аз 80 муассисаро фаро гирифт. Чунончи(Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешавад):

1. Олами гулҳо «Гулдастаи Роксалана», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
2. Мағозаи «terra», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
3. Фурӯшгоҳи рангҳо «TIKKURILA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
4. Мағозаи машрубот «TEQULAsunrseluorshop», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
5. Олами техника, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 79.
6. Продажа мобильных телефонов, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 81.
7. Мағозаи «Шаҳзодаи форс», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 81.
8. Тарабхонаи Salaam Namaste, The Fragrance of India,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 81.
9. Мағозаи «Эмир»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
10. Марказихизматрасонии «Алооо-express»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
11. Идораибукмекерӣ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 79.
12. Мағозаилибосҳоимардонавапойафзол «КАШМИР»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 55/1.
13. O! DIAMOND,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 55/1.
14. ГУЛҲО «Жасмин»,воқеъдархиёбониРӯдакӣ 37.
15. Арабскаяшаурма, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 37.
16. Кафе «Жасмин», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 37.
17. Таъмири телефонҳои мобилӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
18. Таъмири телефонҳои мобилӣ - Салон сотовой связи «ВООМ», воқеъдар кӯчаи Бухоро 37.
19. Нуқтаи мубодилаи асъор, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
20. Майкада TheWineShop, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
21. Идораи букмекерӣ IRSOL, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
22. Олами атриёт «Лиза», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
23. Кафе «Сан-Тропе», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 35.
24. Продуктовый магазин Biskrem, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 35.
25. Дӯкони хӯрокворӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
26. РАХШ идораи букмекерӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
27. Ошхонаи миллӣ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
28. Қаҳвахонаи МУ–МУ, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
29. Қаҳвахонаи ЧИПОЛИНО, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
30. ҶДММ «ФАРМИКО», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
31. Мағозаи атриёт «АРОМАТ», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
32. Маркази интернетии «ШАҲЗОДА», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 37.
33. Кошонаи ҳусн «ИМИДЖ», воқеъ дар кӯчаи Ш. Ҳусейнзода 18-5.
34. Мағозаи молҳои рӯзгор «Новая жизнь», воқеъ дар кӯчаи

Истаравшан 15.

35. Ширкати сайёҳии «Вояж Тоҷикистон», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
36. Тарабхонаи Шанхай, воқеъ дар кӯчаи Ш. Ҳусейнзода 12.
37. Мағозаи фурӯши либосҳои кӯдакона «БЕЙБИ-БУМ», воқеъ дар

кӯчаи Ш.Ҳусейнзода 25-1.

38. Кошонаи ҳусн ва меҳмонхонаи «SAAF», воқеъ дар кӯчаи

Ш.Ҳусейнзода 1.

39. ҶДММ TRANSAVIA, воқеъ дар кӯчаи Раҷабавҳо 11-26.
40. Маркази хизматрасонии «КопиЦентр-Политех», воқеъ дар кӯчаи Раҷабовҳо 13.
41. Кошонаи ҳусн «КАМЕЛИЯ», воқеъ дар кӯчаи Шевченко 44.
42. Тарабхонаи «AS-SHAM», воқеъ дар кӯчаи Раҷабовҳо 11.
43. Мағозаи «Шохона» ва Маркази хизматрасонӣ, воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 13.
44. Тарабхонаи «АШОКА», воқеъ дар кӯчаи Шевченко11.
45. Мағозаи хӯрокворӣ, воқеъ дар кӯчаи Шевченко 11.
46. Мағозаи фурӯши компютерҳо «ULTRA», воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 6.
47. Кошонаи ҳусн «BLACK», воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 17.
48. ҶДММ «Zebrapoligraphu», воқеъ дар кӯчаи академик Раҷабовҳо 17.
49. Табака цыплята, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
50. Мағозаи либос «Brioni», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
51. Мағозаи «diva», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
52. Мағозаи «CLASSIC», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
53. Маркази интернет «WwW», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32-32.
54. Дизайн-студияи «ЛОГО-Сервис», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32-31.
55. Каҳвахона РАНДЕВУ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад 6/2.
56. Мағозаи фурӯши компютерҳо «айКом», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
57. Мағозаи фурӯши пойафзол, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
58. Таъмири телефонҳои мобилӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
59. Мағозаи Модная точка, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 22.
60. Ошхонаи миллии ШОҲ, воқеъ дар хиёбони Хусрави Деҳлавӣ 5.
61. Мағозаи CLIMBER, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
62. Дорухонаи «ЭЛИКСИР», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
63. Мағозаи бадеъи МОДИЛЬЯНИ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад 4 а.
64. Нуқтаи хизматрасонии КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 15/1.
65. Мағозаи Косметикаи белорусӣ, воқеъ дар кӯчаи Айнӣ 29/9.
66. Мағозаи либос MELAVitca, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
67. Қаҳвахонаи «DÖNER», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 1/31.
68. Мағозаи АТИҚАФУРӮШӢ, воқеъ дар хиёбони Рудакӣ 37.
69. Мағозаи либоси кӯдакона «Ҳабиби», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
70. Мағозаи БАЗИС-Д, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
71. Нуқтаи тиҷорат Пираҳан, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
72. ҶДММ «Хронос», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
73. БИСТРО ИРАМ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
74. Мағозаи GLADRAGS, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 32.
75. ФОТО, воқеъ дар кӯчаи А. Дониш 5.
76. Маркази хизматрасонии faberlic, воқеъ дар кӯчаи Аҳмади Дониш 5.
77. Нуқтаи фурӯши симкортҳо, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
78. Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 30.
79. МАРКАЗИ САВДО Evropa. TJ, воқеъ дар кӯчаи Аҳмади Дониш 19.
80. Каҳвахона GEORGIACAFЕ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 35.
81. Мағозаи либосҳои занона BOUTIQUE, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 9.
82. Ателье «ПРОСТО МАРИЯ», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 37.
83. ХИМЧИСТКА Хушкашӯй, воқеъ дар кӯчаи Ш.Ҳусейнзода 18.

Дар ҷараёни санҷиш дар 22 муассиса мухолифатҳои ҷойдошта ба муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бартараф гардид. Ба 63 муассисае, ки номгузорӣ ва маводи иттилоотии онҳо бар хилофи муқаррароти Қонуни ҶумҳурииТоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки теъдоди зиёди навиштаҷоти ғалат ва лавҳаи номҳои ғайримиллии муассисаҳо бо сарфи маблағи зиёд таҳия ва насб гардидаанд. Дар ҷараёни бақайдгирии ин муассисаҳо ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби мақомоти дахлдор таваҷҷӯҳ дода нашудааст. Табиист, ки ин омил боиси ба миён омадани мушкилоти зиёд ҳангоми бартараф намудани қонунвайронкуниҳо мегардад.

Қобили тазаккур аст, дар давраи ҳисоботӣ кормандони Кумита дар 85 муассисае, ки барои бартараф намудани мухолифатҳои ҷойдошта ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» муҳлат дода шуда буд, санҷиши такрорӣ гузарониданд.

Мутобиқи муқаррароти қисми 6 моддаи 3 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ҳангоми истифодаи забони давлатӣ риояи муқаррароти қоидаҳои имлои забони адабӣ ҳатмӣ мебошад. Ҳамчунин, қисмҳои 1 ва 2 моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» талаб менамояд, ки номгузории муассисаҳо, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, ба забони давлатӣ сурат гирад ва ҳамаи лавҳаю овезаҳо дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба забони давлатӣ навишта шаванд. Вобаста ба ин масъала, Кумита аз Ширкати саҳомии холдингии «Барқи тоҷик», Ширкати саҳомии «Тоҷиксодиротбонк», Ҷамъияти саҳомии пӯшидаи «Аввалин бонки молиявии хурд» ва Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Созидание» бартараф намудани мухолифатҳои ҷойдоштаро ба қисми 6 моддаи 3 ва қисмҳои 1, 2 моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба навиштаҷоти ин муассисаҳо тақозо намуд. Дар натиҷа, навиштаҷоти Ширкати саҳомии холдингии «Барқи тоҷик» ва «Аввалин бонки молиявии хурд» ба талаботи моддаҳои 3 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуданд. Масъалаи мазкур дар Ширкати саҳомии «Тоҷиксодиротбонк» ва Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Созидание» мавриди баррасӣ қарор дорад.

Ҳамчунин, дар ҳамин давра аз ҷониби кормандони Кумита вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 14 сентябри соли 2012, №51 дар ноҳияҳои Нуробод ва Рашт мавриди санҷиш қарор гирифт. Дар ҷараёни санҷиш ба масъулони мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ дар ноҳияҳои мазкур ва роҳбарони ташкилоту муассисаҳо барои беҳбудӣ бахшидан дар татбиқи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тавсияҳои мушаххас дода шуд.

Барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои шахсони воқеӣ ба андозаи аз понздаҳ то бист, барои шахсони мансабдор аз сӣ то чил нишондиҳанда барои ҳисобҳо ҷарима муайян карда шудааст.

Кумита дар соли 2012 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар 195 ташкилоту муассисаи ҳудуди шаҳри Душанбе мавриди cанҷиш қарор дод ва ба муассисаҳое, ки иҷрои Қонуни мазкурро таъмин нанамудаанд, баҳри бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуда буд.

Дар робита ба ин масъала моҳҳои апрел ва декабри соли 2013 санҷишҳои такрории гурӯҳи кории Кумита оид ба иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар иртибот ба номгузории ташкилоту муассисаҳо ва таҳияи лавҳаю овезаҳои нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии ноҳияҳои Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе баргузор гардида, муассисаҳое, ки барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат гирифта буданд, мавриди санҷиш қарор гирифтанд.

Бо дахолати Кумита номи теъдоди зиёди ташкилоту муассисаҳо ба номҳои хушоҳанги тоҷикӣ, ба мисли «Королева» ба «Бону», «Аlara» ба«Гулдаста», «Одевашка» ба «Амина», «Олами гӯшт» ба «Мағозаи гӯштфурӯшӣ», «Бистро шарқӣ» ба «Қаҳвахонаи шарқӣ», «FUJIFILM» ба «Фуҷифилм», «FOR MEN» ба «Молҳои мардона», «Chicken» ба «Чӯҷаҳо», «Ласточка» ба «Парасту», «7 континент» ба «Қитъаи 7», «BRIONI» ба «Пироҳан», «Продажа компьютеров» ба «Мағозаи фурӯши компютерҳо», «Магазин компьютерных игр» ба «Мағозаи бозиҳои компютерӣ», «Книжный магазин» ба «Мағозаи китобфурӯшӣ», «EXCHANGE OFFICE» ба «Нуқтаи мубодилаи асъор», «Қаҳвахонаи «КАРРА» ба «Қаҳвахонаи «Сабрина», «Ясмина» ба «Ёсуман», олами гулҳо «Жасмин» ба олами гулҳои «Ёсуман», кафе «Жасмин» ба қаҳвахонаи «Ёсуман», «Лиза» ба «Лола», «ЧИПОЛИНО» ба «Эркинҷон», «Ателье «Просто Мария» ба «Коргоҳи дӯзандагии «Сайёра», «Новая жизнь» ба «Ҳаёти навин» ва ғ. иваз гардиданд ва ҳамчунин маводи иттилоотӣ барои шаҳрвандон ба забони давлатӣ пешниҳод карда шуд. Маводи иттилоотии мағозаҳои «Му-му» ва «Шоҳона», тарабхонаи «Шанхай», мағозаи фурӯши пойафзол, косметикаи белорусӣ, нуқтаҳои фурӯши симкортҳо тибқи моддаҳои 13 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба забони давлатӣ пешниҳод гардид.

Кормандони Кумита дар ҳамкорӣ бо гурӯҳи кории назди Вазорати тандурустӣ аз 17 то 29 апрели соли 2013 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30 июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016»-ро дар муассисаҳои тандурустии мавриди санҷиш қарор доданд:

1. Академияи илмҳои тиб.

2. Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон.

3. Донишкадаи такмили ихтисоси баъдидипломии

кормандони тибби Тоҷикистон.

4. Пажӯҳишгоҳи гастроэнтерология.

5. Пажӯҳишгоҳи тадқиқотии акушерӣ, гинекологӣ ва перинотологии Тоҷикистон.

6. Пажӯҳишгоҳи илмию клиникии стоматология ва ҷарроҳии ҷоғу рӯй.

7. Коллеҷи тиббии ҷумҳуриявӣ.

8. Маркази миллии тиббии Ҷумҳурии Тоҷикистон.

9. Маркази тиббии шаҳрӣ.

10. Маркази миллии ташхис.

11. Маркази саломатии шаҳрӣ.

12. Маркази саломатии шаҳрии №1.

13. Маркази саломатии шаҳрии №4.

14. Маркази саломатии шаҳрии №6.

15. Маркази саломатии шаҳрии №7.

16. Маркази саломатии шаҳрии №12.

17. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои касбӣ.

18. Маркази миллии илмии пайвандсозии узв ва бофтаҳои инсон.

19. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои чашм.

20. Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории СПИД.

21. Маркази ҷумҳуриявии клиникии бемориҳои пӯст ва узвҳои таносул.

22. Маркази ҷумҳуриявии тарзи ҳаёти солим.

23. Маркази ҷумҳуриявии мубориза бо бемориҳои тропикӣ.

24. Маркази ҷумҳуриявии клиникии наркологии ба номи профессор М.Ғ. Ғуломов.

25. Маркази ҷумҳуриявии худмаблағгузории бемориҳои сутунмӯҳра.

26. Маркази ҷумҳуриявии илмии саратоншиносӣ.

27. Маркази ҷумҳуриявии клиникии «Урология».

28. Маркази ҷумҳуриявии мубориза бар зидди бемориҳои сил.

29. Маркази ҷумҳуриявии кори ҳамширагӣ.

30. Маркази шаҳрии илмии эҳё ва детоксикатсия.

31. Беморхонаи клиникии шаҳрии №5 ба номи академик К.Т. Тоҷиев.

Санҷиш муайян намуд, ки дар муассисаҳои зертобеи Вазорати тандурустӣ вазъи иҷрои Қонун дар сатҳи зарурӣ нест. Давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ, ки барои кормандони соҳа хеле муҳим аст, ташкил карда нашудааст. Дар ҳуҷҷатгузорӣ ғалатҳои имлоӣ дида мешавад. То ҳанӯз ҳам дар баъзе аз муассисаҳои тандурустӣ қисме аз бланкҳои коргузорӣ ба забони русӣ истифода мегардад. Масъалаи мазкур санаи 4 июни соли 2013 дар ҷаласаи васеи Ҳайати мушовараи Вазорати тандурустӣ мавриди баррасӣ қарор дода шуд ва тибқи қарори ҷаласа ба роҳбарони муассисаҳои зертобеи Вазорат барои бартараф намудани камбудиҳо дастуру супоришҳои мушаххас дода шуд.

Кумита баррасии натиҷаи фаъолияти массисаҳои тандурустиро дар самти бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта аз тариқи санҷишҳои такрорӣ ба нақша гирифтааст.

Инчунин гурӯҳи кории Кумита аз 11 июн то 29 июни соли 2013 оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 дар шаҳрҳои Хуҷанд, Қайроққум ва ноҳияи Ҷаббор Расулови вилояти Суғд санҷиш гузаронид.

Дар ҷараёни санҷиш муқаррар гардид, ки аксар вақт дар таҳияи лавҳаю овезаҳо муқаррароти моддаҳои 13 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» риоя намегардад. Чунончи, дар шаҳрҳо ва ноҳияи номбурда лавҳаю навиштаҷот ва номи ташкилоту муассисаҳо дар рӯзи санҷиш дар шакли зер ба қайд гирифта шуд:

Шаҳри Хуҷанд

1. СЕРЕБРО.

2. предоставляет АВИАБИЛЕТ В КРЕДИТ!.

3. ҶДММ ТКХ Хубҷамъ-ООО МЗО «Хубҷамъ».

4. АТЕЛЬЕ Aziz&Co.

5. РЕСТОРАН ОМАР ХАЙЯМ.

7. Дорухона АВИЦЕННА №5 АПТЕКА.

8 НУҚТАИ МУБОДИЛАИ ИВАЗИ АСЪОР «КАПИТАЛ ПЛЮС».

9. Импулс серебро.

10. CAFE ISTANBUL.

11. TOMIS СТРОИТЕЛЬНЫЕ И ОТДЕЛОЧНЫЕ МАТЕРИАЛЫ.

12. ГОСТЕХОСМОТР.

13. FIDAN Bona либосҳои занона постельное белье и

полотенца.

14. АZIZA.

15. OXUS.

16. PULATOV' S SCHOOL KHUJAND.

17. GOETHE GYMNASIN.

18. БӮВОҶОН.

19. МУҲАӢЁ.

20. ҚУЯНБИРЁН.

Шаҳри Қайроққум

1. ҶДММ «МИН».

2. Чойхонаи ПОПЛАВОК.

4. Дамский салон.

5. АДРАСМАНСКИЙ ГОРНО-ОБОГАТИТЕЛЬНЫЙ

КОМБИНАТ.

6. Комплекси «СОҲИЛ».

7. КОШОНАИ ХУСН Шукрона.

8. ҶДММ «ШАРҚ ОЙЛ»

Ноҳияи Ҷаббор Расулов

1. Сехи дӯзандагии Хуршида.

2. Раҳимий.

3. Ромашка.

4. Ошхонаи миллии Хумо.

5. Меҳнат фахрийси Абдуманнон Қодиров номли кӯча.

6. Фотолаборотория - рухсатсиз кирманг.

Ҳамчунин, муайян гардид, ки номҳои зиёди ташкилоту муассисаҳо бар хилофи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андози шаҳри Хуҷанд ба қайд гирифта шудаанд. Мисол:

1. ҶДММ «Нектранс».
2. ҶДММ «Абдулаким».
3. ҶДММ «Нуркабел».
4. ҶДММ «ИЛНУР».
5. ҶДММ «САЛОМ ПЛЮС».
6. ҶДММ «ШМФ».
7. ҶДММ «ОРТЕКС».
8. ҶДММ «ҶАВОНИ И».
9. ҶДММ «АРАЛ АВТО».
10. ҶДММ «НАСУЛЛО».
11. ҶДММ «ТТМ».
12. ҶДММ «АНСИТУ».
13. ММ «КЕДР».

Санҷиш муқаррар намуд, ки бланки мактуб ва матни муҳру тамғаҳои бархе аз ташкилоту муассисаҳо ба ду забон таҳия шудаанд. Дар таҳияи баъзе аз санадҳо то ҳанӯз аз ҳуруфи тоҷикии компютерӣ истифода бурда намешавад, гарчанде компютерҳои муассисаҳо бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин гардидаанд.

Дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳру ноҳияҳои мазкур давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ ва омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ташкил карда нашудааст.

Дар ноҳияи Ҷаббор Расулов зарурияти таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ барои ақаллиятҳои миллӣ баръало мушоҳида мешавад.

Аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита барои татбиқи самараноки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта ба масъулини шаҳрҳои Хуҷанд, Қайроққум ва ноҳияи Ҷаббор Расулов дар ҷараёни санҷиш тавсияҳои мушаххас пешниҳод гардид. Ҳамзамон, бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта аз масъулини мақомоти мазкур назорати мунтазам ва ҷиддиро тақозо менамояд.

Барои риояи талаботи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар номгузории ташкилоту муассисаҳо тавсия дода шуд, ки намояндаи шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андоз ба ҳайати Комиссияҳо оид ба татбиқи қонуни мазкур ворид карда шавад.

Фаъолияти Комиссия оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуров нисбатан хуб ба роҳ монда шудааст.

Дар баробари ин барои назорати пайгиронаи татбиқи Қонуни мазкур Кумита баргузории санҷишҳои такрориро дар вилоят зарур мешуморад.

Соли 2013 дар ҳамкорӣ бо Прокуратураи ноҳияиИсмоилиСомонӣ вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4 октябри соли 2011, №458 «Дар бораи тасдиқи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияиИсмоилиСомонӣ, қисми мустақили 3-юмиҳарбикунонидашудаиХадамотидавлатииоташнишонииноҳияиИсмоилиСомонӣ, Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологии ноҳияиИсмоилиСомонӣ, шуъбаи маорифи ноҳияиИсмоилиСомонӣ, инчунин, 23 муассисаисавдовамарказҳоихизматрасонииҳудудиноҳиямавридисанҷишқарордодашуд. Санҷиш муқаррар намуд, ки татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ин ноҳияи пойтахт суст ба роҳ монда шудааст.

Аз ин рӯ, гурӯҳикорӣ дар иртибот ба лавҳаюовезаҳованомгузории муассисаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонӣ 12 санади огоҳӣ тартибдод, ки мутобиқи онбароибартарафнамудани камбудиҳомуҳлатмуқарраргардидааст.

Санадҳои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ дар иртибот ба қисми мустақили 3-юмиҳарбикунонидашудаиХадамотидавлатииоташнишонииноҳияиИсмоилиСомонӣ, Маркази назорати давлатии санитарию эпидемиологии ноҳияиИсмоилиСомонӣ ва Шуъбаи маорифи ноҳияиИсмоилиСомонӣ ба Прокуратураи шаҳри Душанбе ва Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ барои ирсол намудан ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе пешниҳод карда шудааст.

Айни замон бар асоси тавсияҳои гурӯҳикорӣ номгузорииКошонаиҳусн«МАЛИНА» ба«МАЛИКА» иваз карда шуда, навиштаҷоти номи Тарабхонаи «JAMOL» ба «ҶАМОЛ» баргардон шуд. Ғизономаи тарабхонаи «ҶАМОЛ» ва қаҳвахонаи«Питсерия» ба забони давлатӣ тарҷумавапешниҳодгардид.

Дар соли 2013 Кумита дар 266 ташкилоту муассиса оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» санҷиш гузаронид, ки нисбат ба соли 2012 73 адад зиёд аст.

Дар соли 2013 ном ва маводи иттилоотии 130 ташкилоту муассиса ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ гардонида шуд, ки нисбат ба соли 2012 25 адад зиёд аст.

Қобили қайд аст,ки мақомоти прокуратураи ҷумҳурӣ аз натиҷаи санҷиш баҳри бартараф кардани камбудию қонунвайронкуниҳои дар самти татбиқи Қонуни мазкур ошкоршуда ва сабабу шароитҳои ба содиршавии онҳо мусоидаткарда 126 амр ва 44 пешниҳодро ба тасвиб расонид ва 117 нафар ба ҷавобгарии интизомӣ кашида шуда, нисбати 66 ашхос парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ оғоз намуд.

Инчунин, гурӯҳи кории Кумита аз 20 то 30 декабри соли 2013 оид ба вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016 дар ноҳияҳои Қубодиён ва Шаҳритузи вилояти Хатлон санҷиш гузаронид.

Дар ҷараёни санҷиш муқаррар гардид, ки аксар вақт дар таҳияи лавҳаю овезаҳо муқаррароти моддаҳои 13 ва 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» риоя намегардад. Чунончи дар ноҳияҳои номбурда лавҳаю навиштаҷот ва номи ташкилоту муассисаҳо дар рӯзи санҷиш дар шакли зер ба қайд гирифта шуд:

Ноҳияи Қубодиён

1. ҶДММ АЛТЕРНАТИЯ ТҶ.
2. ВУЛКАНИЗАЦИЯ.
3. БАЛАНСИРОВКА.
4. Мелкий ремонт.
5. Замен масло.
6. СТОЯНКА.
7. АВИАКАССА.
8. ЭЛЕКТРОНАЯ ПОЧТА
9. СКАНЕР.
10. СРОЧНОЕ ФОТО.
11. ALOOO express.
12. QУБОД-ПЛАСТ.

Ноҳияи Шаҳритуз

1. Суратгирхонаи Умедчон
2. Мағозаи фуруши атриётӣ ШАХНОЗА
3. Кошонаи Мукарама
4. Мағозаи хӯроквории САХИ
5. Свадебный салон ГӮЗАЛ
6. BOSH ҚИСМҲОИ ЭҲТИЁТӢ BOSH
7. СУРАТГИРХОНА АЗИЯ
8. СУРАТИ ФАВРӢ
9. ВУЛКАНИЗАТСИЯ Балансировка
10. ТОЛОРИ АРУСИИ СЕВИНЧ
11. Ҷ.Д.М.М Сино-Авицена
12. Боғи фарҳанги фароғатии ба номи Худойназаров.
13. Фаъолияти тибби хусусӣ табобати бемориҳои занона ва ташхиси

фарсафтӣ дар шароити дармонгоҳи ҳуҷраи ташхисию машваратӣ.

14. Ошхонаи миллӣ (Қрутоб, Шашлык, Окорачка, Пелмен, тухум…).
15. Нсхабардори (…Чехоли телфонхо, заядник, наушник.
16. Даъватномахо барои туй ва маракахо, маводхои конселяри).
17. Ламинация телефон Сабти мусиқӣ.
18. Суратгирхонаи табассум (Сурати фаври дар 5 дакика).
19. Ошхона Ҷамъияти матлуботи ноҳияи Шаҳритус.
20. МХ Осиёи ордӣ.

Ҳамчунин, муайян гардид, ки номҳои зиёди ташкилоту муассисаҳо бар хилофи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андози ноҳияи Қубодиён ба қайд гирифта шудаанд. Мисол:

1. ҶДММ БОЛОШАХР.
2. ҶДММ ҶАХОНГИР 2013.
3. ҶДММ ИЛХОМ-2013.
4. ҶДММ ЗАРИФА-2013.
5. ҶДММ БАХОР-5.
6. ҶДММ ҲОЧИ ДАВЛАТ.
7. ҶДММ ХАФИЗИ.
8. ҶДММ ҲОЧИ МУКИМ.
9. ҶДММ ТОЧИР-2013.
10. ҶДММ БЕХРУЗИ КАМОЛ.
11. КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ХУЧАМАТ.
12. КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ТАГОЙЗОД.
13. КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ЭШОНИ АБДУХОЛИК.
14. КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ЧУРА АКА ҶУМАЕВ.
15. КООПЕРАТИВИ ИСТЕҲСОЛИИ ХОЧИ НАСИМА.

Ҷамъиятҳои дорои масъулияташ маҳдуд ва хоҷагиҳои

деҳқони дар ноҳияи Шаҳритуз

1. КОРХОНАИ ВОҲИДИ ДАВЛАТИИ МАРКАЗИ ҶАМЪОВАРИИ

ТУХМИ ДАР НОХИЯИ ШАХРИТУЗ

2. ҶДММ ШАХРИЁР
3. ҶДММ ҲОҶИ АБДУРАҲмон
4. ҶДММ ЧОЙХОНАИ МУМИН

Аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита барои татбиқи самараноки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта ба масъулин дар ҷараёни санҷиш тавсияҳои мушаххас пешниҳод намуд.

Барои риояи талаботи моддаи 18 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар номгузории ташкилоту муассисаҳо тавсия дода шуд, ки намояндаи шуъбаи бақайдгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфиродии нозироти андоз бо Комиссияи мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ оид ба татбиқи Қонуни мазкур ҳамкорӣ намояд.

Дар таҳияи баъзе аз санадҳо то ҳанӯз аз ҳуруфи тоҷикии компютерӣ истифода бурда намешавад, гарчанде компютерҳои муассисаҳо бо ҳуруфи тоҷикӣ таъмин гардидаанд.

Дар мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои мазкур давраҳои бозомӯзии забони давлатӣ ва омӯзиши «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ташкил карда нашудааст.

Дар ноҳияҳои мазкур зарурияти таъсиси марказҳои омӯзиши забони давлатӣ барои ақаллиятҳои миллӣ баръало мушоҳида мешавад.

Аз ҷониби гурӯҳи кории Кумита барои татбиқи самараноки Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва бартараф намудани камбудиҳои ҷойдошта ба масъулин ноҳияҳои Қубодиён ва Шаҳритуз дар ҷараёни санҷиш тавсияҳои мушаххас пешниҳод гардид.

Мутобиқи маълумоти Шӯрои адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар соли 2013 барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 69 парванда баррасӣ карда шуда, нисбати 5 нафар огоҳӣ ва нисбати 64 нафар ҷарима таъин гардидааст. Аз маблағи умумии ҷаримаҳои таъин шуда то имрӯз 37 600 сомонӣ ба буҷети ҷумҳуриявӣ пардохт карда шудааст.

Яке аз омилҳои солиёни зиёд ғалат таҳия гардидани матни лавҳаю овезаҳо, навиштаҷоти мағозаю тарабхона ва марказҳои хизматрасонӣ танзим нагардидани фаъолияти Агентиҳои рекламавӣ ҷиҳати риояи талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ба шумор меравад. Санҷишҳои Кумита муқаррар сохт, ки дар аксарияти тарабхонаю мағозаҳо ва нуқтаҳои хизматрасонӣ ғизонома, нархномаю номгӯи мавод ва хизматрасонӣ хилофи меъёрҳои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» тартиб дода шудааст. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки теъдоди зиёди навиштаҷоти ғалат ва лавҳаи номҳои ғайримиллии муассисаҳо бо сарфи маблағи зиёд таҳия ва насб гардидаанд. Дар ҷараёни бақайдгирии ин муассисаҳо ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» аз ҷониби мақомоти дахлдор таваҷҷуҳ дода нашудааст. Табиист, ки ин омил боиси ба миён омадани мушкилоти зиёд ҳангоми бартараф намудани қонунвайронкуниҳо мегардад.

Санҷиш ва омӯзиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқи Низомнома яке аз самтҳои асосии фаъолияти Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маҳсуб мешавад.

Дар соли 2014 бо Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 25 феврали соли 2014, №15 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишии новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе гурӯҳи кории муштарак бо намояндагӣ аз Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ аз 10 апрел то 11 июни соли равон зиёда аз 231 адад ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ дар ҳудуди ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ ва Шоҳмансури шаҳри Душанбе дар иртибот ба муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Чунончи (Номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзҳои санҷиш ба қайд гирифта шудаанд, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):

Ноҳияи Синои шаҳри Душанбе:

1. Минимаркет ФУРУҒ Маркази савдо – Олами кудакон, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 70.
2. Мағозаи РЕТЕК, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 186.
3. ОзмоишгоҳиДиагностики - DIAMED labaratori, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 59а.
4. Мағозаи SERGE, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
5. Мағозаи SН. FAУZ and Kо, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61-1.
6. Мағозаи кӯдакона BABYSHOP, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
7. ҶДММ Элита – Стомотология, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 68.
8. ООО Насим и Ко. “Моя семья – Оилаи ман,” воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 70.
9. Мағозаи МИНИ Элита МАРКЕТ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 70.
10. Тарабхонаи Ғ1, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
11. Маркази интернети PAYVAND, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
12. Мағозаи техника SAMSUNG, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
13. Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
14. Маркази интернетӣ АВАНГАРД, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
15. Маркази интернет RINGOBET, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
16. Таъмири телефонҳо «Мобилька-82», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
17. Мағозаи САНОВБАР, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 198.
18. Кошонаи ҳусн Хюррем, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85/1.
19. Кошонаи ҳусн Изумруд, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
20. Мағозаи АВОМА, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 98.
21. Дорухонаи Ромашка, воқеъ дар х. Нусратулло Махсум 5.
22. Тарабхонаи Шахриёр, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 7.
23. Кошонаи ҳусн ЕВРОСТИЛЬ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
24. Кошонаи ҳусн Шаноз, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
25. Толори мебели Белорус-Руссия х. Нусратулло Махсум 73/3.
26. Маркази интернет SATURN, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85/1.
27. Мағозаи KIDS, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
28. Тарабхонаи BЕLLUCCI, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 77/5а.
29. Мағозаи №227-Lady М, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
30. Мағозаи NЕV YORK, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
31. Мағозаи AREZZО, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
32. Кошонаи ҳусн INFINIТI, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
33. Ширкати сайёҳии СКАЙ Тур,воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
34. Мағозаи Салон света, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
35. Магазин мужской одежды PARIS, воқеъ дар к. Шамсӣ-23.
36. Дӯкони ЯХМОБ – Коктейль, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-72/9.
37. Маркази интернетии NETCITI, воқеъ дар х. Борбад 127/2.
38. АТЕЛЬЕ, воқеъ дар хиёбони Борбад 133.
39. Мағозаи АСБОБҲОИ РӮЗҒОР, воқеъ дар х. Борбад 161.
40. Мағозаи РАКСАНА, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
41. Маркази хизатрасонии Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
42. Мағозаи САИД–Текстиль őzdilek, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ-23.
43. Дорухонаи Меркурий plus, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
44. Мағозаи Симбод, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор.
45. Кошонаи ҳусн Александрия, воқеъ дар к. Яккачинор 144/1.
46. Кошонаи ҳусн Аимма, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
47. Зоомагазин ALLIGATOR, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
48. Мағозаи faberlic воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
49. Кошонаи хусн Шахло, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
50. Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
51. Тарабхонаи Кабоб House, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1
52. Муассисаи давлатии «Боғи ҳайвонот», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 26.
53. «Боғи ҷавонон», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 14.
54. Саломатии сибири, воқеъ дар кӯчаи Деҳи боло 186.
55. Мағозаи молҳои рӯзғор, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 30.
56. Мағозаи хӯрокворӣ «Мухаммадҷон», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 30.
57. Дӯкони рӯзномафурӯшӣ, воқеъ дар гузаргоҳи зеризаминии Деҳи боло 187.
58. Ошхонаи бардами, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 57.
59. Мағозаи «Хонаи тоза», воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ 57.
60. Дорухонаи ҶДММ «Гулмухаммад» Пульс, воқеъ дар хиёбони Исмоили сомонӣ 55.
61. ҶДММ «Галина» фитнес-клуб, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
62. Мағозаи Умеда, воқеъ дар хиёбони Нсратулло Махсум 61/1.
63. Мағозаи либосҳои мардона, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
64. ҶДММ Элита Стомотология, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 68-38.
65. Ремонт ювелирных изделый Заргар, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 72/1.
66. Олами китоб ва молҳои конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
67. Мағозаи Малайзия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
68. Мағозаи асбобҳои рӯзгор, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 71/1.
69. Шаурма по арабскӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
70. Мағозаи детский мебель, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61.
71. Мағозаи гулфурӯшӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
72. Толори мебели Белорус-Руссия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
73. Дукони Мясо- гушт, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
74. ҶДММ Маркази тарҷумонии «Баён», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум.
75. Ашёи конселярӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
76. Таъмири телефонҳо, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
77. Марказӣ хизматрасонӣ Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
78. Срочное фото +маркази иртернетӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
79. Марказӣ интернети Озод, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
80. Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
81. Суратгирхона AZOT, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
82. Кошонаи хусн «Омина», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 75.
83. Марказӣ савдои Сифат, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 126.
84. Толори мебел ROYAL - дар бинои тарабхонаи Гулдаста, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум.
85. Мағозаи Декор, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 61/1.
86. КВД Почтаи тоҷик Ксерокопия, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 98.
87. Қурутобхонаи «Орзу», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 89/1.
88. Мағозаи хӯрокворӣ, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73/3.
89. Ксерокопия Ламинация, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 95/1.
90. Тарабхонаи «Шахриёр». Воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 7.
91. Срочное фото, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 73.
92. Рахш букмекерская контора, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 5/1.
93. Агенство по недвижмости воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 85.
94. Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 26 .
95. Ремонт обуви, воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
96. Дорухона «Мадад», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум 83/1.
97. Кафе Камила, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 32.
98. Свежее пиво, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 26.
99. Кошонаи ҳусн Нозанин, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 28.
100. Маҷмааи савдо ва тиҷорати «Саодат», воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
101. Мағозаи №255, воқеъ дар Маҷмааи Саодат, кӯчаи Шамсӣ 23.
102. Мағозаи №262, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
103. Мағозаи №254, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
104. Мағозаи №364, воқеъ дар кӯчаи шамсӣ 23.
105. Мағозаи №217, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
106. Мағозаи №230, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
107. Мағозаи №415, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
108. Мағозаи №202, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
109. Мағозаи №345 LOUIS VUITTON, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
110. Мағозаи №353 CONS Jeans, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
111. №345 Ателье мод «Мадина», воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
112. Мағозаи №202, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
113. Мағозаи №160 1001 Майда чуйда, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
114. Маркази савдо-Супермаркет, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
115. Мағозаи Салон света, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
116. Мағозаи №358 Магазин мужской одежды PARIS, воқеъ дар кӯчаи Шамсӣ 23.
117. Мағозаи «МИР обувь», воқеъ дар хиёбони Борбад 161.
118. Мағозаи РАКСАНА, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
119. КСЕРОКОПИЯ, воқеъ дар хиёбони Борбад 165.
120. Олами сангҳо, воқеъ дар кӯчаи Бобоҷон Ғафуров 36.
121. ҶДММ АRSHAD Истеҳсоли дару тирезаҳои пластикӣ, воқеъ дар

кӯчаи Ҷаббор Расулов 41/1.

122. Мағозаи Изогам «Лайе Сазан» Шарг, воқеъ дар кӯчаи Ҷаббор Расулов 11.
123. Мағозаи масолеҳи сохтмонӣ ПАЙМОН, воқеъ дар кӯчаи Ҷаббор Расулов 11.
124. Мағозаи Бурхон, воқеъ даркӯчаи Асадулло Ғуломов 18 а.
125. Маркази интернетӣ «OCEAN», воқеъ дар хиёбони Саъдии Шерозӣ 37/2-3.
126. Мағозаи «Симбод», воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 142/1 18 а.
127. Минимаркет ТАБ Р. ЕН, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 141.
128. Сервис центр VOLNA, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
129. Мағозаи конселярӣ, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
130. Дӯкони Шаурма, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
131. Мағозаи faberlic, воқеъ даркӯчаи Яккачинор 144/1.
132. Мағозаи Шоҳона, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
133. Интернет кафе Океан, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
134. Мағозаи хуроквории Сарвиноз, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
135. Кошонаи хусн Шахло, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
136. Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
137. Мағозаи гулҳо, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 146/1.
138. ПИЦЦА-PIZZA, воқеъ дар кӯчаи Яккачинор 144/1.
139. Мағозаи фурӯши либосҳои кӯдакона, воқеъ дар кӯчаи Нусратулло Махсум 198$
140. Кошонаи ҳусн «Feberlic», воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
141. Ателе «Мадина», воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10.

Номгузорӣ ва маводи иттилоотии 141 муассиса бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии 51 муассиса ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ карда шудааст.

Аз ҷумла, масъулони Маркази фарҳангӣ-фароғатии Боғи ҷавонон, Боғи ҳайвонот, Мағозаи №153 (аз Маҷмааи савдо ва тиҷоратии Саодат), лавҳаву овезаҳои худро ба талаботи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ мутобиқ намуда, номгузории як қатор муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷума ва насб гардиданд: Мағозаи Салон света (Толори чароғҳо), Мағозаи Изогам «Лайе Сазан» Шарг ба МАСОЛЕҲИ СОХТМОНӢ (Истеҳсоли Эрон), ҶДММ Гулмухаммад-Пульс ба ҶДММ Гулмуҳаммад-набз, Мағозаи детский мебель ба Олами мебели кӯдакона, Мағозаи Симбод ба Синдбод кошонаи ҳусни «Хюррем» ба «Хуррам».

Ноҳияи Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе:

1. Срочное фото, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 9.
2. Маркази тиббӣ-эстетикии «Жасмин», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 13/23.
3. Маркази омузиши забонҳо ва компютер, воқеъ дар кӯчаи Пушкин 13.
4. ҶДММ «Кони Дон», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 21а.
5. Меҳмонхонаи «Тоҷ палас», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 21 б.
6. Кафе «Славянка», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
7. Маркази омӯзиши забонҳо ва компютер ШАФАҚ, воқеъ дар кӯчаи Пушкин 13.
8. Мағозаи «Славянка», воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
9. Дорухона, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 28.
10. Маркази интернетӣ, воқеъ дар кӯчаи Шота Руставелӣ 226.
11. Қаҳвахонаи Омар Хаям, воқеъ дар кӯчаи Бухоро 78.
12. Қаҳвахонаи F-1, воқеъ дар кӯчаи Теҳрон 21.
13. Қаҳвахонаи халқӣ - PUBLIEPUB,воқеъ дар кӯчаи Бохтар 2.
14. Мағозаи либосҳои мардона «Принц», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 80.
15. Маҷмӯи солимгардонии «Бахт» дар Маркази равобити пойтахт, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 27а.
16. Ширкати сайёҳӣ «Бипар», воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
17. Белорусская косметика, воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
18. Супермаркет «Пойтахт», воқеъ дар к. Мирзо Турсунзода 45.
19. Кошонаи ҳусн «Каприз Афродиты», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 45.
20. Агентии тарҷумонии «Душанбе», воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 45.
21. Тарабхонаи Қишлоқ, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 59.
22. Кахвахона Asti, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
23. Ширкати сайёхи Aspendostravel, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
24. Намоишгоҳ - фурӯшгоҳ Рохи абрешим, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
25. Мир самоцветов - Файзи кӯҳсор, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
26. Марказӣ савдо «ВАТАН», воқеъ дар кӯчаи Маҳмадалӣ Қурбонов 24.
27. Тарабхонаи Роҳи абрешим, воқеъ дар кӯчаи Маҳмадалӣ Қурбонов 24.
28. Мағозаи СЛАДКИЙ МИР - Дунёи ширин, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 32.
29. Мағозаи хӯроквори «Аҳмадшоҳ», воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 34.
30. ООО «Графика-Н», воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 34.
31. Мағозаи Trend-N, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 64.
32. Мағозаи либосҳои мардона VitalliRicci, воқеъ дар х.Рӯдакӣ 66.
33. Мағозаи Элита, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
34. Мағозаи либосҳо Avesto, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
35. Мағозаи Элегант baby, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
36. Коллексияи хонагӣ Star, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 66.
37. Қаҳвахонаи Вкус *Няшка, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод 34.
38. Дорухонаи ШАБИР, воқеъ дар кӯчаи Мирзо Турсунзода 36.
39. Мағозаи JOMA, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 85.
40. AKdenizturkiye (коргоҳи қаннодӣ), воқеъ дар хиёбони

Рӯдакӣ 93;

41. Тарабхонаи Янсзӣ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 187;
42. Тарабхонаи «Шаш-беш», воқеъдаркӯчаиКарамов;
43. Филиали ҶДММ «Билайн», воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
44. PIZZA - ПИЦЦА, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
45. Қасри арӯсонШоираЛюкс, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
46. ҶДММ «ИМАЙ» (ХУАВЕЙ), воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
47. Ателе Эксклюзив, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 93;
48. МХ «Хушкашӯй», войеъдар хиёбони Рӯдакӣ 93;
49. МағозаиМЕХХ, воқеъдаркӯчаиАҳрорӣ 140/1;
50. Дорухонаи Шабир, воқеъдаркӯчаиБохтар 2;
51. МағозаигулҳоКАПРИС, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 62;
52. МағозаиМодная точка, воқеъдархиёбониРӯдакӣ 76.

Ноҳияи Шоҳмансури шаҳри Душанбе:

1. Cofee-shop Espresso, воқеъ дар кӯчаи Академик Раҷабовҳо-5.
2. Питсерияи вохӯри, воқеъ дар кӯчаи Академик Раҷабовҳо-5.
3. Супер маркет БЕҲЗОД Маркази савдо, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-2.
4. Ремонт обуви, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-8.
5. KINTO, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод -2.
6. Қаҳвахонаи «SHISHA», воқеъ даркӯчаи Беҳзод-2.
7. Flydubai, воқеъ дар кӯчаи Беҳзод-2.
8. Женский одежда «Лили», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
9. ҚУВВАТ мағозаи хуроки варзиши, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
10. RINGOBET ИДОРАИ БУКМЕКИРИ RINGOBETtj БУКМЕКЕР,

воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.

11. Europe - Chronos Соат ва ҷавоҳирот, воқеъ дар xиёбони Рӯдакӣ -32.
12. Mr. KING, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
13. Магазин «DIVA», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
14. CLASSIC женская одежда, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
15. LACITE Атриёт ва косметика, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
16. ) GLAFRAGS Мағозаи молҳои занона, скидки арзон, воқеъ дар

хиёбони Рӯдакӣ -32.

17. Олами пойафзол, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32.
18. Мағозаи «Pari» TajBao. Tj., воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ -32;
19. ҶДММ «Гулмухаммад» Санта-русь-(2) фуруши чакана, воқеъ дар

кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.

20. Чуҷаи бирён – Цыплёно табака, Рыбная жарка моҳи зирбон, фарель,

воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.

21. ҶДММ «Трансавия» TRANSAVIA Авиатурагентство, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
22. Beauty – фасон, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
23. ГАЛЕРЕЯ, толори бадей modigliani, воқеъ дар кӯчаи Нисор

Муҳаммад-4 а.

24. АКҒ Ширкати сайёҳӣ, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а.
25. МАРКАЗИ САВДО ОСАФ – МИННИ МАРКЕТ, воқеъ дар

кӯчаи Нисор Муҳаммад-4 а;

26. Мағозаи гулҳои «ЖАСМИН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ-37;
27. Қаҳвахонаи «ЖАСМИН», воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ-37;
28. ҶДММ «Тоҷикавиатур», воқеъ дар кӯчаи Ансорӣ-2;
29. Мағозаи «Москва», воқеъ дар кӯчаи Бухоро-37;
30. Маркази хидматрасонии фурӯши чиптаҳои «Авиакасса», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ-9;
31. Авиакасса Донавия, дар кӯчаи Лоҳутӣ-9\17;
32. Авиакасса Трансавиа, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад-4;
33. Ошхонаи «Соҳил», воқеъ дар (колхози Росия);
34. Ошхонаи «Ҳаловат», Авқотҳои кулобигӣ, воқеъ дар (колхози Росия);
35. Қаҳвахонаи Одноклассники, воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
36. Кошонаи ҳусн «Faberlic» воқеъ дар кӯчаи Ҷомӣ-10;
37. Мағозаи «Келин», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ-2;
38. Тарофаи хизматрасонии «Любой Ҷо», воқеъ дар хиёбони Беҳзод 14.

Номгузорӣ ва маводи иттилоотии 25 муассиса бар хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» буда, барои бартараф намудани камбудиҳо муҳлат дода шуд. Бо дахолати Кумита номи теъдоди зиёди ин муассисаҳо ба номҳои хушоҳанги зебои тоҷикӣ, ба мисли «KINTO» ба «Қаҳвахонаи КУТАИСӢ -ХӮРОКҲОИ ГУРҶӢ», «SHISHA» ба «Қаҳвахонаи ШИША», «Питсерияи вохӯри» ба «Ошхонаи вохӯрӣ», «Ремонт обуви» ба «Таъмири пойяфзол», Қаҳвахонаи «ЖАСМИН» ба Қаҳвахонаи «ЁСУМАН», Мағозаи гулҳои «ЖАСМИН» ба Мағозаи гулҳои «ЁСУМАН», Тарофаи хизматрасонии «Любой Ҷо» ба Тарофаи хизматрасонии «Ҳама Ҷо» иваз карда шуданд.

Аз ҷониби мақомоти судӣ дар ин давра барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» бо моддаи 89 Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон 23 адад парванда баррасӣ гардида, аз ин теъдод 19 парвандаи ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ бо баровардани қарор моҳиятан баррасӣ шуда, маблағи умумии ҷарима 81200 сомониро ташкил медиҳад.

Дар асоси Фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 10-уми июни соли 2014, №44 гурӯҳи корӣ аз 13-ум то 14-уми июни соли ҷорӣ мутобиқи Таъиноти хусусии раиси коллегияи судӣ оид ба парвандаҳои граждании Суди шаҳри Душанбе Азизов Ш. О. аз 15-уми майи соли 2014 «Оид ба риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон мавриди санҷиш қарор дод.

Дар асоси Фармоишҳои раиси Кумита дар соли 2014 вазъи иҷрои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» дар шаҳру ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ, аз ҷумла, шаҳри Роғун ва ноҳияи Тавилдара, мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Норак, ноҳияҳои Панҷ ва Носири Хусрави вилояти Хатлон, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Панҷакенти вилояти Суғд, ҷамоатҳо, шуъбаҳои маориф, муассисаҳои таълимӣ, ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо, марказҳои хизматрасонии маишӣ, новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ мавриди санҷиш қарор дода шудааст.

Соли равон Кумитаи забон ва истилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 4-уми июлисоли 2014, №56 гурӯҳикорӣ аз 10-ум ва 11-уми июлисоли 2014 вазъииҷроимуқарраротиҚонуниҶумҳурииТоҷикистон«ДарбораизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон»-родарМуассисаҳоинашриявии«Маориф» ва нашриявии «Адиб»-ро мавридисанҷишқарордод.

Гурӯҳикорӣкитобҳоидарсии«Забонитоҷикӣ»бароисинфи 7 (муаллиф - Саидамир Аминов, муҳаррир - ФатҳуллоҳиАзиз), «Адабиётитоҷик» - барои синфи 9 (муаллифон - Тӯйчӣ Миров, СуннатуллоҳиДавлатзода) ва«Адабиётитоҷик»бароисинфи 8 (муаллифАбдунабӣСатторзода)-ромавридибаррасии экспертизаи забоншиносӣ қарордод, ки чунин ғалатҳои имлоӣ ва техникӣ даркитобҳоимазкур ошкор гардид:

Забони тоҷикӣ (синфи 7) Душанбе «Маориф ва фарҳанг» 2013

№

саҳифа

Шакли ғалат

Шакли дурусти калима

1.

14

калимахоро

калимаҳоро

2.

17

сиҳати

сиҳатии

3.

…

зири

зери

4.

38

матро

матнро

5.

41

маиби

айби

6.

40

наисед

нависед

Адабиёти тоҷик (синфи 8) Душанбе«Маориф» 2014

1.

11

соям

сояаам

2.

8

миллӣ

миллии

3.

7

VI пеш

VI-и пеш

4.

7

331 пеш

331-и пеш

5.

7

асри 1 пеш

асри 1-и пеш

6.

7

IV мелодӣ

IV-и мелодӣ

7.

16

бо пеш хост

ба пеш хост

Забони тоҷикӣ (синфи 10) Душанбе«Маориф»2014

1.

2

Ному насаби шогирд

Ному насаби хонанда

2.

12

андуҳи

андӯҳи

3.

14

гундумпая

гандумпая

4.

64

банки

бонки

5.

59

ҷаҳо

ҷойҳо

6.

13

нармӣй

нармӣ

7.

14

а сар

асар

Адабиёти тоҷик (синфи 9) Душанбе«маориф» 2014

1.

5

ҷаррори

ҷаррорӣ

Ба Муассисаи нашриявии «Маориф» тавсия дода шуд, ки баҳри амалӣ гардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар коргузорӣ, лавҳаю овезаҳо, маводи иттилоотии муассисаро таҳти назорати қатъӣ қарор диҳад, инчунин таҳия ва нашри китобҳои дарсӣ, муҳовараву фарҳангномаҳо ва дигар маводи таълимӣ-методӣ пеш аз табъу нашр бо Кумитаи забон ва истилоҳлоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон мувофиқа карда шавад.

Мутобиқи Фармоиши раиси Кумита аз 4-уми июли соли 2014, №55 дар бораи санҷиши вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016, нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 марти соли 2014, №3, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»гурӯҳи корӣ Муассисаи нашриявии «Адиб»-ро мавриди санҷиш қарор дод.

Дар Нашриёт 35 нафар корманд фаъолият менамоянд. Масъалаи татбиқи муқаррароти Қонуни мазкур ба таври зарурӣ роҳандозӣ нагардидааст.

Комиссияи татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» таъсис нагардидааст, супориши нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28 марти соли 2014, №3, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 дар Муассисаи нашриявии «Адиб» роҳандозӣ нашудааст.

Дар асоси фармоиши раиси Кумита гурӯҳҳои корӣ аз 19-ум то 20-уми августи соли 2014 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар Ҷамъияти саҳомии пӯшидаи «Комрон Агрохолдинг» мавриди санҷиш қарор дод.

Дар асоси Фармоишҳои раиси Кумитаи забон ва истилоҳотиназдиҲукуматиҶумҳурииТоҷикистоназ 25 августи соли 2014, №76, 27 августи соли 2014, №77 ва аз 1-уми сентябри соли 2014, №78 гурӯҳикорӣаз 22-юми август то 3-юми сентябри соли 2014 оид ба ҳолати иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои Нақшаи чорабиниҳои «Барномаи рушди забони давлатӣ барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8 ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои ҳолати Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ярмаркаҳои мактабӣ, марказҳои фурӯши китоб ва муассисаҳои табъу нашри шаҳрҳои ХуҷандивилоятиСуғд, ҚӯрғонтеппаваКӯлобивилоятиХатлон ва шаҳри Душанбе санҷиш гузаронида шуд, ки дар он масъалаи табъу нашр ва фурӯши лавозимоти дафтардорӣ ва мактабӣ, аз ҷумла, рӯзномаву дафтарҳо, китобҳои дарсӣ барои хонандагон, ки бо ғалатҳои имлоӣ паҳн гардидаанд, ошкор карда шуданд, ки онҳо дар тамоми кишвар ба фурӯш бароварда шудаанд.

Дар рафти санҷиш муайян гардид, ки бештари маводи дафтардорӣ ва лавозимоти мактабӣ аз ҷониби соҳибкорони номаълуми Тоҷикистон дар хориҷа бо ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва услубӣ нашр гардидаанд, ки барои фурӯш дар ярмаркаҳои мактабӣ, нуқтаҳои савдо, мағозаҳои китоб ва бозорҳои ҷумҳурӣ пешкаш гардидааст, ки хилофи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад. Ҳамзамон, вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар муассисаҳои табъу нашри Корхонаи воҳиди давлатии «Матбаа»-и шаҳри Кӯлоби вилояти Хатлон, Муассисаи «Ношир» ва «Хирадмандони Суғд»-и вилояти Суғд мавриди санҷиш қарор дода шуд.

Дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 8-уми октябри соли 2014, №87 гурӯҳҳои корӣ аз 9-ум то 11-уми октябри соли 2014 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро оид ба тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо»-и Ҷамъияти дорои масъулияти маҳдуди «Таком» (Билайн) мавриди санҷиш қарор дод.

Дар рафти санҷиш оид ба фаъолияти тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо»-и ҶДММ «Таком» санади ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ тартиб дода, барои ислоҳи он муҳлат дода шуд. Аз ҷониби Ҷамъият ва намояндагиҳои он дар саросари ҷумҳурӣ дар муҳлати кӯтоҳ калимаҳои ғалати хилофи забони меъёр ва омиёнаи тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо» ба номи хушоҳанги зебои тоҷикӣ «Ҳама ҷо» ислоҳ гардид. Дар баробари ин оид ба тарофаи хизматрасонии «Любой ҷо» ба раисҳои шаҳру ноҳияҳои ҷумҳурӣ аз ҷониби Кумита барои чораҷӯӣ мактуби расмӣ ирсол гардидааст.

Ҳамзамон, дар асоси фармоиши раиси Кумита аз 18-уми ноябри соли 2014 №108 гурӯҳҳои корӣ оид ба иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» аз 20-ум то 23-юми ноябр дар Донишкадаи омӯзгории Тоҷикистон (ноҳияи Рашт), аз 24-уми ноябр то 2-юми декабри соли 2014 дар ноҳияи Тоҷикобод ва аз 3-юм то 9-уми декабри соли 2014 дар ноҳияи Ҷиргатол ҷамоатҳо, шуъбаҳои маориф, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ ва ташкилоту муассисаҳои новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ, мавриди санҷиш қарор дорад.

Дар асоси фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 19-уми январи соли 2015, №8 оид ба санҷиши вазъи муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», иҷрои банди 15-и боби IV-и «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» ва супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонии маишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар ноҳияҳои Сино, Исмоили Сомонӣ, Шоҳмансур ва Фирдавсии шаҳри Душанбе бо намояндагӣ аз Прокуратураҳои ноҳияҳоишаҳриДушанбе, Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳри Душанбе, Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳри Душанбе, Кумитаи телевизион ва радиои назди Ҳукумати ҶумҳурииТоҷикистон гурӯҳи кории муштарак таъсис дода шуд. Аз ҷониби гурӯҳи корӣ танҳо дар соли 2015 78 адад номгузорӣ, эълону рекламаи ташкилоту муассисаҳо, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ дар ҳудуди ноҳияҳои Шоҳмансур ва Исмоили Сомонии шаҳри Душанбе дар иртибот ба риояи муқаррароти моддаҳои 13, 18 ва 20-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мавриди санҷиш қарор гирифт. Аз ҷумла, (номи муассисаҳо дар шакле, ки рӯзи санҷиш ба қайд гирифта шудааст, бо дарназардошти мухолифатҳо ба Қонуни мазкур ва ғалатҳои ҷойдошта оварда мешаванд):

Ноҳияҳои Шоҳмансур, ИсмоилиСомонӣ ва Фирдавсии

шаҳри Душанбе:

1. КВД «Бозори Шоҳмансур», воқеъ дар кӯчаи Лоҳутӣ, 12.
2. Элеганти Шоҳмансур – Мағозаи№20, воқеъдарбозориШоҳмансур, кӯчаи Лоҳутӣ, 12.
3. Дӯконипирошки, воқеъ дар кӯчаиЛоҳутӣ, 12.
4. Ошхонаи таомҳоимиллииЛоҳутӣ, воқеъ дар кӯчаиЛоҳутӣ, 12.
5. Растаи гуштфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
6. Растаи мевафурушон, воқеъ дар Бозори Шоҳмансур.
7. Растаи чойфурушон, воқеъ дар Бозори Шоҳмансур.
8. Растаи қандфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
9. Растаи асалфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
10. Растаи биринҷфурушон, воқеъ дар БозориШоҳмансур.
11. НуқтаихизматрасонииОригиналЛаминат, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ-12.
12. Мағозаифурӯшидискҳо - Мағозаи№20, воқеъ дарБозори Шоҳмансур.
13. ҶДММ«Ҷунуни»,воқеъдаркӯчаиАйнӣ, 17.
14. Маркази хизматрасонии Нусхабардорӣ, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 11.
15. МағозаиГулҳо, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 9.
16. ҶДММРаҳмат 2004, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
17. МағозаиБаҳор, воқеъ дар дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
18. Мағозаи 29 - Таъмири телефонҳо «Мобилька-82», воқеъ дар хиёбони Нусратулло Махсум, 75.
19. Мағозаи 25,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
20. Мағозаи 61, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
21. Мағозаи 62, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
22. Мағозаи 47,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
23. Мағозаи 57, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
24. Гармоба, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
25. Дукони тезтайёр, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
26. Дӯконипойафзолфурӯшӣ, воқеъдарбозориШоҳмансур.
27. Мағозаимоҳифурӯшӣ№60, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
28. Мағозаимоҳифурӯшӣ№52,воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
29. Мағозаи№21, воқеъ дар бозори Шоҳмансур.
30. Маркази хизматрасонии «Чиптаҳоиҳавоӣ», воқеъдаркӯчаи Лоҳутӣ 12.
31. ҚаҳвахонаиБаракатБистро,воқеъдархиёбони Рӯдакӣ 24.
32. Мағозаи “I am different”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
33. Мағозаи “Парӣ”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
34. Мағозаи “manisha”, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 32.
35. Дорухона, воқеъ дар кӯчаи Нисор Муҳаммад, 12.
36. Мағозаи “Саёҳ” , воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 3.
37. Хазинадор, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 3.
38. Мағозаихӯрокворӣ,воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 3.
39. Маркази савдои Россия, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 3.
40. МағозаиПичинмичин, воқеъдаркӯчаиС. Айнӣ, 6.
41. Мағозаи Сувениры, воқеъ дар кӯчаи Бухоро, 51.
42. Кошонаи ҳусн ЛУИЗА, воқеъ дар кӯчаи Бухоро, 51.
43. Маркази хӯрокворӣСАБИХАМИНИМАРКЕТ, воқеъдаркӯчаиТурақул Зеҳнӣ 13.
44. ҶДММСомон-Сайр, воқеъдаркӯчаиБеҳзод 14.
45. Гимназияи Низомӣ, воқеъдар кӯчаи Мирсаид Миршакар 1.
46. Қаҳвахонаи Marmara, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 83.
47. Фурӯшичиптаҳо - ОАО «Агентии алоқаиҳавоӣ», воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 19.
48. Дӯкони ISF, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 5.
49. Ателеи Зайнаб-бибӣ, воқеъдаркӯчаиХусравиДеҳлавӣ, 9.
50. Қаҳвахонаи Таъби дил - Вкусняшка, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 34.
51. Дӯкониҳасибфурӯшӣ, воқеъдаркӯчаиЛоҳутӣ, 34.
52. Мағозаи фурӯши телефонҳоимобилӣ TAJСЕТЬ, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 10.
53. Тезтайёр ЗАРАФШОН Бистро, воқеъдархиёбониРӯдакӣ, 4/33.
54. Парасту Ателеи Ласточка, воқеъдаркӯчаи С. Айнӣ, 6.
55. Дӯкони Шалтай болтай, воқеъдар кӯчаи Неъмат Қарабоев, 79.
56. Қасриарӯсон КОБРА Кошонаи ҳусн, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 77.
57. Срочное фото, воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25.
58. Интернет кафе ХИТ ZОНА бозиҳои комютери, воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25.
59. Ошхонаи миллии «ХУРШЕД», воқеъдаркӯчаи Фирдавсӣ, 25/1.
60. Ксерокопия Запись мелодии Ламинатсияи телефонхои мобили, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 77.
61. Мағозаидузандаги“Бону”,(азбозориГанҷина. Н. Фирдавсӣ).
62. Мағозаи№19 ОламиматовамолҳоизанонаазТуркия, (бозориГанҷина).
63. Олами матоҳо№15, (бозори Ганҷина).
64. Мағозаи Ricardo Costa (азбозориГанҷина).
65. Дукони дузандаги МАРЯМ, (аз бозори Ганҷина).
66. МХ Срочное фото, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 73.
67. Нуқтаифурӯши дискҳо (роҳизеризаминииназдиСирк).
68. Мағозаи Bagozza, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 5.
69. Supermarket Somoniyon, воқеъдаркӯчаи Неъмат Қарабоев, 47.
70. Олотҳоиварзишӣ, воқеъдаркӯчаи Шестопалов, 2.
71. Ошхонаи Камаров, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 13 (ноҳияиСино).
72. Дӯкони пухтупази ДОНЕР, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 40 (ноҳияиСино).
73. Дилерский Центр «Азиз», воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 40 (ноҳияиСино).
74. Ателеи муд Савриниссо, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 44 (ноҳияиСино).
75. Мағозаи фурӯши мебел MAESTRO, воқеъдаркӯчаи Бобоҷон Ғафуров, 44 (ноҳияиСино).
76. Маркази хизматрасонӣ воқеъ дар кӯчаи Беҳзод, 34.
77. ҶДММ “Сомон – сайр” воқеъ дар кӯчаи Беҳзод, 14
    1. 78. Маркази бозиҳои компютерӣ “ХИТ-ЧОПА” воқеъ дар кӯчаи Фирдавсӣ, 25.

Инчунин, матни навиштаҷоти деворнигораҳои ҶСК «Сементи Тоҷик»-и ноҳияи Исмоили Сомонӣ низ мавриди экспертизаи забоншиносӣ қарор додашуда, аз натиҷаи он ба раиси ноҳияи мазкур мактуб ирсол гардид.

Муқаррар гардид, ки баъд аз пешниҳоди тавсияҳои Кумита ном ва маводи иттилоотии 78 муассиса ба талаботи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мутобиқ карда шудааст: Ошхонаи таомҳоимиллии«Лоҳутӣ» ба«Дилписанд», Мағозаи «Саёҳ» ба Мағозаи «Сайёҳ», «Таъби дил» ба «Табъи дил», ҶДММ«Ҷунунӣ», нуқтаҳои савдо ва марказҳоихизматрасонииатрофибозориШоҳмансур ва ноҳияи Исмоили Сомонӣ лавҳаву овезаҳои худро дар доираи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ ислоҳ намуда, номгузории як қатор муассисаҳои савдо ба забони давлатӣ тарҷума ва насб гардиданд.

Ҳамчунин, барои риоя нагардидани муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар рафти санҷишҳо нисбати соҳибкорони инфиродӣ ва шахсони ҳуқуқӣ дар ноҳияи Исмоили Сомонӣ 2 санад, 5 огоҳӣ ва 4 протокол, дар ноҳияи Шоҳмансур 41 санад, 5 огоҳӣ, дар ноҳияи Фирдавсӣ 5 огоҳӣ тартиб дода шудааст.

Инчунин, кормандони Кумита дар санҷиши гурӯҳи кории муштарак бо Прокуратураи ноҳияи Исмоили Сомонӣ дарГимназияибаномиНизомииноҳияи мазкур оид ба татбиқи Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» иштирок намуда, аз натиҷаи ин санҷиш Протокол ба Суди ноҳияи Исмоили Сомонӣбароибаррасӣ ирсол гардид. Дар ин давра 8 муассисаву нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасонииноҳияимазкурмавридисанҷиш қарордодашуда, санадиогоҳӣ ва маъмурӣ тартиб дода шуд:

1. Қаҳвахонаи Mr. Fast, воқеъ дар хиёбони Исмоили Сомонӣ, 6 (санади огоҳӣ).
2. Мағозаи фурӯши молҳои чакана, Comfort, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 70 (санади огоҳӣ).
3. Кошонаи ҳусн “Pariso”, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур, 33 (санади огоҳӣ).
4. Кошонаи ҳусн “Habibi”, воқеъ дар кӯчаи Шириншоҳ Шоҳтемур 33, (санади огоҳӣ).
5. МХ Химчистка Хушкашӯй, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 91, (санади маъмурӣ).
6. Маркази қасри арӯсон “Шоира Люкс” воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ 83 (санади маъмурӣ).
7. Тарабхонаи Салам - Namaste, воқеъ дар хиёбони Рӯдакӣ, 87 (санади маъмурӣ).
8. Мағозаи фурӯши дискҳо “Горбушка”, воқеъ дар хиёбони Исмоили сомонӣ 4 (санади маъмурӣ).

Дар муҳлати муайян номгузории марказҳои мазкур ба талаботи Қонуни мазкур мутобиқ гардони шуданд.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21-уми феврали соли 2015, №18 бо мақсади иҷрои банди 15-и боби VI-и Нақшаи чорабиниҳои Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016, супориши роҳбари Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 8-уми ноябри соли 2013, №30/10-4 ҷиҳати иҷрои бечунучарои муқаррароти Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», нусха аз Протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3, муассисаҳои маишӣ, нуқтаҳои савдо ва марказҳои хизматрасонӣ,новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқӣ дар Мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии ноҳияиҲисорва ҷамоати деҳотиҲисор, аз ҷониби гурӯҳи корӣ дар ҳайати раиси Кумита Шарофзода Г. – роҳбари гурӯҳ, кормандони Кумита ва намояндагони МақомотииҷроияимаҳаллииҳокимиятидавлатииноҳияиҲисор 32 номгузорӣ ва эълону рекламаи ташкилоту муассиса ва нуқтаҳои савдо мавридисанҷишқарордодашуданд. Аз ҷумла:

1. МағозаиОламиисломӣ, воқеъдармарказиноҳия.
2. Мағозаихӯрокворӣ яклухтвачакана, воқеъдармарказиноҳия.
3. Мағозаи«Дилноза»К, воқеъдармарказиноҳия.
4. Мағозаи Спутник, воқеъдармарказиноҳия.
5. Торговый центр «Рамиз», воқеъдарҚалъаиҲисор.
6. МағозаиИхлос, воқеъдарҚалъаиҲисор.
7. МамнуъгоҳиҚалъаиҲисор.
8. ҚурутобхонаиҲисор, воқеъдармарказиноҳия.
9. МағозаиМанучеҳр, воқеъдармарказиноҳия.
10. Ателеи дӯзандагӣ Мафтуна, воқеъдармарказиноҳия.
11. МХ Мобилка, воқеъдармарказиноҳия.
12. Ксерокопия, воқеъдармарказиноҳия.
13. Таъмири чархҳо, воқеъдармарказиноҳия.
14. Стоматология Дандонпизишк, воқеъдармарказиноҳия.
15. Рекламное агентство, воқеъдармарказиноҳия.
16. Akfik ва Ксерокопия, воқеъдармарказиноҳия.
17. Муассисаи таҳсилотимиёнаиуммумии№3-иноҳияи Ҳисор.
18. Молҳоиконселярӣ, воқеъдармарказиноҳия.
19. Департаменти давлатии Почтаи тоҷик, воқеъдармарказиноҳия.
20. Маркази саломатии ноҳияиҲисор, воқеъдармарказиноҳия.
21. Дорухонаи марказӣ, воқеъдармарказиноҳия.
22. Самбусаи варақӣ, воқеъдармарказиноҳия.
23. Мағозаиқисмҳоиэҳтиётӣ, воқеъдармарказиноҳия.
24. Агентство недвижимости, воқеъдармарказиноҳия.
25. Молҳоиконселярӣ, воқеъдармарказиноҳия ва ғайраҳо.

Инчунин, кормандони Кумита бо роҳбарии раиси Кумита дар асоси нақша чорабиниҳои Кумита дар семоҳаи дуюм дар донишгоҳҳои шаҳри Қӯрғонтеппа, Кӯлоб ва Данғара бо донишҷӯён вохӯрӣ гузаронида, оид ба рушду нумӯ ва пос доштани ин муқаддасоти миллӣ суҳбат намуданд.

Қобили зикр аст, ки зимни санҷишҳо дар се ноҳияи шаҳри Душанбе дар маҷмӯъ 65 санад тартиб дода шуд, 25 огоҳии шифоҳӣ ва 7 машварат дода шуд, инчунин1 далели шайъӣ гирифта шуд.

Дар асоси фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми марти соли 2015, №30 гурӯҳи корӣ дар ҳайати сармутахассиси шуъбаи танзими истилоҳот Зулфониён Р., – роҳбари гурӯҳ, сармутахассиси бахши экспертизаи забоншиносӣ Давлатшоева М., мутахассиси пешбари бахши экспертизаи забоншиносӣ Сатторов А., узви Шӯрои ҳайати мушовараи Кумита – Абдураҳмонова М., ва намояндаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон – ҲусейновҚ. аз 15-ум то 24-уми апрели соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми декабри соли 2012, №458 «Дар бораи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», Нақшаи дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, нусха аз протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 баён гардидаанд, раёсату шуъбаҳои дастгоҳи марказии Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистонро мавриди санҷиш қарор доданд.

Гурӯҳи корӣ, инчунин, дар Маркази такмили ихтисос, раёсатҳои баҳисобгирии даромадҳо ва коркарди эъломияҳо, бақайдгирии андозсупорандагон, такмили қонунгузории андоз ва санадҳои меъёрии андоз, хизматрасонӣ ба андозсупорандагон, шуъбаи кадрҳо, шуъбаи ташкили гардиши ҳуҷҷатҳо ва коргузорӣ, шуъбаи робита бо воситаҳоиахбориомма, шуъбаи умумӣ ва муҳосибот санҷишро гузаронид.

Дар ин давра ошкор гардид, ки дар Кумитаи андоз аз сабаби ба роҳ намондани соатҳои таълимии дарси забони давлатӣ ва омӯзиши Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ дар мактубҳои содиротии сохтори мазкур ғалатҳои имлоӣ, техникӣ ва мантиқӣ бештар ба мушоҳида мерасанд.

Бо дарназардошти фаъолияти қаноатбахш дар татбиқи сиёсати забони давлатӣ ва риоя накардани моддаи 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар равзанаи ягонаи Кумитаи андоз гурӯҳи корӣ ошкор намуд, ки ҳангоми бақайдгирӣ дар номгузории ташкилоту муассисаҳо ва ширкатҳои ватанӣ аксарҚонунимазкурриоянагардида, дар сабти онҳо хатоҳои имлоӣ, мантиқӣ ва унсурҳои бегона вуҷуд доранд.

Мутобиқи фармоиши раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми марти соли 2015, №31 гурӯҳи кории Кумита ва намояндаи Прокуратураи генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 27-уми апрел то 8-уми майи соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон»-ро дар асоси қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи «Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016», қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 4-уми декабри соли 2012, №458 «Дар бораи «Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ», Нақшаи дастуру супоришҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, аз 4 октябри соли 2012 зимни мулоқот ба муносибати Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, нусха аз протоколи маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 28-уми марти соли 2014, №3 баён гардидаанд, дар Муассисаи давлатии «Рекламаи берунӣ ва ороиши шаҳриДушанбе» ва Муассисаи табъу нашри ҶДММ “СИП” воқеъдарноҳияиШоҳмансур мавриди санҷиш қарор дод.

Ҳамзамон гурӯҳи корӣ аз 26-уми май то 3-юми июни соли 2015 вазъи иҷрои Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон», татбиқи қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 «Дар бораи тасдиқи Барномаи рушди забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2012-2016» аз 4-уми октябри соли 2011, №458 «Дар бораи Қоидаҳои имлои забони тоҷикӣ» ва иҷрои супоришҳои нусха аз Протоколҳои маҷлиси Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон (аз 30-юми марти соли 2012, №3, аз 29-уми июли соли 2012, №7, аз 28-уми марти соли 2013, №3, аз 28-уми марти соли 2014, №3)-ро дар мақомотҳои иҷоияи маҳаллии ҳокимияти давлатӣ, ташкилотумуассисаҳо,муассисаҳоитаълимӣ, нуқтаҳоисавдовамарказҳоихизматрасониимаишӣ новобаста аз шакли ташкилию ҳуқуқии шаҳри Хуҷанд, ноҳияҳоиБобоҷон ҒафуровваСпитаменивилоятиСуғд мавриди санҷиш қарор дод.

Дар рафти санҷиш ошкор гардид, ки дар минтақаҳоимазкур ҳанӯз ҳамташкилидавраҳоиомӯзиши забони давлатӣ ва Қоидаҳоиимлоизабонитоҷикӣ дар мақомотваташкилотумуассисаҳо ҷиддӣ ва воқеан ба роҳ монданашудааст. Дармақомотваҷамоатҳои деҳотиноҳияиБобоҷон Ғафуровтоимрӯз аз мавҷудият ва татбиқиНақшаичорабиниҳои “БарномаирушдизабонидавлатииҶумҳурииТоҷикистон барои солҳои 2012-2016”, ки бо қарори Ҳукумати ҶумҳурииТоҷикистон аз 30-юми июни соли 2012, №335 ба тасвиб расидааст, хабардор нестанд.

Бо иштироки гурӯҳикорӣ дар ҳаминдавраисанҷишӣ рӯзи 3-юми июни соли 2015 бо устодону донишҷӯёни ДонишгоҳидавлатииХуҷанд ба номи академик Бобоҷон Ғафуроввохӯрӣ баргузор гардида, аз ҷониби гурӯҳикорӣ ба саволҳоиустодонудонишҷӯён ҷавобҳоимушаххасдодашуд.

Дар ҳамин давра, чунин мулоқотдарноҳияиСпитаменнизбаргузоргардид, кидаронроҳбаронибахшушуъбаҳоимақомотиноҳия, ҷамоатҳоидеҳот,муассисаҳоитаълимӣ ва намояндагони САҲШ-и ҳудудиноҳияимазкуриштироккарда,басаволҳоихуд ҷавоби қонеъгирифтанд.

Инчунин, дар ҳудудишаҳриХуҷанд номи мағозавумарказҳоихизматрасонӣвануқтаҳоисавдобономгузориҳои бегонаву ғайритоҷикӣ насб гардидаву фаъолият менамоянд ва рекламаҳои пурғалатбамушоҳидамерасанд, ки ин хилофи моддаҳои 13 ва 18-и Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» мебошад. Рӯйхати зерин аз кӯчаҳоиКамолиХуҷандӣ,Р. НабиевваЛенин далели ин санҷишаст:

1. МағозаиозуқаворииШАФРАН.
2. МағозаиNATASHA
3. Метро де Люкс. Мағозаиозуқаворӣ.
4. Амири
5. ҶДММ АСТЕРА.
6. ҶДММ Спутник.
7. Мағозаи КОЛЕСО
8. - ХОЛОДНЫ ДОМАШНЫЙ КОМПОТ;
9. - НАПИТКИ ГАЗ-ВОДА;
10. - ПОКРАСКА НОМЕРОВ;
11. - КУЛУБ ХВАКАНТА;
12. - ТОБИСТОН 2015 ZUHR;
13. - ИМПЕРИЯ СВАДЕБНОЙ РОСКОШИ;
14. - ШОИРА ЛЮКС;
15. - МУЖЧИНАМ ВХОД ЗАПРЕШЕНО;
16. - нақлиёти хидмати СЛУЖЕБНЫЙ;
17. - САЛОМ МАН ПОЛВОНЧА.